اقتصاد۲۴- از دیرباز تاکنون یکی از مهم‌ترین نیاز‌های اولیه برای هر خانواده تأمین مسکن بوده است، اما آنچه در چند سال اخیر بیشتر برای خانواده‌ها به‌ویژه زوج‌های جوان به سنگی بزرگ و دغدغه‌ای طولانی تبدیل‌شده تأمین مسکن است.
این روز‌ها تأمین مسکن و سقفی به‌عنوان سرپناه، آرزویی دست‌نیافتنی برای برخی از مردم شده است، آرزویی که روزبه‌روز قیمتش سر به فلک می‌کشد و کسی هم جلودارش نیست.
اواخر دولت دوازدهم بود که مسئولان با توجه به معضل اشتغال و البته مسکن از طرح مسکن مهر که تازه به پایان رسیده بود وام گرفتند و به فکر خانه‌دار شدن افراد قشر متوسط جامعه افتادند و با تصمیمی مبنی بر اجرای طرح اقدام ملی مسکن با شرایط سخت و به قولی حرف‌هایی از جنس وعده سر خرمن، خواستند عده‌ای را صاحب‌خانه کنند. اما با گذشت دو سال از آغاز این طرح هنوز عده زیادی از جامعه هدف اندر خم یک کوچه‌اند.
حالا با بالا رفتن تب‌وتاب مشکلات، مسکن در ماه‌های اخیر در کنار دیگر مسائل اقتصادی و معیشتی مردم به دغدغه اصلی تبدیل‌شده و به نظر می‌رسد با وضعیت موجود کشور و مشکلات پیرامون خانه‌دار شدن این مشکل به گره کور بدل شده است.
در خراسان جنوبی، اداره کل راه و شهرسازی استان موفق به کسب رتبه اول در تعیین تکلیف متقاضیان طرح اقدام ملی مسکن و رتبه اول در عملکرد با ۴۶ درصد نسبت تخصیص پروژه به افراد حائز شرایط شده است.
بیشتر بخوانید: گزینه‌های روی میز دولت سیزدهم برای ساماندهی مسکن چیست؟
همچنین اداره کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی نیز در بین ادارات کل کشور در بحث تعیین تکلیف متقاضیان طرح اقدام ملی مسکن رتبه اول را کسب کرده است.
اگرچه در جلسات و آمار و ارقام این استان سه رتبه برتر در اجرای طرح مسکن ملی را کسب کرده است، اما در عمل مردم از روند اجرای آن گلایه‌مند هستند.
حرکت کند در مجوز‌های اولیه
یک شهروند بیرجندی در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: در تاریخ یک دی‌ماه که تقاضای نقشه کردیم نهایتاً تا اول بهمن یا اسفند باید پروانه ساختمانی خود را دریافت و شروع به کار می‌کردیم. اما هنوز کارشناسان مربوطه آزمایش مکانیک خاک خود را انجام نداده‌اند.
خسروی با ابراز تأسف نسبت به روند کند دریافت پروانه ساختمانی و همچنین نبود هماهنگی لازم در ارجاع خوب و هماهنگ این طرح می‌افزاید: آیا باید با روند صعودی قیمت‌ها، هزینه‌های ساخت‌وساز و وام ۱۸ درصد کارم را شروع کنم؟ با این تورم حساب که می‌کنم در پایان یک واحد ساختمان با وام و سودش ممکن است یک میلیارد تومان تمام شود.
وی به‌تازگی ازدواج‌کرده و حقوق دریافتی‌اش به ماهی ۴ میلیون تومان می‌رسد و با شرایط موجود هیچ آینده روشنی نسبت به خانه‌دار شدنش ندارد.
شهروند دیگری نیز کندی کار را دلیل انصراف تعداد زیادی از متقاضیان مسکن ملی می‌داند و می‌گوید: تاکنون شاهد هیچ اتفاق خاصی در بحث مسکن ملی لااقل در بیرجند نبوده‌ایم، حتی بحث خاکبرداری را به خودمان واگذار کرده‌اند.
تاکنون شاهد هیچ اتفاق خاصی در بحث مسکن ملی لااقل در بیرجند نبوده‌ایم، حتی بحث خاکبرداری را به خودمان واگذار کرده‌اند
اربابی با اشاره به اینکه در این طرح باید ۵ خانواده باهم هماهنگ شوند، می‌گوید: متحدشدن این ۵ خانواده کمی سخت است، هرکسی یک نظری دارد، بعضی‌ها باهم جور نمی‌شوند، بعضی‌ها کارمند هستند و وقت پیگیری کار‌ها را ندارند. از هر زاویه‌ای که نگاه کنید به نظر می‌رسد یک جای کار می‌لنگد.
وی به نقل از مجری طرح می‌گوید: بر اساس برآورد‌های انجام‌شده هر فرد حداقل باید ۴۰۰ میلیون تومان آورده در این طرح داشته باشد تا بتواند صاحب‌خانه شود.
وی عنوان کرد: به ما گفته‌شده اگر هزینه اولیه را ندارید اصلاً برای ساخت‌وساز اقدام نکنید.
سازوکار نادرست پروژه را لنگ کرد
نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن و ساختمان خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مسکن ملی با سازوکاری که دولتی‌ها چیده‌اند راه به‌جایی نخواهد برد. به‌تازگی برای تسهیلاتی که ابتدا گفته‌شده بود ۱۰۰ میلیون تومان حالا گفته‌اند ۲۵۰ میلیون تومان که فقط در حد صحبت هست و هنوز ابلاغیه‌ای در این مورد نیامده است و قطعاً چند ماهی طول خواهد کشید.
محمد خوشنام با اشاره به اینکه ممکن است بانک‌ها نیز آن همکاری لازم را در این خصوص نداشته باشند، می‌افزاید: شاید این تسهیلات کمی اوضاع را بهتر کند، اما این‌طور نخواهد بود که مردم آورده‌ای نداشته باشند.
وی ادامه داد: در حال حاضر آن ۴۰ میلیون تومان آورده افراد فقط برای آماده‌سازی هزینه شده و برای ساخت نمی‌شود از آن استفاده کرد.
خوشنام افزود: مردم دراین‌باره دغدغه زیادی پیداکرده‌اند علاوه بر آنکه آورده آن‌چنانی باید داشته باشند، برای گرفتن پروانه و مجری و ناظر باید به شهرداری و نظام‌مهندسی نیز مراجعه کنند که این موضوع خودش یک فرآیند کامل دارد.
وی ادامه داد: شنیدم که در شورای مسکن چند هفته پیش مصوب کرده‌اند که بدون پروانه تا هر مرحله‌ای که پیش رفتند تکمیل کنند، اما به هر صورت کار ساخت‌وساز و فنی این‌طور نیست که بدون پروانه و ناظر و مجری بشود کار را درست و منظم پیش برد، ممکن است مشکلاتی در آینده پیش آید که گرفتاری آن برای مالکان بیشتر شود.
خوشنام با اشاره به نحوه اجرای این طرح می‌گوید: به نظر بنده مسکن ملی به این نحوی که ورود کردند خیلی سازوکار مناسبی ندارد، به‌طور مثال در مسکن مهر که گاهی به آن خرده می‌گیرند و بنده دفاع کرده‌ام و گفتم پروژه خوبی بود که ممکن است ایراداتی داشته باشد و بعد از رفع مشکلات پروژه خوبی از کار درمی‌آمد و حداقل یک ساختار منظم داشت و توانستیم آن را به پایان برسانیم.
کاهش توان مالی مردم در ساخت مسکن
این انبوه‌ساز اهل خراسان جنوبی تصریح کرد: در زمان طرح مسکن مهر ساخت‌وساز با متری ۳۰۰ هزار تومان انجام می‌شد، اما اکنون متری ۶ میلیون برای مسکن ملی نیاز است یعنی این مبلغ ۲۰ برابر شده درحالی‌که توان مردم این مقدار افزایش پیدا نکرده است.
در زمان طرح مسکن مهر ساخت و ساز با متری ۳۰۰ هزار تومان انجام می‌شد، اما الان متری ۶میلیون برای مسکن ملی نیاز است یعنی این مبلغ ۲۰ برابر شده در حالی که توان مردم این مقدار افزایش پیدا نکرده است
محمد خوشنام عنوان کرد: مسئولان در مسکن ملی گفته‌اند که ما برای طبقه متوسط به بالا مشارکت را در نظر گرفته‌ایم که بنده فکر نمی‌کنم همین طبقه هم بتواند از پس این افزایش برآید آن‌ها باید ۲۵۰ میلیون تومان وام بگیرند و بازپرداخت آن را تسویه کنند علاوه بر این حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان باید آورده داشته باشند.
وی بیان داشت: مشارکت ۵ نفری در این طرح هم کار درستی نیست، چون اخلاقیات و درآمد‌های این افراد ممکن است باهم یکی نباشد درحالی‌که در مسکن مهر این‌گونه نبود و تمام‌کار‌ها انجام می‌شد، از انبوه‌ساز دعوت می‌شد و او موظف بود نقشه را طراحی کند، از نظام‌مهندسی تأییدیه بگیرد، هزینه‌های نظام‌مهندسی و پروانه ساختمان پرداخت و تأییدیه آتش‌نشانی را دریافت و پایان کار را بگیرد و تحویل مالک دهد و در پایان مبلغ آن اخذ می‌شد به‌طوری‌که با افزایش قیمت‌ها نیز با مبلغی که وزارتخانه در نظر گرفت پروژه مسکن مهر جمع شد.
وی با اشاره به این موارد اظهار داشت: مردم عادی سررشته‌ای از این پروژه‌ها ندارند و نمی‌دانند چطور برخورد کنند و چه جایی به نفعشان است و چه جایی به ضررشان.
خوشنام گفت: ۷۰۰ واحد را در مسکن مهر ساخته‌ام و در سال ۸۹ تا ۹۲ یک تیم ۵ نفره تشکیل دادم و تمام کار را تا تحویل پیگیری کردند، حالا فکر کنید بنده این ۷۰۰ واحد را اگر به گروه ۵ نفره تقسیم می‌کردم ۱۴۰ گروه ۵ نفره می‌شد که از هر گروه یک نفر هم پیگیر کار‌ها می‌شد ۱۴۰ نفر باید در شهرداری حضور پیدا کنند.
به گفته وی به این طریق برای شهرداری هم مشکلاتی پیش می‌آید و هزاران دردسر ایجاد می‌شود که به آن توجه نکردند.
نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن و ساختمان استان در پاسخ به این سوال که چرا در این پروژه‌ها انبوه‌سازان ورود نکردند اظهار داشت:، چون در اوایل کار به انبوه‌سازان گفتند شما قیمت بدهید، ما با توجه قیمت مصالح و برآورد‌ها گفتیم متری کمتر از سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نمی‌شود که آقای وزیر گفته بود، دو میلیون و ۵۰۰ بیشتر پول نمی‌دهیم به همین دلیل انبوه‌سازان قبول نکردند.
خوشنام یادآور می‌شود: بر اساس قیمتی که وزیر گفته بود هیچ انبوه‌سازی حاضر به ساخت نشد و عاقبت به مردم واگذار شد به‌این‌ترتیب جناب وزیر صورت‌مسئله را پاک کردند درحالی‌که شک نکنید برای مردم در حال حاضر متری ۶ میلیون تومان این مسکن تمام خواهد شد درصورتی‌که اگر در همان زمان با مبلغ پیشنهادی انبوه‌سازان موافقت می‌شد تاکنون روند ساخت پروژه با توجه به تورم پیش‌آمده بازهم با متری ۴ تا ۴.۵ میلیون به جا‌های خوبی رسیده و تمام‌شده بود.
سهم دو هزار و ۴۵۰ واحدی خراسان جنوبی در مسکن ملی
اما مدیرکل راه و شهرسازی می‌گوید: با توجه به اینکه زمین برای این طرح تقریباً به‌صورت رایگان برای مردم درآمده است باید نگاه ویژه‌تری به این طرح وجود داشته باشد.
وحید داعی در گفتگو با مهر گفت: سهمیه استان خراسان جنوبی در طرح اقدام ملی مسکن دو هزار و ۴۵۰ واحد است که تاکنون عملیات اجرایی دو هزار و ۲۰۰ واحد آن آغازشده است.
به گفته وی در برخی شهر‌های استان تعدادی از واحد‌ها در مرحله سفت‌کاری و حتی واحد‌هایی در مرحله نازک‌کاری نیز داریم که نشان می‌دهد با اندکی همدلی و هم‌افزایی می‌توان پروژه را به نتیجه رساند.
مدیرکل و راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: در برخی شهر‌های دیگر نیز فونداسیون و اسکلت ایجادشده و پیشرفت نسبتاً مطلوبی داشته‌ایم.
وی درباره مشکلات این طرح در مرکز استان می‌گوید: در شهر بیرجند با توجه به تصمیماتی که اتخاذ شد مشکلاتی وجود داشت که رفع شده است.
داعی تصریح کرد: مردم در گروه‌های ۵ نفره ساماندهی شده‌اند و باید برای اخذ پروانه به شهرداری بیرجند مراجعه و پروانه ساختمانی خود را دریافت کنند.
هرچند مسئولان راه و شهرسازی قیمت تقریباً رایگان این زمین‌ها را نوعی کمک بی‌نظیر و هدیه برای مردم می‌دانند که باید به بهترین شکل از آن بهره برد؛ اما اشکال کار آنجاست که عده زیادی از این مردم نمی‌توانند به دلیل اشکالات فراوان در کار از این هدیه استفاده کنند.
به‌طور حتم حرکت کند اجرای این طرح و روند صعودی قیمت‌ها هرروز عرصه را برای خانه‌دار شدن آن عده‌ای که امیدی به این طرح داشتند تنگ‌تر می‌کند تا جایی که به نظر می‌رسد با پایان سال در گوشه و کنار شهر‌ها شاهد شکل‌گیری شهرک‌هایی باشیم نیمه‌کاره باشیم به‌طوری‌که یکجا واحد‌های آپارتمانی ساخته‌شده و در جایی دیگر زمین خالی است.
باید دید با طی این روند شرکت‌های خدمات رسان به پروژه‌های طرح اقدام ملی مسکن چگونه خدمات‌رسانی خواهند کرد؟