اقتصاد ۲۴ - نوسان قیمتی محصولات مختلف کشاورزی از ابتدای سال جاری به قدری مشهود است و بار‌ها و بار‌ها رخ داده است که گاهی اینگونه به نظر می‌رسد که هیچ کدام از محصولات کشاورزی از صیفی جات گرفته تا انواع محصولات باغی و زراعی در کشور تولید نمی‌شود و کاملا وارداتی است! و به دلیل بالا بودن قیمت ارز دچار چنین افزایش قیمت‌های ناگهانی می‌شود. به طوری که شاهد هستیم در مورد محصولی مثل برنج، چای و شکر مصرف کنندگان با افزایش قیمتی ماهانه و گاهی هفتگی مواجه می‌شوند.
به عبارت دیگر در حالی که انتظار می‌رود محصولات کشاورزی که در داخل کشور تولید می‌شود با قیمت مناسب تری به دست مصرف کنندگان برسد، اما همیشه اینگونه نیست و حتی شاهد هستیم برخی محصولات داخلی با قیمتی بالاتر از محصولاتی که از دیگر کشور‌ها وارد بازار ایران می‌شود به دست مصرف کننده می‌رسد. اگرچه در بحث قیمت گذاری عوامل مختلفی تاثیر گذار است، اما به نظر می‌رسد بحث عرضه و تقاضا قوی‌ترین عامل افزایش قیمت‌ها است. به طوری که این روز‌ها در حالی که قیمت محصول وارداتی مثل موز در سطح خرده فروشی ۲۵ هزار تومان است قیمت محصولاتی همچون هویج و سیر که کاملا تولید داخل است بین ۲۷ تا ۳۵ هزار تومان است.
بر اساس برآورد‌های صورت گرفته امسال در استان همدان حدود ۵۰ هزار تن سیر خشک تولید خواهد شد.
به عبارت دیگر در سطح خرده فروشی تهران قیمت هر کیلوگرم سیر خشک به ۳۵ هزار تومان رسیده است و لذا اینگونه به نظر می‌رسد که بالا بودن قیمت این محصول در سطح خرده فروشی ممکن است نشان از کمبود تولید و یا خوب نبودن شرایط تولید داشته باشد. با این وجود خبر‌ها حاکی است تولید این محصول در شهرستان بهار استان همدان به عنوان قطب تولید سیر، در وضعیت خوبی است و کمبودی در آینده نخواهیم داشت. به طوری که «علی بایگانه» مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه خوشبختانه امسال در بحث تولید سیر کشاورزان هیچگونه مشکلی ندارند به خبرگزاری بازار می‌گوید: بر اساس برآورد‌های صورت گرفته امسال در استان همدان حدود ۵۰ هزار تن سیر خشک تولید خواهیم داشت.
خشکسالی کمترین تاثیر را بر کشت محصولات پاییزه همچون سیر گذاشته است
بایگانه در پاسخ به این سوال که بحث خشکسالی امسال چقدر بر تولید سیر تاثیر گذاشته است، می‌گوید: قطعا خشکسالی بر تولید همه محصولات کشاورزی از جمله سیر اثر گذار است بخصوص اینکه سیر این منطقه در واقع کشت پاییزه است و هر چقدر از نظر بارندگی ها، پراکنش بارندگی و میزان آن کم و نامناسب باشد موجب خواهد شد که مصرف آب در کشت‌ها بالا برود؛ لذا مسلما هم از نظر عملکرد موجب کاهش می‌شود و هم اینکه میزان مصرف آب بالا می‌رود.
وی می‌افزاید: با این وجود، چون سیر یک محصول پاییزه است نسبت به کشت‌های بهاره تا حدودی تاثیر کمتری از بحث خشکسالی‌ها می‌گیرد؛ بنابراین درست است که کشت سیر با تنش مواجه شده است، اما نه به اندازه کشت محصولاتی مثل سیب زمینی و چغندر قند و غیره، بنابراین نباید نگران حجم تولید محصول سیر بود. به همین دلیل شاهد هستیم که الان قیمت هر کیلوگرم سیر تازه در میدان تره و بار همدان بین ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان است و افزایش قیمت چندانی گزارش نشده است.
کاشت و برداشت سیر در ایران در حالی به صورت سنتی و دستی صورت می‌گیرد که در کشور‌های پیشرفته دنیا کشت و برداشت این محصول کاملا به صورت مکانیزه شده است و به طور خاص کشت مکانیزه آن موجب افزایش تولید در واحد سطح می‌شود.
بیشتر بخوانید: جدیدترین قیمت میوه و صیفی
بایگانه ادامه داد: کاشت و برداشت سیر در ایران در حالی به صورت سنتی و دستی صورت می‌گیرد که در کشور‌های پیشرفته دنیا کشت و برداشت این محصول کاملا به صورت مکانیزه شده است و به طور خاص کشت مکانیزه آن موجب افزایش تولید در واحد سطح می‌شود. با این وجود سیر کاران ایران غالبا بی بهره از تجهیزات کشت مکانیزه هستند. به طوری که بایگانه در خصوص میزان مکانیزه شدن کشت سیر در استان همدان و در کل کشور به خبرگزاری بازار می‌گوید: در حال حاضر در استان همدان چند سازنده ادوات کشاورزی به طور ویژه اقدام به ساخت دستگاه سیر کار کرده اند، اما از منظر کلی کشت سیر هنوز مکانیزه نیست.
وی می‌افزاید: در حال حاضر برداشت این محصول کاملا توسط نیروی کار و به صورت دستی انجام می‌شود. کشت آن نیز غالبا به صورت سنتی انجام می‌شود و تنها تعداد معدودی از کشاورزان دستگاه سیر کار خریداری کرده اند به همین دلیل نمی‌توان مدعی شد که کشت سیر مکانیزه شده است.
صادرات سالانه ۱۰ هزار تن سیر از استان همدان به کشور‌های حاشیه خلیج فارس و روسیه
این مقام مسئول در خصوص حجم صادرات سیر ایران و به طور خاص صادرات سیر همدان نیز می‌گوید: معمولا سالانه حدود ۱۰ هزار تن سیر از استان همدان صادر می‌شود که غالبا به عراق، روسیه و کشور‌های حاشیه خلیج فارس ارسال می‌شود.
بایگانه ادامه می‌دهد: اگرچه بحث کرونا و یکسری محدودیت‌ها برنامه صادراتی را دستخوش یکسری تغییرات کرده است، اما غالبا صادرات سیر از این استان صورت می‌گیرد چرا که از نظر کمیت و کیفیت سیر همدان در جایگاه اول کشور قرار دارد و همچنین از نظر عطر و طعم هیچ کشوری در جایگاه ایران نیست.
در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۳۰ میلیون تن سیر در سراسر دنیا تولید شده است و ایران نیز در جایگاه ۲۳ تولید کنندگان جهان قرار گرفته است.
بر اساس این گزارش، داده‌های منتشر شده در سطج جهانی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۸ ایران از نظر تولید سیر در جایگاه ۲۴ دنیا قرار داشته است. از سوی دیگر این گزارشات حاکی از این است که در مدت نامبرده کشور‌های «چین، هند و بنگلادش» در جایگاه اول تا سوم تولید کنندگان برتر سیر قرار گرفته اند. این گزارش همچنین نشان می‌دهد که کشور‌های «کره جنوبی، مصر، اسپانیا، ازبکستان، آمریکا، میانمار و روسیه» نیز در جایگاه چهارم تا دهم تولید کنندگان برتر این محصول قرار گرفته اند. نکته جالب توجه اینکه جایگاه ایران در سال ۲۰۱۹ با یک پله ترقی به جایگاه ۲۳ دنیا رسیده است و ایران قبل از کشور‌هایی همچون «رومانی، قرقیزستان، تایوان، قزاقستان و آذربایجان» در رتبه ۲۳ دنیا جای گرفته است. گفتنی است در مدت نامبرده کشور ترکیه نیز جایگاه چهاردهم دنیا را به خود اختصاص داده است.
علاوه بر این داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۳۰ میلیون تن سیر در سراسر دنیا تولید شده است. این در شرایطی است که در بحث تولید جهانی انواع سبزیجات محصول سیر از نظر حجم تولید در جایگاه هشتم قرار داشته است. به طوری که در این سال بیشترین محصول تولید گوجه فرنگی و به میزان ۱۸۰ میلیون تن بوده است و پس از آن نیز سبزیجاتی همچون «پیاز، خیار، کاهو، بادمجان، هویج و فلفل» در جایگاه دوم تا هفتم قرار داشته است.
بر اساس گزارشات منتشر شده همچنین کارشناسان امر پیش بینی کرده اند که اندازه بازار جهانی سیر خشک شده تا سال ۲۰۲۶ به ۸۷۴.۳ میلیون دلار برسد. این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ ارزش این بازار ۷۰۷ میلیون دلار بوده است.
به عبارت دیگر کارشناسان جهانی پیش بینی می‌کنند بازار سیر خشک در یک بازه زمانی ۶ ساله یعنی از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۶ سالانه به میزان ۳ درصد رشد داشته باشد و این خود می‌تواند برای کشور‌هایی که شرایط تولید محصول سیر را دارا هستند فرصتی خوب برای تولید و عرضه این محصول در بازار‌های جهانی باشد.
منبع: بازار