اقتصاد ۲۴- میرا قربانی فر- دکتر «م» متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان-کودکان (اطفال) است و مطبی مجهز در سعادت آباد دارد. فاطمه که برای درمان پسر ۵ ساله اش به مطب این پزشک مشهور مراجعه کرده است با دو گزینه پیش روی خود برای پرداخت هزینه‌ها مواجه می‌شود. منشی مطب به او می‌گوید که برای ویزیت عادی باید ۱۲۵ هزار تومان پرداخت کند، اما ویزیت دیگری نیز وجود دارد که به صورت VIP است و هزینه آن ۴۰۰ هزار تومان است.
فاطمه این موضوع را در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌کند و به این روند اعتراض دارند. روندی که در آن پزشکان برای بیماری که پول بیشتری بدهند وقت بیشتری می‌گذارند.
فاطمه می‌گوید مساله رقم پرداختی نبود، مساله برای او تفاوت بین بیماران بود، این که در خدمات درمانی که قرار است طبق تعرفه هزینه پرداخت کنند نیز می‌دید بین بیماران بنا به پولی که پرداخت می‌کنند، از سوی پزشک تفاوت گذاشته می‌شود. او معتقد بود حتی در همان ویزیت معمولی نیز پزشک زمان کافی برای مراجع قایل نبود و ترجیح می‌داد به بیماران وی آی پی، رسیدگی کند.
این در حالی است که بر اساس گفته‌های رئیس دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت، رشد تعرفه‌های سلامت امسال در کل ۲۸.۵ درصد بوده است، اما در این میان برخی از پزشکان بیشتر از تعرفه اعلام شده از بیماران پول ویزیت می‌گیرند.
معاینه‌های سرعتی در مسابقه ویزیت پزشک
حضور بیماران در مطب‌ها و بیمارستان‌های کشور و زمانی که برای معاینه گذاشته می‌شود، حالا مدت هاست که به بحث‌های جدی تبدیل شده است.
کافی است تلاش کنید با مطب یکی از پزشکان متخصص تماس بگیرید. گاه هفته‌ها طول می‌کشد تا از پزشکی وقت گرفته شود و انتظار می‌رود همه چیز طبق برنامه منظم باشد. اما با ورود به مطب و دیدن تعداد بالای مراجعین که در یک بازه زمانی در مطب جمع شده اند این نگرانی را به وجود می‌آورد که حتما زمان زیادی طول می‌کشد تا نوبت به شخص برسد.
تنها چند دقیقه معطل بودن باعث می‌شود که متوجه شوید چطور سرعت عمل عجیب در تشخیص سریع پزشک هر دو دست به دست یکدیگر بدهند تا با سرعت عجیبی بیماران معاینه شوند.مساله سرعت عجیب پزشکان برای صحبت با بیماران در کنار بی توجهی‌های رخ داده به درک نیاز بیمار به صحبت کردن باعث انتقادات جدی به این روند شده است.
میانگین زمان برای بیمار ایرانی۴ دقیقه، استاندارد ۱۶ دقیقه
سال گذشته و بنا بر آمار اعلام شد که تعداد بیمارانی را که یک پزشک عمومی در فصل های سرد سال معاینه می کند تا ۱۵ بیمار در ساعت است و در واقع پزشک برای معاینه هر بیمار زمانی در حدود ۴ دقیقه را صرف می کند.
بررسی زمان معاینه بیماران در کشورهای دیگر نشان می دهد وضعیت چقدر متفاوت است.
بیشتر بخوانید: اشتباهاتی که شما را به دام کرونا می‌اندازد
نتایج مطالعات در آمریکا نشان می دهد که طی برنامه ای که در که سال های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ در این کشور اجرا شده؛ میانگین زمان معاینه هر بیمار از ۱۸ دقیقه به حدود ۲۳ دقیقه افزایش پیدا کرده است.
طی تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ در آلمان انجام شد، زمان متوسط معاینه توسط پزشکان متخصص دراین کشور بین ۱۷.۵ تا ۲۱ دقیقه است. زمان متوسط معاینه در بلژیک ۱۷ و در سوئیس حدود ۱۶ دقیقه گزارش شده و میانگین زمان ملاقات بیماران توسط پزشکان عمومی در استرالیا و انگلیس، تا ۲۴ دقیقه است.
دکتر «احسان شمسی گوشکی»، متخصص اخلاق پزشکی در همین رابطه به ایسنا گفته بود که: «یک ویزیت مناسب باید به گونه‌ای باشد تا رابطه سالم و اخلاقی بین پزشک و بیمار برقرار شود و بتواند حس اعتماد به پزشک را در بیمار به وجود آورد به طوری که بیمار احساس کند که می‌تواند مشکلات خود را یک به یک با پزشک در میان بگذارد. پزشک نباید طوری رفتار کند که بیمار حس کند که پزشک برای اتمام معاینه عجله دارد بلکه باید برخورد او به گونه‌ای باشد که بیمار دغدغه وقت اندک را نداشته باشد و مشکلات خود را به اطلاع پزشک برساند.»
دستور العمل‌ها چه می‌گوید؟
دستورالعمل وزارت بهداشت، متوسط زمان ویزیت پزشک عمومی را حداقل ۱۵ دقیقه، متخصص را ۲۰ دقیقه، فوق تخصص را نیز ۲۵ دقیقه و روان‌پزشک حداقل ۳۰ دقیقه دانسته است.
در بند دوم منشور حقوق بیماران نیز آمده است که «پس از ارائه اطلاعات، زمان لازم و کافی به بیمار جهت تصمیم‌گیری و انتخاب داده شود» که این اطلاعات شامل «مفاد منشور حقوق بیمار در زمان پذیرش، ضوابط و هزینه‌های قابل پیش‌بینی بیمارستان اعم از خدمات درمانی و غیر درمانی و ضوابط بیمه و معرفی سیستم‌های حمایتی در زمان پذیرش، نام، مسئولیت و رتبه حرفه‌ای اعضای گروه پزشکی مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشک، پرستار و دانشجو و ارتباط حرفه‌ای آن‌ها با یکدیگر، روش‌های تشخیصی و درمانی و نقاط ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالی آن، تشخیص بیماری، پیش آگهی و عوارض آن و نیز کلیه اطلاعات تأثیر‌گذار در روند تصمیم‌گیری بیمار، نحوه دسترسی به پزشک معالج و اعضای اصلی گروه پزشکی در طول درمان، کلیه اقداماتی که ماهیت پژوهشی دارند، ارائه آموزش‌های ضروری برای استمرار درمان می‌شود»، اما وقت ناکافی که پزشکان در اختیار بیماران قرار می‌دهند چنین فرصتی فراهم نمی‌کند.
بحرانی به نام معاینه‌های گروهی
چندی پیش نیز در شبکه‌های اجتماعی ده‌ها شهروند تجربیات آزاردهنده خود از این مدل معاینه‌ها را بیان کرده بودند.
این که چطور پزشک متخصص، چند بیمار را با هم به داخل اتاق معاینه فرا می‌خواند و بدترین تجربه در این میان مربوط به پزشک‌های متخصص بیماری‌های زنان است که تجربیات تلخ شهروندان نشان می‌دهد چطور این رفتار تاثیر منفی بر آنان داشته است.
طبیعی است که وقتی پزشک چندین بیمار را با هم معاینه می‌کند، نه اعتماد مریض را برای بیان اطلاعات ضروری جلب کرده و نه شاید بیمار فرصت بیان حرف هایش را داشته باشد.
حتی برخی پزشکان جز چند جمله کوتاه فرصت بیان سخن دیگری را به بیمار نمی‌دهند و خود نیز هیچ حرفی در باره مشکل او بیان نمی‌کنند؛ و تعدادی از بیماران پس از معاینه نیز سوالات بی پاسخ زیادی در باره علل، ابعاد و جزئیات درمان خود دارند.
راهکار ناکارآمد پزشکان پس از اعتراضات، ویزیت VIP
حال، اما به نظر می‌رسد بعد از اعتراضات بسیار به این روند که باعث بحث‌های زیادی شده است، برخی از پزشکان به جای تعهد بر قسمنامه‌ای که به آن متعهد هستند و به جای درک بحرانی که خود به وجود آورده اند به جای این که زمان مناسب برای بیمار یا مراجع خود در نظر بگیرند به سراغ معاینه VIP رفته اند. نوعی از معاینه که در آن اگر شما پول بیشتری بدهید پزشک زمان بیشتری برای شما در نظر می‌گیرد. انگار که در ذهن برخی از پزشکان مساله‌ای که مطرح می‌شد و احترام به حقوق بیمار تنها برای مراجعینی معنی دارد که بتوانند هزینه بیشتری پرداخت کنند.
مطب دکتر «ب» در نیاوران است. گفته می‌شود که ویزیت این پزشک متخصص زیبایی ۱۵۰ هزار تومان است و گاه باید تا هفته‌ها در نوبت بود. اما یک راه سریع‌تر نیز وجود دارد. کافی است در زمانی که برای گرفتن نوبت با دفتر تماس می‌گیرد به منشی بگویید که نوبت VIP می‌خواهید.
این نوبت شبیه آب یخ در گرمای تابستان عمل می‌کند و زمان معاینه در کمتر از ۷۲ ساعت برای شما تعیین می‌شود و البته هزینه ویزیت نیز به رقم ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد.
در مورد دیگری نیز یکی از شهروندان به «اقتصاد ۲۴» می‌گوید که پزشکی در نارمک، در ازای ویزیت ۱۰۰ هزار تومانی برای بیماران کمتر از ۵ دقیقه وقت می‌گذارد و اگر زمان بیشتر بخواهید ویزیت تا ۲۵۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.
بیمار دیگری نیز که از کرمان به تهران آمده است نیز به «اقتصاد ۲۴» می گوید که برای درمان همسرش در حالی کیلومترها پیموده است و ویزیت دکتر را نیز به صورت آزاد و بدون بیمه نیز پرداخت کرده که پزشک حتی ۵ دقیقه برای آنان وقت نگذاشته و زمانی که به منشی گلایه کرده، منشی گفته می تواند ۳۰۰ هزار تومان پرداخت کند و دو ساعت بعد دوباره معاینه شود و این بار برای وی معاینه تخصصی و ویژه انجام می شود.
این شهروند می گوید تن به این شرایط نداده است و دو روز بعد با واسطه توانسته از پزشک متخصص دیگری وقت بگیرد اما رفتار تحقیر آمیز منشی به شدت او را رنجانده است.
راهکاری اشتباه برای روندی اشتباه
گلایه برخی از شهروندان نیز همین مساله است که این پزشکان زمان مناسبی بنا به اصول و قاعده برای بیماران خود در نظر نمی‌گیرند.
خسرونیا، رییس جامعه متخصصان داخلی با اشاره به این که تعیین زمان استاندارد نمی‌تواند این مشکل را حل کند، در همین رابطه می‌گوید: «مردم از حق خودآگاه نیستند و راهی برای نظارت بر رعایت استاندارد‌ها وجود ندارد، بهترین راه کنترل این موضوع وجدان پزشک و آگاهی بیماران است. مردم معمولاً اعتراضی برای نحوه معاینه نمی‌کنند مگر این که مدت‌ها تحت نظر پزشک باشند و عدم توجه او باعث تشخیص اشتباه شود. در نتیجه پزشکان نیز باید توجه داشته باشند که میزان مراجعه‌کنندگان را کنترل کنند و برای برخی از بیماران که شرایط خاص دارند به طور مثال از شهر‌های مختلف برای ویزیت به او مراجعه می‌کنند وقت بیشتری بگذارند.».
اما با همه این توصیه‌ها به نظر نمی‌رسد این سخنان تاثیری بر بخشی از جامعه پزشکان که بیشتر به گروه متخصصان تعلق دارند، گذاشته باشد.
ویزیت‌های کرونایی
حالا و در ماه‌های اخیر نکته جالب مساله «ویزیت‌های کرونایی» است که در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری یافته است. در این روش برخی از پزشکان که متخصص بیماری‌های داخلی یا عفونی هستند و بیمار مبتلا به کرونا نیز توانایی خروج از منزل را ندارد به صورت تلفنی یا واتس آپی معاینه می‌کنند.
در این روش از بیمار خواسته می‌شود که ابتدا رقمی را به عنوان حق ویزیت پرداخت کند و سپس شرح حال وی به صورت تلفنی یا با فرصت کافی در واتس اپ گرفته می‌شود و البته ویزیت دریافتی نیز با ویزیت حضوری متفاوت است. در یک مورد پزشک متخصص ریه برای چنین ویزیتی مبلغ ۳۰۰ هزار تومان و در مورد دیگری پزشک عمومی رقم ۲۰۰ هزار تومان را به عنوان حق ویزیت مشاوره بیان کرده است.
در هر حال به نظر می‌رسد ساختار عجیب طبقاتی شدن خدمات درمانی در میان گروهی از پزشکان به عجیب‌ترین حالت ممکن در حال به رخ کشیدن خود است.
انتقادات گسترده پس از موضوع «معاینه گروهی» و «معاینه‌های فوری» حالا در شکل «معاینه‌های VIP» خود را به رخ کشیده است. به نظر می‌رسد هر چقدر انتقادات به روش‌های خطای معاینه افزایش می‌یابد، پزشکان روش‌های عجیب تری برای حل بحران با خطا‌های تازه می‌یابند.