اقتصاد۲۴- بودجه سال ۱۴۰۱ در حالی کمتر از دو ماه دیگر باید برای بررسی به مجلس ارایه شود که بزرگ‌ترین چالش آن یعنی کسری احتمالی منابع پیش‌بینی‌هایی را برای حذف برخی یارانه‌ها قوت می‌بخشد. این در حالی است که اخبار مشخصی از جلسات برگزار شده پیرامون لایحه بودجه سال آینده به بیرون درز نکرده و حتی روز یکشنبه نیز مجلس در این‌باره جلسه غیرعلنی برگزار کرد.
مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه در جلسه اخیر ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، با اشاره به موضوع یارانه‌های نقدی گفته است با توجه به توزیع یارانه‌ها در بخش‌های مختلف، آثار مثبت و اثربخشی مطلوب و قابل قبولی در بهبود سفره مردم، شاخص‌های کلان اقتصادی و بخش تولید دیده نمی‌شود و بهبود اثرگذاری هدفمندسازی یارانه نیاز به مطالعه علمی و کارشناسی دارد.
البته پیش از این امید حاجتی در مورد احتمال حذف یارانه‌ها در شهریور ماه گفته بود برای بهینه‌ترین تصمیم به حال مردم و جامعه، تاکنون نشست‌های متنوعی با دستگاه‌های ذی‌ربط برگزار شده است که پس از جمع‌بندی کلیه نظرات کارشناسان این حوزه‌ها، بهترین تصمیم برای ارائه و تصویب در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ به ستاد بودجه کشور در قالب بسته پیشنهادی هدفمندی ارائه خواهد شد. حاجتی عنوان کرده بود که برنامه حمایتی پیشنهادی علاوه بر فقرزدایی باید به گونه‌ای طراحی شود که فاصله طبقاتی در جامعه به حداقل برسد و وضعیت ضریب جینی در جامعه بهبود پیدا کند و باید به کلیه سطوح افراد در جامعه و رفع فقر آن‌ها توجه شود.
راه رسیدن به رشد اقتصادی افزایش تولید است نه پرداخت یارانه
مرتضی عزتی، اقتصاددان در مورد اظهارات رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص احتمال حذف یارانه‌ها گفت: پرداخت یارانه اصلا کار منطقی و درستی نبود و تنها در شرایط خاص و برای افراد خاص و در موارد استثنا قابل توجیه است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: یارانه‌هایی که از چند سال گذشته برای همه افراد جامعه پرداخت می‌شد به لحاظ اقتصادی و اجتماعی غلط بود و تنها راهی که دولت بتواند مردم را به رفاه برساند افزایش تولید و رشد اقتصادی است.
عزتی خاطر نشان کرد: پرداخت یارانه‌ها قطعا در هر کشوری باعث رشد اقتصادی در آن کشور نمی‌شود، بلکه با احیای چارچوب‌ها و ساختار‌های اقتصادی می‌توان به رشد اقتصادی رسید که دیگر نیازی هم به پرداخت یارانه نقدی بین مردم نباشد.
بیشتر بخوانید: نگاهی به ۶ تفکر اقتصادی که پس از انقلاب بر ایران حاکم بوده است
فقرا باید از حداقل درآمد برخوردار باشند
این اقتصاددان تصریح کرد: در صورتی که وضعیت اقتصادی کشور بهبود پیدا کند حتی دهک‌های پایین جامعه نیز از فقر فاصله می‌گیرند و دیگر نیازی به یارانه نقدی نخواهند داشت، اینکه مردم کشور را فقیر کنند و به آن‌ها یارانه نقدی بدهند اصلا منطقی نیست بلکه باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود تا فقرا نیز از حداقل درآمد برخوردار باشند که نیاز به این رقم ناچیز نباشند.
او با بیان اینکه پرداخت یارانه‌های دولتی تنها برای افرادی که شرایط خاص دارند منطقی است و در همه جای دنیا هم مرسوم است، گفت: به عنوان مثال برای معلولین و برای افرادی که توان کار کردن ندارند و در شرایط خاص و موقعیت خاصی قرار دارند پرداخت یارانه منطقی است، اما نباید اقتصاد را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که همه افرادی هم که دارای شغل و درآمد هستند، یارانه نقدی دریافت کنند.
پرداخت یارانه معیشت مردم را بهبود نبخشید
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که آیا پرداخت یارانه با اهداف سیاسی بوده یا اقتصادی، گفت: قطعا افرادی که در ابتدا یارانه نقدی را پرداخت کردند هدف‌شان بهبود وضعیت اقتصادی کشور نبوده و قطعا اولویت و هدف دیگری غیر از مسائل اقتصادی داشته‌اند و آنچه مسلم است پرداخت چنین یارانه‌ای به شیوه قبل برای اقتصاد مضر است و در میان‌مدت و بلندمدت به زیان تمامی افرادی است که درآمد‌های پایینی دارند، چراکه میزان تورمی که این پرداخت‌ها ایجاد می‌کند بسیار بیشتر از مبلغی است که این افراد دریافت می‌کنند و موجب افت کارایی افراد و کاهش رشد اقتصادی می‌شود.
عزتی با بیان اینکه پرداخت یارانه در بلندمدت وضعیت معیشت مردم را بدتر کرده است، افزود: پس از دو سال پرداخت یارانه تورم ایجاد شد و این تورم به گونه‌ای بود که چند برابر درآمد مردم بابت این قضیه افت کرد و زیان این ۴۵ هزارو ۵۰۰ تومان بسیار بیشتر از منفعت آن بود. این اقتصاددان با بیان اینکه تا امروز همه آثار تورمی پرداخت یارانه‌ها ایجاد شده است، گفت: امروز پرداخت یا عدم پرداخت این میزان یارانه چندان تفاوتی به حال مردم ندارد.
او با بیان اینکه حذف این یارانه برای اقتصاد کشور چندان فایده‌ای در پی ندارد، ادامه داد: تاکنون پرداخت این میزان یارانه همه زیان‌هایی که باید به اقتصاد وارد می‌کرد از افزایش تورم گرفته تا کاهش تولید در کشور و ... را ایجاد کرده است و اگر امروز این میزان یارانه ناچیز حذف نشود ۵ سال آینده اصلا این رقم عددی نخواهد بود که بخواهد در اقتصاد کشور تاثیری داشته باشد، چرا که به مرور این رقم در حال صفر شدن است.
رقم یارانه بسیار ناچیز شده است
عزتی تصریح کرد: شاید ۱۲ سال پیش ۴۵ هزار تومان برای خانوار ۵ نفره‌ای که سرپرست خانوار ۸۰۰ هزار تومان درآمد داشت و این یارانه ۲۲۵ هزار تومان می‌شد رقمی بود و یک‌چهارم درآمد او می‌شد، اما امروز کارگری که ۴ میلیون تومان درآمد دارد ۴۵ هزار تومان برایش عددی نیست و چه حذف شود چه نشود چندان تغییری در زندگی مردم ایجاد نخواهد کرد. او افزود: اگر از ۱۲ سال پیش که این یارانه نقدی را به مردم دادند تمامی این منابع صرف سرمایه‌گذاری و اشتغال می‌شد قطعا ده‌ها برابر این میزان برای مردم منفعت داشت و افراد زیادی امروز دارای شغل بودند و درآمد مستمر داشتند و رشد اقتصادی نیز بیشتر از امروز بود.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: اینکه زمزمه‌های حذف یارانه پنهان نیز در دولت سیزدهم مطرح شده جای تامل دارد، چراکه اگر امروز یارانه‌ای روی خدمات دولتی به مردم ارایه می‌شود دولت به همین میزان از روی دستمزد آن‌ها برمی‌دارد و نمی‌توان به مردم گفت بنزین را به قیمت بازار کشور‌های اروپایی به شما می‌فروشیم، اما دستمزد را با نرخ کشور افغانستان پرداخت می‌کنیم.
عزتی گفت: امروز اگر فردی در کشور‌های همسایه (امارات، ترکیه و...) با نرخ بیشتری خدمات دولتی (آب، برق، گاز و...) را مصرف می‌کند دستمزد‌ها هم در این کشور‌ها بر اساس استاندارد‌های بین‌المللی پرداخت می‌شود و حتی ممکن است ۴ برابر یک کارمند در ایران دریافتی‌اش باشد. او با بیان اینکه نباید به اقتصاد شوک وارد کرد، ادامه داد: اگر دولت می‌خواهد آنچه می‌فروشد گران‌تر شود و آنچه بدست می‌آورد ارزان‌تر باشد این روش وضعیت اقتصادی مردم را خیلی بدتر خواهد کرد و باید همه عوامل با هم بهبود یابد.