اقتصاد ۲۴- بعد از بحران‌های متوالی بازار میوه کشور در سال گذشته که از مقررات خاص و سختگیرانه برای واردات موز نشأت می‌گرفت، به‌نظر می‌رسید مسئولان مربوطه برای ایجاد تسهیل در واردات این میوه به جمع‌بندی رسیده‌اند، اما ابلاغیه جدید وزارت جهادکشاورزی نشان می‌دهد بحران دیگری در راه است.
سال گذشته قیمت موز یک‌بار در تیرماه و بار دیگر در کل ۳ ماه زمستان از ۶۰هزار تومان فراتر رفت و به حذف این میوه از سبد خرید مردم منجر شد. مشکلات تامین ارز واردات این محصول و اعطای مجوز واردات آن تنها به صادرکنندگان سیب، دلیل این بحران اعلام شد و تلاش‌ها برای رفع موانع ارزی واردات به صدور مجوز نامحدود برای واردات ختم شد و در نهایت قیمت این میوه را در فروردین امسال پایین آورد و بحران فرونشست.
اما براساس مکاتبات اخیر وزارت جهادکشاورزی با گمرک، محدودیت‌های جدیدی برای واردات پرطرفدارترین میوه وارداتی وضع شده و بعد از چندین‌ماه مماشات در زمینه تعیین منشأ ارز واردات موز، دوباره واردات این محصول به تأیید شدن ارز حاصل از صادرات سیب درجه یک و دو منوط شده است؛ قانونی که می‌تواند بار دیگر بحران موز را در بازار میوه کشور تکرار کند.
سخت کردن واردات، تصمیمی غیرکارشناسی است
افزایش قیمت موز در سال گذشته در شرایطی بود که بازار دیگر محصولات باغی هم چندان آرام و بی‌حاشیه نبود و این تازه در شرایط ترسالی بود. امسال، خشکسالی و کاهش بارندگی تولید بیشتر محصولات کشاورزی را کاهش داده و قطعا بازار میوه مشکلات بیشتری خواهد داشت؛ مشکلاتی که به اعتقاد کارشناسان این حوزه، با ایجاد محدودیت در واردات موز، تشدید خواهد شد.
رئیس اتحادیه بارفروشان میادین میوه و تره‌بار تهران با ابراز مخالفت با تغییر شرایط واردات موز، این تصمیم را برای دیگر میوه‌ها چالش‌برانگیز توصیف کرد. مصطفی دارایی‌نژاد، توضیح داد: واردات موز به تأیید صادرات سیب درجه یک و دو و استفاده از ارز حاصل از آن محدود شده است؛ درحالی‌که بخشی از سیب تولید امسال کشور دچار تگرگ شده و عملا صدور سیب درجه یک کشور بازار داخلی این محصول را با مشکل کمبود و گرانی مواجه خواهد کرد.
وی با تأکید بر غیرکارشناسی بودن این تصمیم و این شیوه واردات، افزود: باید این امکان ایجاد شود که در قبال صادرات تمامی محصولات کشاورزی اعم از سبزی و صیفی و میوه، مجوز برای واردات محصولاتی مثل موز، انبه، نارگیل، زنجبیل و دیگر محصولات مورد نیاز کشور که تولید داخلی ندارند، فراهم شود.
به اعتقاد این مقام صنفی، ایران دارای ۶۶ کالای کشاورزی مناسب برای صادرات است و ایجاد امکان واردات در ازای صادرات دیگر محصولات کشاورزی نه‌تن‌ها ارزآوری بیشتری برای کشور دارد، بلکه تبعیض موجود میان تولیدکنندگان را هم از بین می‌برد.
تولیدکننده‌ها پیمان‌فروشی می‌کنند
نبود تنوع در محصولات صادراتی تهاتری با سیب علاوه بر تبعیض میان کشاورزان موجب ایجاد رانت و به‌تبع آن گرانی در بازار شده است. رئیس اتحادیه بارفروشان میادین میوه‌و تره‌بار تهران با بیان این مطلب گفت: قوانین کنونی موجب شده هرساله به‌ویژه سال‌هایی که تولید سیب پایین است، رانت ایجاد شود و تولیدکننده‌ها «پیمان سیب» را به همدیگر بفروشند که نتیجه این پیمان‌فروشی، گرانی در بازار است.
به‌گفته دارایی‌نژاد، قیمت موز وارداتی با ارز آزاد هم‌اکنون در میادین مرکزی بین ۲۰ تا ۲۳ هزار تومان است و این قیمت برای ایجاد تعادل در قیمت میوه‌های داخلی تنظیم شده است، اما این تصمیم غیرکارشناسی قیمت موز را بالا می‌برد و سایر میوه‌ها هم گران می‌شوند.
تسری تبعات این تصمیم به بازار دیگر میوه‌ها در حالی است که کیفیت بخشی از تولید ۴.۵ میلیون تنی امسال سیب کشور به‌دلیل تگرگ‌زدگی در مقایسه با سال گذشته پایین‌تر است و اگر قرار باشد فقط سیب خوب تولید صادر شود، این محصول به‌خودی خود دلیل محکمی برای گرانی دارد.
کاهش ۳۰ درصدی تولید پرتقال
تولید هندوانه به‌دلیل شرایط کم‌آبی کشور و با تصمیمی از پیش تعیین شده تا ۵۰ درصد کاهش یافته است، اما این کاهش تولید تأثیر منفی در بازار نخواهد داشت.
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران با اشاره به این مطلب درباره تولیدات این محصول و دیگر میوه‌ها گفت: هندوانه همدان و اراک هم‌اکنون در بازار عرضه شده و هندوانه دزفول و اهواز هم از هفته آینده به بازار می‌آید و چالشی در زمینه این محصول تا شب یلدا نخواهیم داشت.
میوه‌های تابستانی مثل گلابی، هلو زعفرانی، هلو انجیری و... نیز با توجه به پایان فصل برداشت در سردخانه‌ها وجود است و به‌تدریج سیب، پرتقال و نارنگی هم به این مجموعه اضافه خواهد شد.
بیشتربخوانید:سیب و انگور و موز ارزان شدند
به‌گفته دارایی‌نژاد، امسال تولید مرکبات استان مازندران، ۲.۶میلیون تن بوده که ۲۰۰ هزار تن کمتر از آمار تولیدی پارسال است، اما با توجه به میزان ۱.۵ میلیون تنی مصرف داخلی، نه‌تن‌ها کمبودی در بازار نیست، بلکه باید برای صادارت یک‌میلیون تن از این تولیدات نیز برنامه‌ریزی شود. او همچنین از کاهش ۳۰ درصدی تولید پرتقال خبر داد و تأکید کرد که این کمبود، با رشد ۳۰ درصدی تولید نارنگی جبران می‌شود.
کاهش چشمگیر تقاضا برای میوه
کرونا و تعطیلی تالار‌های پذیرایی و کاهش برگزاری مراسم حتی به‌صورت خصوصی و در منازل، مصرف میوه را نسبت به سال‌های پیش تا ۲۵ درصد کاهش داده است.
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران با بیان این مطلب گفت: این آمار تنها مربوط به تالارهاست، اما کاهش تقاضا به این مورد محدود نیست و مدیریت مصرف میوه نزد مردم، این آمار را بالاتر هم برده است.
اسدالله کارگر افزود: گرچه کاهش مصرف میوه خبر خوبی نیست، اما با توجه به افت تولید میوه در کشور به‌دلیل شرایط خشکسالی، از ایجاد کمبود در بازار جلوگیری کرده است؛ چراکه اگر میزان مصرف به اندازه قبل بود با کمبود میوه و گرانی مواجه می‌شدیم.
وی با تأکید بر اینکه بازار میوه هم‌اکنون از لحاظ تنوع و قیمت در شرایط بسیار خوبی است، اضافه کرد: در فصلی به‌سر می‌بریم که تولیدات میوه کشور مکمل یکدیگر شده‌اند و در کنار میوه ورودی فصل زمستان، میوه‌های تابستانی هم هنوز در بازار کشور موجود است، این تنوع در بازار میوه کاهش قیمت میوه یا دست‌کم تثبیت قیمت‌ها را به‌دنبال داشته است.
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران در زمینه گرانفروشی‌های موردی (به‌طور مثال قیمت ۷۵ هزار تومانی گلابی در برخی میوه فروشی‌ها) تأکید کرد که اتحادیه با عرضه‌کنندگان میوه با قیمت‌های بالا برخورد می‌کند.