اقتصاد ۲۴- سال‌ها است که نهاد‌های مختلفی در فکر نظام‌مند کردن تبلیغات در حوزه مجازی هستند. شورای عالی فضای مجازی، مرکز توسعه تجارت الکترونیک و... از جمله این نهاد‌ها هستند و ساترا هم که به‌تازگی به این جمع اضافه شده است. این موازی‌کاری‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که متولی اصلی نظام‌مند کردن تبلیغات در فضای مجازی وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی است. با تمام این‌ها ساترا اخیرا دستورالعملی را تدوین کرده و آن را برای نظرخواهی و هم‌اندیشی نخبگان در دسترس عموم قرار داده است. بعد از انتشار این دستورالعمل، موجی از واکنش‌های منفی به سمت این تصمیم جدید ساترا روانه شده است، مهم‌ترین مخالفان این طرح پلتفرم‌های پخش فیلم هستند.
در همین ارتباط با مهدی شکوری مقدم، مدیرعامل صباویژن و قائم‌مقام هلدینگ صباایده به گفتگو نشستیم تا نظر او را در مورد این دستورالعمل بدانیم. شکوری مقدم در این گفتگو بار‌ها اعلام می‌کند این دستورالعمل در حالی مطرح می‌شود که مشخص نیست در اجرا، صداوسیما هم باید از آن پیروی کند یا خیر؛ چرا که به‌وضوح در تبلیغات تلویزیون موارد نقض این دستورالعمل قابل مشاهده است.
تحلیل شما از دستورالعمل جدید ساترا در حوزه تبلیغات چیست و به نظر شما چه هدفی را دنبال می‌کند؟
به نظر ما تیمی که این دستورالعمل را تدوین کردند، در حوزه تبلیغات کارشناس نبودند، یعنی آشنایی کافی با فرایند‌های حوزه تبلیغات و شیوه‌های که در این حوزه وجود دارد، نداشتند. ضمن این‌که خارج از این بحث، تبلیغات در حوزه دیجیتال، مفاهیمش، ادبیاتش، کارکرد‌ها و ابزارهایش کاملا با سایر رسانه‌ها متفاوت است و این تفاوت یکی از ویژگی‌های امروز تبلیغات دیجیتال در دنیاست. نکته بعدی این است که به نظر می‌آید این دستورالعمل در راستای محدودسازی تبلیغات در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر است.
بر چه مبنایی می‌گویید محدودسازی است؟ بالاخره هر فضایی نیاز به قانون‌گذاری دارد.
در طول این سال‌ها چه اتفاق خاصی در حوزه تبلیغات افتاده یا از چه خطوط قرمزی عبور شده که حالا آمده‌ایم به سراغ تدوین قانون و مقررات؟ آیا این قوانین روی تمامی رسانه‌های صوتی و تصویر فراگیر می‌تواند اعمال شود یا نه؟ به‌طور مثال، تقریبا محال است که بتوانید این قوانین را روی تلگرام و اینستاگرام پیاده‌سازی کنید، از نظر ما این قوانین به‌شدت محدودکننده رسانه‌های داخلی و تقویت‌کننده مصرف بودجه‌های تبلیغاتی در سایر شبکه‌های اجتماعی است.
از نظر ما یک رقیب سنتی، امروز با این ابزار می‌خواهد درآمدزایی این حوزه را محدود کند. همانطوری که با قوانینی که در ساترا به وجود آمده، تلاش می‌کنند محتوایی که در شبکه نمایش خانگی است، به نحوی محدود شود. از نظر ما صداوسیما با تدوین قوانینی این چنینی، بدون بررسی‌های کارشناسانه و تدوین دستورالعمل‌های واقع‌بینانه، هدفی جز محدودسازی ندارد. جالب اینجا است که خود صدا و سیما ناقض بزرگ این حوزه است.
پس شما با کلیت دستورالعمل که بیشتر از ۴۰ ماده دارد، مخالف هستید؟
بله، مصادیق جزئی که مورد قبول باشد، خیلی کم است. در حوزه رده سنی کودکان می‌گویند برای نشان دادن تبلیغ باید از والدین اجازه بگیرید! ما در کدام رسانه از والدین اجازه می‌گیریم که به بچه‌ها تبلیغات نشان دهیم؟ تلویزیون برای نشان دادن تبلیغات از والدین اجازه می‌گیرد؟ در حوزه سلامت؛ ما بار‌ها شاهد بودیم در تلویزیون، محصولاتی که سلامت مردم را دچار مخاطره کرد‌ه‌اند به‌راحتی تبلیغ شدند و بعد صدایش در می‌آید که غیرقانونی بوده است. مثل کرم حلزون یا امروز که دارد چیپس و پفک تبلیغ می‌شود که در حوزه سلامت می‌گویند جزو خوراکی‌های مضر هستند. کسی در این زمینه پاسخگو نیست؟ در حوزه مصادیقی که به‌صورت کلی، بیان می‌شود مطابق عرف جامعه؛ عرف جامعه را چه کسی مشخص می‌کند؟
یک جایی در دستورالعمل در مورد این صحبت کرده است که شما تبلیغاتی نکنید که موجب تحقیر شخصیت مردمی که فاقد استطاعت برای خرید آن کالا هستند شود، درحالی‌که تمام تبلیغات تلویزیون سراسر همین حس حقارت است. سفره‌های رنگینی که شما در تبلیغات تلویزیونی می‌بینید، خانه‌های لاکچری، آدم‌های همیشه خوشحال و شیک. ما همیشه می‌گوییم کسی که می‌آید قانون و مقررات می‌گذارد، اول باید خودش را در چارچوب آن قانون و مقررات قرار داده باشد. این کار به خودش کمک می‌کند که ببیند اصلا اجرایی هست یا نه. وقتی که ده‌ها و صد‌ها هزار کانال در تلگرام و اینستاگرام و جا‌های مختلف وجود دارد، چطور می‌خواهید این فضا را محدود کنید؟
این دستورالعمل اگر به قانون تبدیل شود، به نظر می‌آید فقط قرار است روی سرویس‌های داخلی اجرا شود، نه سرویس‌های خارجی. به نظرتان این به ضرر سرویس‌های داخلی تمام نخواهد شد؟
بله، حتما این سبک قوانین به ضرر سرویس‌های داخلی خواهد بود تا سرویس‌های خارجی، چون آنجا ابزار کنترل‌کننده‌ای وجود ندارد، ابزار نظارتی هم وجود ندارد. این فعالیت باعث خروج شدید ارز می‌شود. خیلی جالب است که چندی پیش یک موضوعی را مطرح کردند که تبلیغاتی که باعث خروج ارز از کشور شود، ممنوع است. چرا اقداماتی که باعث خروج مغز به جای ارز در این کشور می‌شود، مورد چالش قرار نمی‌گیرد؟ زمانی که طرح صیانت برای بار دوم در مجلس تصویب شد، فکر کنم نزدیک ۸۰۰ درصد سرچ گوگل درخصوص مهاجرت به کانادا، ترکیه و... رشد داشت. چه کسی پاسخگوی این حوزه است؟ کسی که کار صادرات و واردات انجام می‌دهد، نیاز به تهیه مسکن در کشور دیگر دارد برای این‌که بخواهد در رفت‌و‌آمد باشد و بخواهد از امکانات آن کشور استفاد کند چه باید بکند؟ یا کسی که برای موضوع ادامه تحصیل می‌رود خارج از کشور برای آن دوره نیازمند مسکن است.
می‌گویند تشویق‌کننده مهاجرت است؟
مهاجرت زمانی اتفاق میفتد که آدم‌ها از پتانسیل‌هایی که دارند نمی‌توانند استفاده کنند و دچار سرخوردگی اجتماعی می‌شوند.
در این زمینه متولی اصلی، بر اساس قانون، وزارت ارشاد است. وزارت ارشاد هم وارد این حوزه شده است. در کنار این اتفاق وقتی ساترا می‌آید یک دستورالعملی می‌گذارد، به نظر شما این کار یک نوع موازی‌کاری نیست و دوم این‌که از نظر شما به‌عنوان فعال این حوزه، بهتر است وزارت ارشاد برای این حوزه قانون‌گذاری کند یا ساترا؟
شاید یکی از مشکلات اساسی‌ای که در کشور ما وجود دارد، این است که در حوزه‌های مختلف، تعدد نهاد‌های تصمیم‌گیر وجود دارد که الحمدلله هیچ کدام هم یکدیگر را قبول ندارند. الان قوانین وزارت ارشاد هم هست که البته که این قوانین و مقررات برای حوزه دیجیتال باید بازبینی شود، چون برخی از آن‌ها برای حوزه دیجیتال کارکرد ندارد.
چیزی که بد است و متأسفانه وجود دارد، این است که نهادی برای ما این تصمیم‌گیری را انجام می‌دهد که ذاتا رقیب ماست! یعنی در حوزه تبلیغات و در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، یک رقیبی وجود دارد که حالا آن رقیب چه در حوزه محتوا قیچی ممیزی دارد و چه در حوزه تبلیغات می‌خواهد با قیچی ممیزی بودجه‌های این حوزه را به سمت صداوسیما ببرد. این درحالی است که با توجه به باکس‌های تبلیغاتی چند هزار میلیارد تومانی در صداوسیما و افزایش قیمت تبلیغات محیطی، برند‌ها می‌توانند حتی با ۱۰۰ هزار تومان از حوزه دیجیتال استفاده کنند.
منبع: زومیت