اقتصاد۲۴- قیمت چند کالا که بیشترین سهم در سفره غذایی خانواده‌ها را دارند، کمتر یا برابر یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی است؟ در این یازده سالی که از اعطای یارانه نقدی به خانواده‌ها می‌گذرد، قدرت خرید این یارانه چه تغییری کرده و آیا با آن می‌توان مواد غذایی یک ماه را با این میزان یارانه خریداری کرد؟ بر اساس گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده و متوسط قیمت کالا‌های خوراکی در تیرماه، تورم سالانه ۴۴.۲ درصد و از ۵۳ قلم خوراکی منتخب، ۳۸ قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای، ۴۳ درصد داشته‌اند.
سبد مشخصی از کالا‌های خوراکی برای خانواده‌ای ۴ نفره شامل «۱۰ کیلو برنج ایرانی، ماست، پنیر، کره، حبوبات، گوشت گوسفند، گوشت گاو، مرغ، پنیر، تخم‌مرغ، روغن، رب گوجه‌فرنگی، قند و شکر، خیار، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی و چای» حدود یک میلیون و دویست هزار تومان خواهد بود. این در حالی است که مبلغ یارانه‌ای که به این خانواده تعلق می‌گیرد ۱۸۲ هزار تومان است که با آن تنها می‌توان یک کیلو و نیم گوشت گوساله تهیه کرد.
این در حالی است که کل هزینه خوراکی و آشامیدنی ماهانه یک خانواده در سال ۹۰، ۲۷۵ هزار تومان بود که مبلغ یارانه در آن زمان ۶۷ درصد این هزینه را پوشش می‌داد. به راستی با یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی چه چیزی می‌توان خرید؟ پاسخ به این پرسش در سال جاری چندان سخت نیست چرا که طیف وسیعی از کالاها را نمی‌توان نام برد که با یارانه ماهانه بتوان تهیه کرد.
بیشتر بخوانید: قیمت یک دبه ماست از یارانه بیشتر شد
آنچه در یک دهه بر سر سفره خانواده‌ها آمد
بر اساس گزارش بانک مرکزی از بودجه درآمد خانوار، در سال ۹۰ هزینه خوراکی و آشامیدنی خانواده‌ها سالانه ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان برآورد شده که با تقسیم بر کل سال، هزینه ماهانه برای این دست از کالاها ۲۷۵ هزار تومان می‌شود. در سال ۹۰، کل هزینه سالانه برای زیرگروه گوشت یک میلیون و ۸۴ هزار تومان، غلات و فرآورده‌های آن ۳۸۱ هزار تومان، انواع نان ۲۹۵ هزار تومان، شیر، فرآورده‌های آن و تخم‌مرغ ۴۸۵ هزار تومان، روغن و چربی ۱۴۸ هزار تومان، میوه‌های تازه ۷۳۶ هزار تومان، حبوبات ۵۴ هزار تومان و قند و شکر نیز ۵۳ هزار تومان بود. با تقسیم هزینه سالانه بر آنچه که خانواده‌ها در ماه خریداری می‌کردند، بیشترین هزینه به فرآورده‌های گوشتی با ۹۱ هزار تومان اختصاص داشت.
با استناد به گزارش بانک مرکزی در سال ۹۰ متوسط مصرف سالانه برخی اقلام توسط خانوار‌ها مانند برنج، نان، گوشت دام، گوشت پرندگان و تخم‌مرغ به ترتیب ۱۴۷ کیلوگرم، ۳۵۶ کیلوگرم، ۴۸ کیلوگرم، ۹۱ کیلوگرم و ۳۵ کیلوگرم اعلام شده بود. متوسط درآمد پولی ناخالص در آن سال نیز ۱۲ میلیون و ۳۶۱ هزار تومان گزارش شده بود. شاید کمتر کسی تصور می‌کرد یک دهه بعد و در سال ۱۴۰۰، درآمد پولی ناخالص سال ۹۰ اجاره دو ماه آپارتمانی ۶۵ متری و یک خوابه در شیخ بهایی باشد این در حالی است که رهن کامل واحدی در ونک با همین متراژ در سال ۹۰ حدود ۳۰ میلیون تومان بود. نرخ دلاری یارانه‌ها در سال ۹۰ حدود ۳۸ دلار بود که در سال جاری به یک دلار و ۶۰ سنت رسید.
تمام آنچه که می‌توان با ۴۵۵۰۰ تومان خرید
هفته گذشته خبر افزایش قیمت برخی کالا‌های لبنی و هویج، مهم‌ترین سوژه اقتصادی فضای مجازی بود؛ جایی که قیمت یک نوع ماست که تا چندی پیش ۱۷ هزار تومان بود به دبه‌ای ۵۰ هزار تومان رسید و حتی از یارانه ماهانه یک فرد نیز بیشتر است. اگرچه که برای بار چندم طی یک سال اخیر قیمت مواد لبنی افزایش می‌یافت، اما بالا رفتن قیمت این خوراکی، خطر حذفش از سفره خانوار‌ها را بیش از پیش افزایش داده و اگر روند فعلی قیمت‌ها ادامه یابد، چه بسا این نگرانی به واقعیت تبدیل شود. بر اساس آنچه مرکز آمار در گزارش تیرماه خود منتشر کرده بود، قیمت هر کیلوگرم ماست حداکثر ۱۹ هزار تومان اعلام شده بود که فاصله معناداری با آنچه مصرف‌کنندگان درب مغازه می‌خرند، دارد.
رسیدن قیمت هویج به کیلویی ۳۰ هزار تومان و حتی پیشی گرفتن از قیمت موز نیز یکی دیگر از رخداد‌های بازار بود. اما به راستی با یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که نرخ دلاری آن تنها ۳۰ سنت با خط فقر مطلقی که بانک جهانی اعلام کرده، فاصله دارد چه چیزی می‌توانند بخرند؟ برای پاسخ به این پرسش به سراغ چند خرده‌فروشی مواد غذایی رفته و قیمت‌های‌شان را بررسی کردیم. با یارانه ماهانه یک فرد می‌توان برخی مواد خوراکی از گروه لبنیات مانند «کره، پنیر، خامه و بسته ۹ عددی تخم مرغ»، «ماست سون و یک خامه»، «۱۱ عدد نان سنگک» و «یک کیلو و ۵۰۰ گرم برنج ایرانی» خریداری کرد. لازم به ذکر است که هیچ کدام از این گروه کالاها را نمی‌توان با یکدیگر و در یک ماه با پول یارانه خریداری کرد.
قدرت خرید یارانه نقدی که در تمام پستی‌ها و بلندی‌های اقتصادی کشور، چه در دو تجربه تحریم و چه در پس از افزایش نرخ بنزین، کاهش شدید یافته است و به نظر می‌رسد «هزینه ای» که به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند بیش از آن چیزی است که بتواند برای یک خانواده ایجاد کند. در این شرایط که تقریبا هر روز خبر یا مصاحبه‌ای پیرامون «احتمال افزایش قیمت برخی کالاها» منتشر می‌شود، بهتر است از افراد آسیب‌پذیر در برابر این موج گرانی به گونه دیگری محافظت شود.