اقتصاد ۲۴- طبق آمار‌های رسمی جهادکشاورزی، میزان کشتار دام در سه‌ماهه نخست سال، بیش از ۶۹ درصد افزایش‌یافته و حتی در برخی از استان‌های کشور همچون استان خراسان‌رضوی، از ابتدای سال جاری تاکنون، کشتار دام مولد در استان ۳۰۰ درصد رشد داشته که این یک فاجعه ملی است.
دامداران معتقدند زیاد شدن کشتار به دلیل افزایش تولید یا افزایش تقاضا در بازار نبوده است، بلکه کمبود خوراک دام و افزایش هزینه‌های تولید باعث شده که دامدار، چاره‌ای جز کشتار دام خود نداشته باشد و در این میان، زیر تیغ رفتن دام‌های مولد اتفاقی ترسناک است که در آینده به ذخیره ژنتیکی دام در کشور و البته بازار گوشت و لبنیات ضربه‌ای جدی خواهد زد.
در این خصوص برخی از کارشناسان از تداوم کشتار بره‌های ماده و کاهش تامین گوشت مورد نیاز بازار در ماه‌های آینده خبر می‌دهند. موضوعی که به طور حتم افزایش قیمت‌های قابل‌توجهی را در بازار مواد پروتئینی به خصوص گوشت به دنبال خواهد داشت. در این راستا صاحب‌نظران اقتصادی اعلام می‌کنند که کشور اکنون به مدیران پای کار نیازمند است که در جریان مستقیم مشکلات قرار گیرند و تصمیم‌های بهتر در زمان مناسب گرفته شود تا هم در تنظیم بازار و هم در بهبود وضعیت معیشت برای مردم عملکرد مناسب‌تری به دست آید. در غیر این صورت، با بحران بیشتری در بازار در هفته‌های آینده روبه‌رو خواهیم شد.
در همین خصوص رییس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران از کاهش تامین گوشت مورد نیاز بازار در ماه‌های آینده به دلیل تداوم ذبح دام‌های مولد خبر داد. علی‌اصغر ملکی گفت: نهاده دامی وارداتی باید به دست دامدار برسد نه دلال و واسطه و شرایط فعلی نشان می‌دهد که حلقه‌ای مفقوده در این زمینه وجود دارد؛ کشور اکنون به مدیران پای‌کار نیازمند است تا تصمیمات مناسب در زمان مناسب اخذ شود و در تنظیم بازار و بهبود مشکلات معیشتی مردم عملکرد مناسب‌تری به دست آید.
رییس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران ادامه داد: یکی از مسائلی که باید در دولت سیزدهم مورد توجه قرار بگیرد بخش کشاورزی است و در شرایطی که این بخش با خشکسالی مواجه است، تاثیرات مستقیم آن در بازار دیده می‌شود.
بیشتر بخوانید: هر کیلو شقه گوسفندی ۱۲۶ هزار تومان است
خشکسالی، مراتع را از بین برده است
وی با بیان اینکه خشکسالی بسیاری از مراتع را از بین برده است، گفت: دامدار برای چرای دام، صحرا و مرتعی در اختیار ندارد و طبیعی است که در این شرایط به تامین نهاده‌هایی مانند جو و ذرت وابسته است. در شش ماه ابتدایی هر سال به دلیل بارش‌های فصلی نیاز به نهاده وجود نداشت؛ اما امسال از ابتدای سال به دلیل نبود بارش دامداران قادر به سیر کردن دام خود نبوده‌اند.
ملکی افزود: اکنون علوفه از بازار سیاه تامین می‌شود و این بازار نیز قواعد خود را دارد. وقتی نهاده از بازار سیاه تامین می‌شود هزینه تمام شده نیز افزایش می‌یابد. هر دام روزانه به یک کیلو نهاده نیاز دارد که تا به استاندارد تولید برسد؛ اما وقتی دامدار نتواند خوراک را تهیه کند اتفاقات ناخوشایند دیگری به وجود می‌آید که از جمله آن‌ها ذبح دام‌های مولد است.
وی ادامه داد: دام‌های مولد باید در نیمه دوم سال زاد و ولد کنند؛ اما امسال به دلیل تاثیرات خشکسالی و مشکلات تامین نهاده بره‌های ماده کشتار شده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد و این شرایط عواقبی به دنبال دارد که اگر به آن توجه نشود تامین گوشت مورد نیاز کشور دستخوش مشکلاتی خواهد شد.
رییس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران با بیان اینکه ایران کشور خشکسالی است و مسوولان باید وقتی مسوولیتی را در این بخش می‌پذیرند به این ویژگی‌ها توجه داشته باشند و مدیریت مناسب‌تری را در این بخش اعمال کنند، تصریح کرد: تنظیم بازار در این بخش به معنای آن است که نهاده وارداتی باید به دست دامدار برسد نه دلال و واسطه و شرایط فعلی نشان می‌دهد که حلقه‌ای مفقوده در این زمینه وجود دارد.
دریافت و دپوی نهاده‌ها توسط واسطه‌ها
وی افزود: حلقه مفقوده نیز آن است که توزیع به گونه‌ای است که اشخاص واسطی، نهاده را دریافت و دپو می‌کنند و در گزارش‌ها نیز مشاهده شد که وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کرد که نهاده‌ای در اختیار ندارد؛ اما واسطه‌ها نهاده دارند که قیمت آن بسیار بالاست. افراد مخل در این زنجیره تامین باید شناسایی شوند و طبیعی است که تامین نهاده در این میان شرایط و مدیریت بهتری طلب می‌کند.
ملکی تصریح کرد: دامدار نباید علاوه بر تولید دغدغه‌های متعدد داشته باشد؛ اما اکنون دامدار نمی‌داند در نیمه دوم سال قادر است نهاده مورد نیاز خود را تامین کند یا خیر. دامداران اکنون از گرسنگی دام خود گلایه‌مند هستند و تقاضای آن را دارند که افرادی که مسوولیت‌ها را در این وزارتخانه در دست می‌گیرند توانایی لازم را داشته باشند و از نظرات بخش‌خصوصی و تولیدکنندگان در اتخاذ تصمیمات استفاده کنند.
وی ادامه داد: کشور اکنون به مدیران پای کار نیازمند است که در جریان مستقیم مشکلات قرار گیرند و تصمیم‌های بهتر در زمان مناسب گرفته شود تا هم در تنظیم بازار و هم در بهبود وضعیت معیشت برای مردم عملکرد مناسب‌تری به دست آید.
رییس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران گفت: تشکل‌ها و دامداران، اتحادیه تشکل‌های دامداری، روستایی و عشایری نقش مهمی در بهبود شرایط تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان دارند که باید از ظرفیت مشورتی و اطلاعات آن‌ها استفاده شود. تولید دام سبک در کشور صنعتی نیست و هنوز به صورت سنتی اداره می‌شود.
وی با بیان اینکه گوشت مورد نیاز شهر‌هایی مانند تهران از غرب کشور تامین می‌شود، تصریح کرد: دام‌های غرب کشور از نظر کالری و پروتئین مرغوب است و دام‌های شرق کشور بیشتر صنعتی است. ظرفیت بسیار مناسبی نیز در غرب کشور برای پرورش دام وجود دارد که باید به آن توجه داشت، اما تولیدکنندگان از فقر مراتع و کمبود نهاده گلایه‌های جدی دارند.
تقاضا برای خرید وجود ندارد
رییس اتحادیه گوشت گوسفندی همچنین با بیان اینکه هم اکنون هر کیلو شقه گوسفندی با نرخ ۱۲۶هزار تومان به مغازه‌دار و با احتساب ۱۰ درصد سود به مصرف‌کننده عرضه می‌شود، گفت: در حال حاضر با وجود شرایط مساعد عرضه، تقاضایی در بازار به واسطه شیوع ویروس کرونا و تعطیلی رستوران‌ها وجود ندارد.
ملکی درباره تاثیر افزایش قیمت دام ناشی از هزینه تمام شده تولید بر بازار بیان کرد: با توجه به کاهش قدرت خرید خانوار و افزایش قیمت دام، منجر به انباشت دام روی دست دامدار می‌شود. رییس اتحادیه گوشت گوسفندی افزود: هم اکنون هر کیلو ران در مغازه‌ها با نرخ ۱۵۰ تا ۱۶۰هزار تومان عرضه می‌شود که این نرخ به معنای گران‌فروشی نیست، بلکه همانند دامدار که از هزینه بالای تولید و نرخ پایین دام گلایه می‌کند، مغازه‌دار هم به دلیل افزایش هزینه‌های تولید خواستار فروش با نرخ منطقی محصول است.
سیب‌زمینی‌ها سر از دامداری‌هادر آوردند
فقر مراتع، کمبود نهاده و تامین علوفه از بازار سیاه که منجر به افزایش هزینه‌های تولید در حوزه دامداری شده، صاحبان دام را بر آن داشته که یا از اقلام غذایی بی‌کیفیت برای سیر کردن دام‌های خود استفاده کنند یا اینکه از ناچاری دام‌های مولد خود را کشتار کنند. پس از انتشار و تبلیغ نان خشک تمیز و بدون کپک در آگهی‌های اینترنتی حالا آگهی‌هایی جلب توجه می‌کند که سیب‌زمینی را برای خوراک دام به دامداران پیشنهاد می‌کند.
درست زمانی که صف نانوایی‌ها شلوغ بود و برخی نانوا‌ها از کمبود آرد گله می‌کردند، تشت رسوایی برخی به زمین افتاد و معلوم شد نان‌های پخته‌شده با آرد یارانه‌ای، به صورت دست‌نخورده سر از دامداری‌ها درآورده است. اکنون به صورت رسمی اعلام‌شده که سیب‌زمینی‌های خریداری‌شده توسط سازمان تعاون روستایی با نرخ تضمینی دولتی نیز راهی دامداری‌ها می‌شود. کمبود خوراک دام باعث شده استفاده از سیب‌زمینی برای دامدار‌ها مقرون‌به‌صرفه باشد. هر کیلو سیب‌زمینی کم کیفیت که برای دام مناسب است، اکنون نرخ آن از کیلویی ۸۰۰ تومان آغاز و تا ۱۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری می‌شود که در مقایسه با سایر نهاده‌های دامی، بسیار ارزان است.
هر کیلوگرم جو در بازار آزاد حدود شش‌هزار و ۳۰۰ تومان قیمت دارد و حتی قیمت دولتی آن‌که با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی وارد کشور می‌شود، نیز حدود دوهزار تومان است که بازهم گران‌تر از یک کیلو سیب‌زمینی است.
افزایش سه برابری کشتار دام‌های مولد
در همین خصوص معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی ریشه این مشکلات را کمبود، نبود و گرانی علوفه و نهاده‌های دامی می‌داند. غلامحسین ساربان با بیان اینکه گرانی علوفه ممکن است دامدار را به تغییر رفتار برای نجات دام خود تشویق و ترغیب کند، می‌گوید: قیمت علوفه در استان به شدت افزایش پیدا کرده تا جایی که قیمت هر کیلو کاه از چهار هزار و ۲۰۰ تومان، جو شش هزار و ۳۰۰ تومان و یونجه از کیلویی شش هزار تومان فراتر رفته است.
وی با اشاره به این موضوع که قیمت ذرت سیلویی حدود دو هزار تومان رسید، می‌افزاید: این در حالی است که همین نهاده سال گذشته در سطح مزارع بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ تومان برداشت می‌شد. این کارشناس حوزه کشاورزی بیان می‌کند: سایر نهاده‌های دامی نیز سال گذشته با یک‌سوم قیمت در بازار یافت می‌شد و به طور مثال همین محصول جو که امسال به بیش از شش هزار تومان رسیده سال گذشته کیلویی ۱۷۰۰ تومان بود.
به گفته وی، یونجه هم‌سال گذشته هر کیلو دو هزار و ۴۵۰ تومان و کاه نیز کیلویی یک-هزار تومان قیمت داشت که امسال با افزایش قیمت باورنکردنی به دو تا سه برابر در سال جاری رسید. ساربان با اشاره به اینکه امسال متاسفانه برخی عوامل مانند خشکسالی نیز مزید بر علت شد و به این بحران دام جدی زد اذعان می‌کند: با توجه به بارش ۵/۶میلی‌متر فروردین‌ماه روز‌های سختی را تجربه کردیم و متاسفانه بحث علوفه استان دچار مشکل شد.
در این راستا مدیرعامل اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی خراسان‌رضوی نیز از آمار‌های نگران‌کننده‌تری خبر می‌دهد و می‌گوید: از ابتدای سال جاری تاکنون، کشتار دام مولد در استان ۳۰۰ درصد افزایش‌یافته که یک فاجعه ملی است. رشید صراف با اشاره به وضعیت نابه‌سامان تولید شیر و پرورش دام اظهار می‌کند: تاکنون اشتغال حدود سه هزار نفر به صورت مستقیم از بین رفته و اشتغال غیرمستقیم ۲۰ هزار نفر نیز به خطر افتاده است.
وی میزان خسارت وارده به تولیدکنندگان را تا پایان خرداد ۱۴۰۰ افزون بر ۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد کرده و می‌گوید: خودکفایی در عرصه شیر و گوشت، ۴۰ سال زمان برد و امروز طی مدت سه سال در حال نابود شدن است و احیای دوباره این صنعت، سال‌ها زمان خواهد برد.
صراف درباره مصرف نان خشک در دامداری‌ها و وضعیت آن بعد از گران شدن قیمت نان نیز گفت: مساله اساسی ما افزایش قیمت نهاده‌های دامی است. شاید برخی دامداری‌ها از نان خشک هم استفاده کرده باشند، اما مشکل تامین نشدن خوراک دام آن‌قدر جدی است که نان خشک بر آن تاثیری نمی‌گذارد؛ البته استفاده از نان خشک نیز همه‌گیر نیست و موردی بوده است.