اقتصاد ۲۴-جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و اشرف غنی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان در آخرین گفتگوی خود پیش از آن که طالبان کنترل این کشور را به دست بگیرند، در مورد کمک‌های نظامی، راهبرد‌های سیاسی و راهکنش‌های پیام‌رسانی بحث کردند، اما ظاهرا نه بایدن و نه اشرف غنی از خطر فوری حمله طالبان آگاه نبوده و برای رویارویی با این مسئله که شورشیان ناگهان بر کل کشور تسلط یابند، آمادگی نداشته‌اند.
خبرگزاری رویترز این مطلب را با استناد به مدرکی که مدعی است رؤیت کرده، در روز سه‌شنبه ۳۱ اوت (۹ شهریور) منتشر کرده است. به نوشته رویترز، رهبران آمریکا و افغانستان در روز ۲۳ ژوئیه تقریباً ۱۴ دقیقه با هم صحبت کردند.
در روز ۱۵ اوت، غنی از کاخ ریاست جمهوری فرار کرد و طالبان وارد کابل شدند.
گزارش رویترز از آخرین مکالمات دو رییس جمهور
رویترز می‌گوید رونوشت مکالمه تلفنی ریاست جمهوری آمریکا را بررسی کرده و برای تأیید مکالمه به فایل صوتی آن نیز گوش داده است، اما نام منبع انتقال این مدرک را فاش نکرده است.
بر اساس سند مورد اشاره رویترز، بایدن در آن تماس تلفنی در ازای این که رئیس جمهوری افغانستان بتواند به طور علنی برنامه خود را برای کنترل وضعیت پیچیده در کشورش اعلام کند، به او پیشنهاد کمک کرده است. بایدن گفته است: «اگر بدانیم این برنامه چیست، ما به پشتیبانی هوایی نزدیک خود ادامه می‌دهیم.»
چند روز قبل از این تماس، ایالات متحده برای حمایت از نیرو‌های امنیتی افغان حملات هوایی انجام داد؛ اقدامی که طالبان آن را نقض توافقنامه صلح دوحه خواند.
رئیس جمهوری آمریکا در این گفتگوی تلفنی همچنین به غنی توصیه کرده که برای راهبرد نظامی در آینده از افغان‌های قدرتمند استفاده کرده و این کار را به یک فرد «جنگی» مانند بسم‌الله خان محمدی، وزیر دفاع بسپارد.
بایدن از نیرو‌های مسلح افغانستان که به دست آمریکا آموزش دیده و تأمین مالی شده‌اند تمجید می‌کند و به غنی می‌گوید: «روشن است که شما بهترین ارتش را دارید. در برابر ۷۰، ۸۰ هزار نفر، شما ۳۰۰ هزار نیروی مسلح دارید که قابلیت خوب جنگیدن را کاملا دارند.»
چند روز بعد از این مکالمه، ارتش افغانستان پس از درگیری‌های مختصری در مراکز ولایات، رفته رفته از نیرو‌های طالبان شکست خورد.
بایدن در بیشتر زمان این مکالمه بر مشکل «استنباط» از عملکرد دولت افغانستان تمرکز دارد. او می‌گوید: «در سراسر جهان و در بخش‌هایی از افغانستان تصور می‌شود که مبارزه با طالبان خوب پیش نمی‌رود. اما درست یا غلط، نیاز است که این استنباط به تصور دیگری بدل شود.»
بایدن به غنی می‌گوید که اگر شخصیت‌های برجسته سیاسی افغانستان یک نشست مطبوعاتی برگزار کرده و با هم از یک راهبرد جدید نظامی اعلام حمایت کنند، «این تصور تا حد زیادی تغییر خواهد کرد».
فروپاشی که پیش بینی نشد
به نوشته رویترز لحن رئیس جمهوری آمریکا در این مکالمه نشان می‌دهد که گویی او فروپاشی ۲۳ روز بعد را پیش‌بینی نمی‌کرده است. بایدن می‌گوید: «ما به مبارزه سخت دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی ادامه می‌دهیم تا مطمئن شویم که دولت شما نه تنها جان سالم به در می‌برد، بلکه پایدار مانده و ترقی می‌کند.»
رویترز نوشته است که کاخ سفید از اظهارنظر درباره این تماس خودداری کرده است.
پس از این تماس تلفنی، کاخ سفید بیانیه‌ای منتشر کرد که محتوای آن بر تعهد بایدن برای حمایت از نیرو‌های امنیتی افغان و تأمین بودجه برای افغانستان از طریق کنگره متمرکز بود.
در همان گفتگو غنی به بایدن می‌گوید اگر بتواند «راه حل نظامی را متعادل کند» می‌تواند صلح برقرار شود. اما با این حال می‌افزاید: «ما باید با سرعت عمل کنیم.»
غنی می‌گوید: «ما با یک هجوم همه جانبه طالبان با برنامه‌ریزی کامل پاکستان و پشتیبانی لجستیکی و به کمک حداقل ۱۰، ۱۵ هزار تروریست بین‌المللی عمدتا پاکستانی روبرو هستیم.»
بیشتر بخوانید: احمدمسعود و اشرف غنی و تاریخی که قضاوت می‌کند
سفارت پاکستان در واشنگتن این اتهامات را رد کرده است. سخنگوی سفارت به رویترز گفته است: «بدیهی است افسانه عبور جنگجویان طالبان از پاکستان متأسفانه بهانه و اندیشه‌ای است که آقای اشرف غنی برای توجیه عدم موفقیت خود در رهبری و حکومت انجام می‌دهد.»
در زمان تماس تلفنی رؤسای جمهوری آمریکا و افغانستان، ایالات متحده به خوبی برنامه خروج از افغانستان را برای پایان دادن آن در مهلت ۳۱ اوت، دنبال کرده و پایگاه هوایی اصلی خود در بگرام را هم در اوایل ژوئیه بسته بود.
در زمانی که دو رئیس جمهور با هم صحبت می‌کردند، شورشیان طالبان حدود نیمی از مراکز ولسوالی‌های افغانستان را تحت کنترل داشتند که نشان می‌داد وضعیت امنیتی به سرعت وخیم شده است.
افغانستان در آن زمان وعده تغییر راهبرد نظامی خود را می‌داد به طوری که تمرکز خود را به جای مناطق روستایی بر حفاظت از شهر‌های بزرگ و «مراکز پرجمعیت» بگذارد. بایدن با تأیید آن راهبرد می‌گوید که انجام این کار نه تنها در خود افغانستان، بلکه برای «استنباط» بین‌المللی که برای تقویت حمایت جهانی از دولت کابل مورد نیاز است، مفید خواهد بود.
بایدن می گوید نظامی نیست پس توصیه نمی کند
او در مکالمه با اشرف غنی می‌گوید: «من نظامی نیستم، بنابراین به شما نمی‌گویم که برنامه دقیقاً باید چگونه باشد، اما شما نه تنها از کمک بیشتری برخوردار خواهید شد، بلکه استنباطی هم که از شما وجود دارد، تغییر خواهد کرد.»
غنی به نوبه خود به بایدن چنین می‌گوید: «اطمینان از حمایت شما برای توانمندسازی و انگیزش جدی ما بسیار مهم است.»
کمی بیشتر از دو هفته پس از تماس بایدن با غنی، طالبان چندین مرکز ولایتی افغانستان را تصرف کردند و ایالات متحده گفت که نیرو‌های امنیتی افغانستان وظیفه دارند از این کشور دفاع کنند. جان کربی، سخنگوی پنتاگون در ۹ اوت گفت: «آنجا مراکز شهرستان‌های آنهاست و نیرو‌های نظامی و مردم برای دفاع کردن آنجا هستند.»
در ۱۱ اوت، گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا نشان داد که جنگجویان طالبان می‌توانند پایتخت افغانستان را ظرف ۳۰ روز به محاصره درآورده و احتمالاً ظرف ۹۰ روز آن را تصرف کنند. با این حال سقوط کابل در کمتر از یک هفته اتفاق افتاد.
تنش های سیاسی داخلی افغانستان در مکالمه با رییس جمهور آمریکا
آن گونه که رویترز می‌نویسد، تنش‌های سیاسی داخلی افغانستان نیز موضوع آخرین مکالمه بایدن و غنی بوده است.
زمانی که بایدن از غنی می‌خواهد که حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان را نیز در نشست مطبوعاتی پیشنهادی شرکت دهد، غنی نمی‌پذیرد. او در پاسخ می‌گوید: «کرزی کمکی نمی‌کند. او مخالفت می‌کند، در حالی که برای ما زمان مهم است. ما نمی‌توانیم تک تک افراد را بیاوریم ... ما ماه‌ها برای همکاری با رئیس جمهور کرزی تلاش کردیم. آخرین بار به مدت ۱۱۰ دقیقه با هم ملاقات کردیم، اما او به من توهین کرد و گفت که نوکر آمریکا هستم.»
بایدن کمی مکث کرده و سپس پاسخ می‌دهد: «من در این مورد قضاوتی نمی‌کنم.»
رویترز نوشته که از طریق تلفن و پیامک به یکی از دستیاران حامد کرزی، نظر او را درباره این موضوع جویا شده، اما پاسخی دریافت نکرده است.
تماس تلفنی دوم
در همان روز، تماس تلفنی دومی بدون حضور جو بایدن میان جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، مارک میلی، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا و فرانک مک کنزی فرمانده سنتکام با اشرف غنی برقرار شد که رویترز مدعی است به محتوای آن نیز دست یافته است.
در این مکالمه نیز موضوع محوری، استنباط و درک جهانی از وقایع افغانستان است. میلی به غنی می‌گوید: «برداشت‌ها در آمریکا و اروپا حاکی از جنبش فزاینده و پیروزی طالبان است. ما باید همت جمعی کنیم و تلاش کنیم تا این برداشت و این روایت را برعکس کنیم.»
مک‌کنزی هم می‌گوید: «من معتقدم اینجا زمان با ما یار نیست. باید سریع اقدام کنیم.»
سخنگوی مک‌کنزی از اظهارنظر در این مورد خودداری کرده و سخنگوی میلی نیز تا زمان انتشار این گزارش به پرسش‌های رویترز هیچ پاسخی نداده است.
یورونیوز