همکاری ساترا با گروه‌های مردم‌نهاد برای اجرای تنظیم‌گری اجتماعی رسانه

اقتصاد ۲۴- نخستین همایش ملی تنظیم‌گری اجتماعی رسانه به همت معاونت کاربران و تنظیم‌گری ساترا با حضور سید محمدصادق امامیان رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، زهرا عابدینی معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور، احمد هنری مدیرکل اداره مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضائیه، سرهنگ علی‌محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا، دکتر سیدحسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، آرمان احمدی مسئول سامانه (گزارش‌های مردمی قوه قضاییه) سجام، موسی زمان‌زاده نماینده پلتفرم ویدانه و با حضور نمایندگان سایر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، سمن‌ها (گروه‌های مردم‌نهاد) و سایت‌های توصیه‌گر برگزار شد.

همگرایی بین مردم، رسانه و حاکمیت

سید محمدصادق امامیان رئیس ساترا در ابتدای صحبت‌های خود با تاکید بر ماهیت اجتماعی رسانه گفت: اجتماعی بودن رسانه از اساس جزو بدیهیات آن به شمار می‌آید؛ ماهیت و اساس رسانه، اجتماعی بودن آن است و رسانه‌های نوین نیز به طرز بارزی بر اساس اجتماعی بودن شکل گرفته‌اند.

رئیس ساترا با تاکید بر این موضوع که نباید نهاد تنظیم‌گر تسلیم شود چرا که در این صورت قدرتی برای نهاد حاکمیتی باقی نخواهد ماند و عملا تنظیم‌گری اتفاق نخواهد افتاد، بیان کرد: همگرایی با حضور واسطه‌ها (گروه‌های مردم نهاد) اتفاق می‌افتد؛ کسانی که باید آن را تسهیل کنند و حجم میلیون‌ها کاربر و خواسته‌های آن را به نمایندگی از نگاه جامعه به حکمرانان دولت انعکاس دهند. انعکاس هم‌نظری، هم‌گفتمانی و هم‌رسانی خواست‌ها و نظرات میلیون‌ها مخاطب در سامانه‌ای مانند ساترا که همه مردم به آن دسترسی دارند ضرورتی گریزناپذیر و نمادین است.

وی در ادامه بیان کرد: در حوزه رسانه باید تقاضا ایجاد کرد و نهاد‌های مردمی بایستی به این امر کمک کنند؛ من قضاوتی درباره موفقیت و عدم موفقیت بقیه نهاد‌ها نمی‌کنم، اما باید بگویم ساترا در ابتدای راه است که تشکل و تشکل‌های مردم‌نهاد را در راستای نمایندگی دغدغه‌های اصلی مردم به کمک بطلبد تا این دغدغه‌ها به ساترا و مهم‌تر از آن به رسانه‌ها برسند. گروه‌های مردم‌نهاد بایستی از رسانه‌ها و حاکمیت مطالبه کنند که به این دغدغه‌ها وقت بدهند و آن‌ها را در اولویت‌هایشان لحاظ کنند و حتما در مورد تصمیماتی که حاکمیت می‌گیرد مشورت‌ها جدی باشند.

امامیان در بخشی دیگر ویژگی‌هایی برای گروه‌های مردم‌نهاد برشمرد و عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های گروه‌های مردم‌نهاد مطالبه‌گری است؛ مطالبه‌گری با تعارف اتفاق نمی‌افتد بلکه با خواست جدی و فشار امکان‌پذیر است؛ من در این جا مصرانه از نهاد‌های مردمی درخواست می‌کنم از ما و رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر خواسته‌های خود را مطالبه کنند و با صدای بلند و رسا آن‌ها را بگویند.

رئیس ساترا از برگزاری این همایش ابراز امیدواری کرد و گفت: می‌توان امید داشت این جلسه شروعی برای تشکیل شبکه‌ای از نهاد‌های مردمی باشد که جامعه را در قبال دغدغه‌هایش نسبت به رسانه‌های فراگیر که مکمل رسانه ملی هستند نمایندگی می‌کنند.

سید محمدصادق امامیان در پایان با تاکید بر ماهیت چند بعدی و فرابخشی حوزه رسانه بیان کرد: رسانه‌ها بنا به ماهیت خود همه بخش‌ها را درگیر می‌کنند بنابراین این جلسه فقط ماهیت نمادین ندارد بلکه می‌توان در نهایت شبکه چهار ضلعی متشکل از ساترا، رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، نهاد‌های اجتماعی و نهاد‌های حاکمیتی را در نظر گرفت که در کنار هم بودن این چهار ضلع در بخش‌های مختلف معنا پیدا و جامعه را نمایندگی می‌کند.

افزایش اهمیت گروه‌های مرجع، مردم‌نهاد در تأمین منافع عمومی جامعه

علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا با ارائه تعریفی عام از مفهوم تنظیم‌گری گفت: نظریه‌های مختلفی در حوزه تنظیم‌گری تعریف شده‌اند، اما آنچه به صورت تعریف عام این مفهوم وجود دارد، برنامه‌ریزی و تلاش دولت‌ها برای حفظ و ارتقای منفعت عمومی و طراحی سیاست‌های مداخله‌گرانه است که به طور کلی نشان‌گر این است که تنظیم‌گری به چه مسائلی می‌پردازد.

سعد با اشاره به پیشینه مفهوم تنظیم‌گری اجتماعی تاکید کرد: پیش از این بحث تنظیم‌گری اجتماعی در حوزه‌های حقوقی و اقتصادی پیگیری شده است و تنظیم‌گری اجتماعی در رسانه مبحث متاخری است که در کشور‌های مختلف به آن پرداخته می‌شود.

علی سعد در پایان با اظهار امیدواری نسبت به این موضوع که همایش تنظیم‌گری اجتماعی رسانه گامی در راستای ایجاد گفتمان و اقدامات عملیاتی این مفهوم باشد، سه اقدام در جهت تنظیم‌گری اجتماعی را مطرح و بیان کرد: یک برگزاری کارگروه‌هایی با حضور سمن‌ها که اولین جلسه آن در ساترا برگزار شده است؛ در این کارگاه‌ها موضوعاتی که دغدغه سمن‌هاست پیگیری می‌شوند و به فهمی مشترک در زمینه منفعت عمومی خواهیم رسید؛ مورد دوم همکاری با سایت‌های توصیه‌گر است که در کشور ما کار خود را به تازگی شروع کرده‌اند و مورد آخِر کمیسیون آسیب‌دیدگان فضای مجازی است که انشاالله با حضور دستگاه‌های ذی ربط و گروه‌های مردم نهاد به صورت تخصصی پیشگیری و حمایت از آسیب دیدگان فضای مجازی را دنبال می‌کند.

تنظیم‌گری، امری از پایین به بالای جامعه و حاکمیت

زهرا عابدینی، معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور در خصوص تنظیم‌گری اجتماعی گفت: تنظیم‌گری یکی از کارکرد‌های نوین در نظام حکمرانی نوین است. تنظیم‌گری ابزاری است که کمک می‌کند دولت‌ها برای تسهیل امور مداخله کنند و به نفع مردم کنترل عمومی داشته باشند. تنظیم‌گری امری از بالا به پایین نیست بلکه از پایین به بالای جامعه و حاکمیت است.

معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور افزود: ما اگر به دنبال تحقق سیاست‌گذاری‌های دولت در تنظیم‌گری هستیم راهی نداریم جز اینکه گروه‌های مردم‌نهاد را به رسمیت بشناسیم و مجموعه‌های ساترا و نهاد‌های حاکمیتی باید ببینند چطور می‌توانند از نقش گروه‌های مردم‌نهاد استفاده کنند.

عابدینی در پایان با تاکید بر ضرورت ایجاد گروه‌های تخصصی گفت: ایجاد گروه‌های تخصصی برای اجرای درست تصمیم گیری‌ها ضرورتی است که جامعه به واسطه آن به سمت فرآیند‌های تخصصی شدن برود تا تنظیم‌گری خوبی را شاهد باشیم.

مشارکت قوه قضاییه در شناخت گروه‌های مردم‌نهاد

احمد هنری مدیرکل اداره مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه ضمن یادآوری ابلاغ دستورالعمل نحوه مشارکت و تعامل گروه‌های مردم‌نهاد و تشکیل بانک اطلاعاتی از نهاد‌های مردمی در قوه قضاییه گفت: معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه دو سامانه برای خود تعریف کرده است و نهاد‌های مردمی که دارای مجوز‌های حذفی از مجموعه‌های ذی‌صلاح مثل وزارت کشور، ناجا و ... هستند، می‌توانند در سامانه‌های مشارکت‌های مردمی ثبت‌نام کنند.

وی افزود: معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه می‌تواند کمک‌های بسیاری به تنظیم‌گری اجتماعی کند؛ در همین راستا در این معاونت جلساتی در سطح سازمان‌های زیرمجموعه قوه قضاییه مانند سازمان بازرسی کل کشور، شورای حل اختلاف و... تشکیل شده است؛ این سازمان‌ها در این کارگروه‌ها حضور دارند تا در تصمیم‌گیری که به چگونگی استفاده از ظرفیت نهاد‌های مردم‌محور مربوط است، شرکت کنند؛ این کارگروه‌ها در بسیاری از استان‌ها نیز مستقر شده‌اند.

هنری در پایان با تاکید بر مفهوم تنظیم‌گری اجتماعی که در این همایش به آن پرداخته شد گفت: ما می‌توانیم ظرفیت‌های استانی را در اختیار کارگروه‌ها قرار دهیم تا از این طریق بتوانند سمن‌ها را شناسایی و امور تخصصی خودشان را به آن‌ها واگذار کنند همچنین تعامل خوبی با بهزیستی و وزارت کشور داریم بنابراین می‌توانیم بانک اطلاعاتی خود را در اختیار آن‌ها قرار دهیم تا از این ظرفیت نیز استفاده بهینه کنند.

تنظیم‌گری اجتماعی و پیشگیری از جرم

سرهنگ علی‌محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا با اشاره به نقش تنظیم‌گری اجتماعی گفت: تنظیم‌گری اجتماعی نزدیک به نگاه پلیس، کمک گرفتن از گروه‌های مردم‌نهاد مجاز برای حفظ حریم خصوصی به منظور مقابله با جعل، شایعات، پیشگیری از جرم و دامنه جرم است.

رجبی در پایان تأکید کرد: به‌روز کردن ساختار تنظیم‌گری اجتماعی به سمت سامانه سجام، سامانه ۱۱۰، فتا و راه‌اندازی سیستم گفت‌وگوی برخط یعنی به رسمیت شناختن این مفهوم از سوی حاکمیت. در همین راستا ساترا می‌تواند به سهولت در اظهار نظر مردم ورود پیدا و بر سازوکار آن نظارت کند و در ادامه رسانه نیز به گزارش‌ها پاسخ دهد.

گروه‌های مردم‌نهاد حدفاصل مردم و دولت

دکتر سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این همایش گفت: باید بپذیریم که تصمیم‌گیری‌های امروز گروه‌های مردم‌نهاد، به زیست اجتماعی کمک می‌کند؛ در شرایط کنونی فضای مجازی جزء لاینفک زندگی بشر است.

موسوی چلک در پایان خاطرنشان کرد: Ngo‌ها حدفاصل مردم و دولت هستند و بهترین بستر برای انتقال مطالبات‌اند. ما بایستی میان سمن‌ها و دولت، فضای گفتمان ایجاد کنیم. سمن‌ها می‌توانند نقش رصد و دیده‌بانی را در تنظیم‌گری اجتماعی داشته باشند.

ساترا و دسترسی ۱۵۰ هزار عضو آموزش دیده در سجام

آرمان احمدی، مسئول سامانه (گزارش‌های مردمی قوه قضاییه) سجام در ادامه این همایش از این سامانه گفت و اظهار داشت: در سامانه سجام بخش ویژه‌ای مختص به آسیب‌های فضای مجازی ایجاد شد که تخلفات و جرایم مرتبط با رسانه، فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای از طریق این سامانه اعلام شد و برهمین اساس ما امکان ایجاد دسترسی ۱۵۰ هزار عضو آموزش دیده در سجام را با ساترا داریم.

رئیس اداره مردم‌نهاد سامانه سجام در پایان با اعلام بهره‌گیری از سازمان‌های مردم نهاد در مسایل قضایی افزود: بخش مهمی از تخلفات و جرایم در فضای مجازی اتفاق می‌افتند؛ به همین دلیل قرار است از سازمان‌های مردم‌نهاد در مسایل قضایی همچون مجازات‌های جایگزین حبس برای حمایت خانواده‌های زندانیان که سازمان‌های مردم‌نهاد با کمک قوه قضائیه آن‌را به شکل قانونی درآورده‌اند، استفاده کنیم.

نقش پلتفرم‌ها در تنظیم‌گری اجتماعی

موسی زمان‌زاده مدیر پلتفرم ویدانه با بیان نقش پلتفرم‌ها در تنظیم‌گری اجتماعی بیان کرد: مسئله اصلی این است که پلتفرم‌ها در مفهوم تنظیم‌گری اجتماعی چه نقشی دارند؛ یک نگرش سلبی در حوزه تنظیم‌گری وجود دارد که به نوعی تجویزی و نسخه‌دهی است. نگرش دیگر ایجابی است که در حال حاضر در دنیا این نگرش که توصیفی است کاربرد دارد و پیشنهاد ما به عنوان پلتفرم نگاه دوم است.

وی در پایان به بیان چند نکته پرداخت و گفت: پیشنهاد من این است که به خواسته‌ها و تغییرات سبک زندگی متولدان دهه ۷۰ و ۸۰ اهمیت بیشتری دهیم همچنین نقش بازیگران پلتفرم‌های داخلی را تسهیل کنیم و حرف‌های کاربران آن‌ها را بشنویم؛ شناخت زیست‌بوم ایران و استفاده از تجربیات موفق افرادی که در آن فعالیت کرده‌اند از دیگر نکاتی بود که زمان‌زاده به آن‌ها اشاره کرد.

این همایش با محوریت مسئولیت و نقش گروه‌های مردم‌نهاد و تسهیل‌گران اجتماعی در تنظیم‌گری اجتماعی، مسئولیت پلتفرم‌ها، رسانه‌ها و سایت‌های توصیه‌گر در تنظیم‌گری اجتماعی، جایگاه و نقش دولت در تنظیم گری اجتماعی، الزامات تنظیم‌گری غیر دولتی و جلب مشارکت‌های مردمی در تنظیم‌گری اجتماعی در سالن خورشید مرکز همایش‌های سازمان صدا و سیما برگزار شد.

منبع: روابط عمومی ساترا