اقتصاد ۲۴- قیمت انواع برنج در هفته‌های اخیر آنقدر افزایش داشته که بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد یکی از دلایل اصلی این افزایش در بازار، ممنوعیت واردات برنج است. این نوسان قیمتی بیشتر متوجه برنج‌های ایرانی شده که این موضوع نتیجه‌ای جز کوچک شدن سفره خانوار در بر ندارد.
در ماه‌های اخیر قیمت انواع برنج در کشور با افزایش مواجه شده و همین عامل باعث شده است تا بسیاری از مردم توان خرید آن را نداشته باشند. آن طور که بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد در مورد افزایش قیمت در بازار و رسیدن نرخ برنج ایرانی به ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان، دلایل متعددی عنوان می‌شود؛ از جمله اینکه کشاورزان به کشت ارقام پرمحصول روی آوردند و به تناسب آن از میزان کشت برنج‌های کیفی کاسته شده است.
مورد دیگر به خشکسالی و کمبود آب در استان‌هایی که برنج کاشته می‌شود، مربوط است. موضوع دیگری که کارشناسان در مورد افزایش نرخ برنج اعلام می‌کنند، افزایش هزینه‌های تولید است. بر این اساس دستمزد کارگر، خرید انواع کود‌ها و فرآیند جدا کردن برنج از سبوس با هزینه‌های بیشتری مواجه شده است. بر این اساس هزینه‌های تولید برای کشاورزان بسیار بالا رفته است.
موضوع دیگری که گرانی برنج ایرانی را تشدید کرد. ممنوعیت فصلی واردات برنج همزمان با اول مردادماه آغاز شده و تا پایان آبان ماه، گمرک مجاز به ترخیص برنج‌های وارداتی نیست مگر طبق شرایط تعیین شده است. اما برای سال جاری درخواست‌هایی از سویی انجمن واردکنندگان برنج برای لغو ممنوعیت مطرح بود و حتی در جلسه ستاد تنظیم بازار نیز مورد بررسی قرار گرفت، ولی به طور کلی لغو نشد.
در هر حال جهش قیمت برنج داخلی در کمبود برنج وارداتی در بازار وضعیت تأمین نیاز مصرف خانوار‌ها را زیر سوال برده است.
اشتباه بزرگ در حفظ و تأمین بازار برنج
توجه به تلاطم قیمت برنج در بازار، مسیح کشاورز دبیر انجمن وارد کنندگان برنج در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: امروز شرایط کشور به گونه‌ای رقم خورده که برنج به عنوان دومین کالای استراتژیک مردم با گرانی و کمبود مواجه شده است. این نشان دهنده اشتباه بزرگ در حفظ و تأمین امنیت غذایی مردم است و در موقع لازم تصمیم اساسی گرفته نشده است.
وی ادامه داد: خرداد سال ۱۴۰۰ در ستاد تنظیم بازار پیشنهاد داده شد که به دلیل کمبود تولید برنج داخلی، مصوبه هر ساله ممنوعیت واردات برنج از مرداد تا آبان لغو یا کاهش داده شود؛ اما این درخواست اجرا نشد.
این فعال اقتصادی یادآور شد: زمانی ارز دولتی برای واردات برنج تخصیص داده می‌شد. اما امروز این موضوع به طور کامل منتفی شده است. با توجه به حجم بالای واردات با ارز دولتی، شرایط واردات و توزیع برنج خارجی با قیمت بسیار ارزان‌تر از برنج داخلی؛ وضعیت بازار این محصول را در حد متناسب نگه داشته بود.
وی ادامه داد: در شرایط بازار رقابتی، واردکنندگان با کمترین سود اقدام به عرضه کالا می‌کنند، در حالی که با کمبود کالا در داخل، وارد کنندگان حداکثر سود قانونی را اخذ می‌کنند که این موضوع در قیمت تمام شده اثر می‌گذارد.
کشاورز تأکید داشت: متأسفانه امروز با شرایط و تصمیمات اشتباه فاصله قیمت برنج داخلی و خارجی بسیار اندک است و مردم تنها به دلیل ذائقه برنج را انتخاب می‌کنند نه قیمت ارزان!
بیشتربخوانید:قیمت برنج در میادین ۵۰هزار تومان !
وی تصریح داشت: یعنی فرصت استفاده از برنج خارجی را از مردم گرفتند و مردم دیگر با توجه به قیمت حق انتخاب ندارند. همین موضوع شرایط مردم را برای تأمین برنج سخت‌تر کرده است.
به گفته کشاورز، نرخ بالای ارز و کاهش سطح زیرکشت علل گرانی برنج در بازاراست. واردات بحث هم نکته منفی و هم مثبت دارد. چرا که از یک طرف موضوع گرانی و محدودیت‌های ارزی مطرح است و از طرف دیگر منجر به نگرانی کشاورزان می‌شود.
دبیر انجمن وارد کنندگان برنج ادامه داد: امکان تامین ۱۰۰ درصدی نیاز برنج در داخل وجود ندارد. با توجه به شرایط آب و هوای کشور، تامین نیاز مصرف مردم با تولید داخل به صلاح نیست. از این رو واردات آن هم با ارز دولتی راهکاری برای جبران کسری‌های تولید داخلی و همچنین ثبات قیمت این محصول خواهد شد.
کشاورز گفت: زمان برداشت برنج، قیمت این محصول را در بازار جهانی کاهش می‌دهد. حالا عدم حضور تجار ایرانی در بازار جهانی جهت خرید به موقع و ارزان‌تر این محصول، بار هزینه خرید را بردوش فعالان این عرصه بیشتر خواهد کرد و متأسفانه تاوان این اهمال کاری‌ها را باید مردم بپردازند.
دبیر انجمن وارد کنندگان برنج گفت: بخش خصوصی با توجه به سیاست ممنوعیت واردات برنج، ناگزیر به طبع این تصمیم برنج گران خریداری می‌کند و با افزایش قیمت در بازار داخل توزیع می‌کند.
وی گفت: همین شرایط باعث گرانی مستمر برنج داخلی و خارجی است. با تزریق برنج خارجی تا حدود خیلی زیاد قیمت برنج داخلی هم به ثبات خواهد رسید.
به گفته کشاورز؛ واردات برنج نسبت به سال‌های گذشته حدود ۸۰ درصد کاهش یافته که می‌بایست مسئولان زودتراز بحران ایجاد شده در بازار، تدبیری برای کسری برنج مورد نیاز اتخاذ می‌کردند.
این فعال صنفی با بیان اینکه میزان ذخایر برنج مانده در بنادر و انبار‌ها جوابگوی نیاز چند ماه مصرف را نمی‌دهد، تأکید کرد: دستور ترخیص ۷۰۰ هزار تن برنج از گمرک می‌تواند تا حدودی شرایط قیمت در بازار را بهبود دهد.
دبیر انجمن وارد کنندگان برنج اشاره کرد: باید اجازه بدهند بخش خصوصی ۲۰۰- ۳۰۰ هزار تن برنج که در پاکستان و هندوستان داریم را وارد کنند.
نرخ برنج خارجی در بازار
کشاورز در پاسخ به این سوال که برنج وارداتی با چه قیمتی باید به دست مصرف کننده برسد، گفت: برنج پر محصول خارجی از کیلویی ۱۸ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان در بازار وجود دارد. برنج‌های کیفی خارجی هم کیلویی ۲۱ تا ۲۴ تومان باید عرضه شود. در شرایط عادی این دو نوع برنج با اختلاف یکی، دو هزار تومان از قیمت‌های اعلام شده به دست مصرف کننده می‌رسد.
وی تصریح داشت: امروز نرخ این برنج‌ها با توجه به کمبود و گرانی برنج داخلی تا مرز ۳۰ هزار تومان رسیده است. در واقع به دلیل کمبود واردات نرخ برنج خارجی نیز افزایش یافته است.
برچیده شدن سفره‌های مردم
امسال گرانی برنج به جایی رسیده که خود تولید کنندگان این محصول هم از مصرف آن بی نصیب می‌مانند و تنها چشم به راهی برای کاهش قیمت‌ها دوخته اند.
رامین میرحسینی تولیدکننده و توزیع کننده برنج با بیان این مطلب درگفتگو با اقتصاد 24 در خصوص وضعیت قیمت برنج مرغوب استان گیلان می‌گوید: سال گذشته گران‌ترین برنج این استان کیلویی ۳۵ هزار تومان به فروش رسید. این در حالی است که امسال هر کیلو برنج نیم دانه کیلویی ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
وی ادامه داد: هر کیلو برنج این استان که با کیفیت خوب تولید و آماده عرضه شده به کیلویی ۵۵ هزار تومان رسیده است.
این تولید کننده برنج گفت: هر کیلو آرد برنج که از ضایعات برنج کوبی تهیه می‌شود، به ۲۵ هزار تومان رسیده که این موضوع علاوه بر نگرانی مصرف کنندگان، باعث نگرانی فروشندگان و تولید کنندگان برنج نیز شده است.
میرحسینی با اشاره به گرانی هزینه تولید برنج گفت: افزایش قیمت سم، دستمزد کارگر، شالکوبی و سایر موارد، گرانی مهمترین مواد غذایی را به مردم تحمیل می‌کند. این به معنای این است که اصلا ً تأمین مواد غذایی مردم مورد اهمیت هیچ دولتی نبوده و نیست. چراکه در هر دولتی برای جبران مشکلات اقتصادی کشور، سفره مردم را هدف قرار می‌دهد و با گرانی مواد غذایی و فشار معیشتی به مردم قصد جبران کاستی‌های خود را دارد.