اقتصاد ۲۴ - پس از آن که تولیدکنندگان داخلی متوجه شدند قرار نیست تا پس از رفع تحریم‌های خارجی بیایند، سرمایه‌گذاری خود را در بخش‌های پلتفرم، قالب و قطعه افزایش دادند و توانستند ۷۰ درصد بازار را در اختیار بگیرند. در تابستان عنوان شد قرار است در ازای پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی لوازم خانگی وارد شود که تولیدکنندگان داخلی با ارسال نامه‌ای به دفتر مقام معظم رهبری خواستار ممنوعیت واردات لوازم خانگی شدند که بر این اساس، رهبر معظم انقلاب نیز با این موضوع موافقت کردند.
حالا مدتی پس از اعلام ممنوعیت واردات، گرانی لوازم خانگی در بازار اتفاق افتاده که بررسی دلایل آن چارچوب اصلی این گزارش را تشکیل می‌دهد. بر اساس گزارش میدانی خبرنگار روزنامه جام جم لوازم خانگی داخلی در بازار افزایش قیمت داشته و مصادف‌شدن آن، دو هفته پس از ممنوعیت واردات لوازم خانگی از کشور کره جنوبی انتقاداتی را به دنبال داشته است.
۱۲ اردیبهشت امسال یکی از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی ایرانی، قیمت مصوب محصولات خود را ۲۵ درصد گران کرد و به سازمان بورس و اوراق بهادار اطلاع داد. البته این تولیدکننده، تولید لوازم خانگی کوچک را در برنامه دارد و اکنون نوبت به بزرگ‌تر‌ها رسیده است. پس از آن علیرضا موسوی مجد، رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری، در اول خرداد امسال از افزایش ۱۰ درصدی قیمت لوازم خانگی ایرانی خبر داد و گفت با لغو تحریم‌ها دیگر لوازم خانگی ساخته‌شده وارد کشور نمی‌شود و صرفا مونتاژ آن‌ها در ایران انجام می‌شود. وی توضیح داده بود با افزایش نرخ دستمزد کارگران و هزینه حمل و نقل و انرژی، قیمت برخی اقلام لوازم خانگی ۱۰ درصد و برخی اقلام دیگر از جمله تلویزیون کمتر از ۱۰ درصد افزایش یافت.
شرایط بازار لوازم خانگی آرام و قیمت‌ها تابع عرضه و تقاضاست و به دلیل کاهش شدید تقاضا در بازار لوازم خانگی قیمت‌ها امسال حداکثر ۱۰ درصد افزایش داشته است. در حالی که اکنون بازار در رکودی بی‌سابقه به سر می‌برد و قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته، اما با این حال قیمت لوازم خانگی داخلی در بازار گران است.
ممنوعیت واردات و گرانی
آن طور که در گزارش رسانه‌ها به چشم می‌خورد سورن، هافنِر، بی‌اس‌اچ، شرکت چینی بُن‌سای، ایران‌شرق، پلاتینه، لیمون چینی آراد، ایکس‌ویژن، تی‌سی‌ال، هیمالیا، پارس، آبسال، پاکشوما، امرسان، کلور و مادیران شرکت‌هایی هستند که به طور رسمی و در فهرست ارسالی به بازار افزایش قیمت داشتند؛ بنابراین لوازم خانگی این شرکت‌ها با گرانی همراه شده است. نکته جالب این است شرکت‌هایی که خواستار ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی شده بودند اکنون قیمت خود را افزایش داده‌اند، اما محمدحسین اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی می‌گوید، افزایش قیمت تولیدکنندگان لوازم خانگی ناشی از افزایش هزینه‌های تولید است و درخواست آن‌ها مبنی بر انجام این کار قبل از ارسال نامه به دفتر رهبری بود.
کیفیت و خدمات
قطعا یکی از مواردی که برای خریداران ایرانی اهمیت دارد، کیفیت است و از آنجا که کیفیت برند‌های خارجی بالاست، تمایلی وجود دارد که افراد با مبلغ بالاتر اقدام به خرید لوازم خانگی خارجی کنند. بررسی خبرنگار جام جم نشان می‌دهد قیمت لوازم خانگی خارجی در ایران کمتر از قیمت لوازم تولید داخل است که اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی، در این باره توضیح می‌دهد: برخی کالا‌های باکیفیت تولید داخل با نام برند‌های خارجی راهی بازار می‌شود و برخی دیگر به نام برند‌های کره‌ای و آلمانی، ساخت چین است و اصلا اصالت ندارد. البته برخی از این لوازم خانگی نیز مربوط به کشور‌های اصلی تولیدکننده است که در این زمینه باید توجه داشت یک ماشین لباسشویی در کشور‌های حوزه خلیج فارس ۲۰۰ دلار است که با محاسبه دلار ۳۰ هزار تومان به شش میلیون تومان می‌رسد و در بازار تهران ۹ میلیون تومان به فروش خواهد رسید، اما ماشین لباسشویی تولید داخل حدود ۱۱ میلیون تومان است که این گرانی مربوط به بخش مالیات و خدمات پس از فروش است.
اسلامیان می‌گوید: ۲۰ درصد هزینه تمام‌شده تولید لوازم خانگی مربوط به مالیات بر تولید است که در دولت دوازدهم تصویب و اجرایی شد و این موضوع باعث شده یک‌پنجم قیمت لوازم خانگی در جیب دولت قرار بگیرد. از این رو از دولت سیزدهم درخواست می‌شود با توجه به حساس‌بودن شرایط، میزان مالیات بر تولید را کاهش دهند تا قیمت لوازم خانگی داخلی قدرت رقابت در بخش قیمت را با لوازم خانگی خارجی داشته باشد.
افزایش قیمت مواد اولیه، بهانه یا واقعیت؟
آن طور که تولیدکنندگان لوازم خانگی می‌گویند، مواد اولیه و قطعات مورد نیازی که از کشور‌های خارجی تامین می‌شود به نرخ ارز بستگی دارد و نوسانات در این بخش در کنار مشکلات تحریمی باعث افزایش هزینه‌های تولیدشده است. از سوی دیگر تولیدکنندگان خواستار ممنوعیت پنج ساله واردات لوازم خانگی چه به صورت رسمی و چه به صورت ته‌لنجی شده‌اند تا از سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این بخش صیانت کنند، اما برخی تحلیلگران معتقدند بعضی تولیدکنندگان پس از آن که مطمئن شدند انحصار در اختیار آنهاست در شرایطی اقدام به افزایش قیمت محصولات خود کردند که بازار کشش این رشد را ندارد و منجر به رکود بیشتر خواهد شد.
اسلامیان با تایید این موضوع گفته است، افزایش قیمت لوازم خانگی به رکود بازار دامن می‌زند، اما باید توجه داشت این افزایش قیمت از اطمینان خاطر به دلیل ممنوعیت واردات لوازم خانگی نیست بلکه مؤلفه‌های تولید، افزایش داشته‌اند.
گزارشی برای افزایش قیمت نداریم
پس از آن که اغلب رسانه‌ها به موضوع افزایش قیمت لوازم خانگی تولید داخل پرداختند، عباس هاشمی، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران، گفت طی دو ماه گذشته درخواستی برای افزایش قیمت به این انجمن ارسال نشده است. مدتی قبل هم رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی گفته بود، شنیده‌ها حاکی است شرکت‌ها می‌خواهند پنج درصد محصولات خود را گران کنند و امروز هم گزارش‌هایی از افزایش قیمت برخی شرکت‌ها منتشر شده که دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی توضیحاتی در این باره ارائه کرد.
عباس هاشمی در پاسخ به این پرسش که آیا قیمت لوازم خانگی اخیرا افزایش داشته است، تصریح کرد: اگر شرکتی مستقیم در سامانه ۱۲۴ درخواست افزایش قیمت ثبت کرده، انجمن اطلاعی ندارد و این اطلاعات در اختیار سازمان حمایت است، اما طی دو ماه اخیر اعضای انجمن درخواستی برای افزایش قیمت دریافت نکردند. فقط یک یا دو مورد برای چند محصول جدید که سابقه قیمت در سامانه نداشتند، ثبت شده است.
وی از اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی خواست برای بررسی بیشتر، فهرست شرکت‌هایی را که افزایش قیمت داشتند، ارائه کند و گفت: ممکن است نرخ ارز، قیمت‌های جهانی و سایر عوامل تولید در قیمت کالا تاثیر گذاشته باشد که سازمان حمایت آن‌ها را بررسی می‌کند.
دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی در پاسخ به سوالی درباره میزان افزایش قیمت لوازم خانگی در سال جاری عنوان کرد: از ابتدای امسال درخواست‌هایی از سوی تولیدکنندگان به انجمن ارسال شده که انجمن هم آن‌ها را برای بررسی و ثبت به سازمان حمایت فرستاده و آمار دقیقی از درخواست‌های قبول شده نداریم. اما این درخواست‌ها مربوط به دو ماه گذشته نیست. با توجه به این که میزان افزایش قیمت در شرکت‌های مختلف متفاوت است، نمی‌توان میانگین دقیقی از افزایش قیمت لوازم خانگی در سال جاری عنوان کرد، اما با توجه به مؤلفه‌ای اثرگذار از جمله افزایش ۳۹ درصدی هزینه‌های دستمزد و تورم سالانه، انتظار افزایش ۱۵ درصدی قیمت انواع لوازم خانگی از ابتدای امسال دور از انتظار نیست.
این در حالی است که محمدحسین اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی، به خبرنگار ما گفته است بین پنج تا هشت درصد، محصولات خانگی گران شده‌اند.
دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی توضیح داد: اعمال افزایش قیمت و حتی درخواست افزایش قیمت از سوی بخش تولید نمی‌تواند لحظه‌به‌لحظه اتفاق بیفتد؛ چرا که فرآیند مشخص دارد و سازمان حمایت باید قیمت جدید را در سامانه ۱۲۴ ثبت کند. اگر واحد تولیدی حتی یک محصول خود را در سامانه ۱۲۴ ثبت نکرده باشد و فقط یک شاکی داشته باشد، تخلف محسوب می‌شود. البته به گفته وی اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی بر بازار نظارت دارد، اما ممکن است برخی مغازه‌ها زیرمجموعه اتحادیه نباشند که در این صورت باید تعزیرات و سایر سازمان‌های نظارتی بر آن‌ها نظارت کنند. سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت، هم اعلام کرده بحث گرانی با گرانفروشی تفاوت دارد و اگر گرانفروشی اتفاق افتاده باشد یا گرانی خارج از ضوابط انجام گرفته، قطعا در هفته جاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وزارت صمت با قیمت‌گذاری سلیقه‌ای لوازم خانگی برخورد کند
جواد حسینی‌کیا، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، درباره گرانی افسارگسیخته در بازار بخاری همزمان با فرارسیدن فصول سرد سال گفت: با توجه به این که مواد اولیه مورد نیاز تولید بخاری، آهن بوده و بازار این کالا نابسامان است، قیمت بخاری افزایش چشمگیری داشته است، در واقع مانند آن چه اکنون در بازار فولاد در جریان است و سوداگران از این وضعیت سود‌های کلان به دست می‌آورند، در بازار محصولات دیگر نیز وجود دارد.
وی افزود: البته باید به این نکته نیز توجه کرد هر چند گرانی آهن در قیمت بخاری اثرگذار است، اما دلیل اصلی افزایش بهای بخاری التهاب بازار و قیمت‌گذاری سلیقه‌ای کالاهاست؛ به این معنا که تغییر قیمت کالا‌ها از فرمول خاصی پیروی نمی‌کند.
نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: در گام نخست وزارت صنعت و معدن باید میزان اثرگذاری افزایش قیمت آهن در بهای تمام‌شده تولید بخاری را مشخص کند و در دومین مرحله با تشدید نظارت، برخورد با گرانفروشان را در دستور کار خود قرار دهد.
وی با بیان این که در آشفته‌بازار فعلی، برخی واحد‌های تولیدی در حال سوءاستفاده هستند و محصولات خود را بیشتر از ارزش واقعی به فروش می‌رسانند، ادامه داد: با توجه به فرارسیدن فصول سرد سال، نهاد‌های نظارتی باید با جدیت از افزایش قیمت بی‌ضابطه و ناعادلانه بخاری و شوفاژ جلوگیری کنند.
بیشتربخوانید:یک بام و دو هوای ممنوعیت ورود لوازم خانگی خارجی
علیرضا دانیالی، رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران، همچنین گفته در مورد پایداری در تولید باید ابتدا قدم‌به‌قدم مشکلات و موانع تولید را رفع کنیم. یکی از مهم‌ترین مشکلات، قاچاق است که حدود ۴۰ درصد بازار لوازم خانگی در اختیار کالای قاچاق قرار دارد که بدون مالیات و عوارض وارد می‌شود و باید از آن جلوگیری کنیم تا تولید داخل قدری تقویت شود و رشد کند. در مورد صادرات هم به خاطر تحریم‌ها مشکل دریافت ارز داریم، باید فکری به حال صادرکننده هم داشته باشیم.
دانیالی در مورد برندسازی لوازم خانگی و مقابله با کالا‌های تقلبی گفت: متأسفانه کالای تقلبی در بازار وجود دارد که توسط برخی سودجویان با تولیدات زیرپله‌ای ارائه می‌شود، یک شرکت معتبر، از برند خود همچون فرزند خود مراقبت و برای رشد و شکوفایی برند محصول خود تلاش می‌کند، اما متأسفانه نظارت کافی استاندارد و شبکه توزیع در بازار وجود ندارد و عده‌ای کلاهبردار هم سر مصرف‌کننده و هم سر تولیدکننده کلاه می‌گذارند و کالای تقلبی با برند‌های داخلی یا خارجی را انجام می‌دهند، برخی از کالا‌های تقلبی هم از طریق کولبری و پیله‌وری وارد بازار می‌شود.
خارجی‌ها همچنان هستند
چندی پیش مرکز آمار اعلام کرد ۳۶/۸ درصد خریداران لوازم برقی، کالای خارجی خریدند. این آمار نشان می‌دهد همچنان برای خرید لوازم خارجی تمایل وجود دارد.
محمدحسین اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی، گفت: لوازم خانگی ایرانی به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه و نرخ دستمزد گران شد. افزایش قیمت لوازم خانگی ایرانی ارتباطی به ممنوعیت واردات لوازم خانگی ندارد؛ چرا که در این طرح واردات مواد اولیه ممنوع نیست؛ بنابراین لوازم خانگی به دلیل افزایش هزینه‌های سر بار اندکی گران شد. مواد اولیه در سه ماه اخیر گران شد و کارخانه‌ها مجبور بودند افزایش قیمت را برای کالا‌های خود اعمال کنند. با توجه به افزایش ۳۹ درصدی نرخ دستمزد، نوسان قیمت دلار و مواد اولیه افزایش هفت تا ۱۰ درصد قیمت لوازم خانگی طبیعی است. این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی در شش ماه ابتدایی سال تلاش کردند افزایش قیمتی در بازار اتفاق نیفتد، اما اکنون ناچار به افزایش قیمت شدند.
وی توضیح داده است: قطعات برخی کالا‌های لوازم خانگی از کشور‌هایی مانند چین تهیه می‌شود و برای ادامه تولید باید کمافی‌سابق برد الکترونیکی، کمپرسور، کیت و پنل وارد شود.
نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی تهران درباره حضور برند‌های خارجی گفته با این که شرکت‌های خارجی خودشان بازار ایران را رها کردند، اما همچنان کالاهایشان در بازار موجود است که البته سهم آن‌ها در بازار کاهش یافته و به دنبال کسب سهم بیشتر بازار هستند، اما اغلب تولیدکنندگان داخلی جای خارجی‌ها را پرکردند و اکنون ۷۰ درصد بازار از نظر کیفی و کمی در اختیار داخلی‌هاست.
اسلامیان تاکید کرد مالیات بر تولید از مالیات بر توزیع بیشتر است و اکنون حتی شرکت‌های قطعه‌ساز که قطعات را به شرکت مادر تحویل می‌دهند نیز با مشکل مالیات مواجه هستند. در حال حاضر ۲۰ درصد قیمت یک کالای خانگی مربوط به مالیات بر تولید است.»