اقتصاد ۲۴- چک‌ها احیا می‌شوند و شاخص اعتماد بازار تقویت می‌شود و انتظار می‌رود در ۲ سال آینده حتی از تعداد افرادی که به‌دلیل صدور چک بلامحل درگیر پرونده‌های قضایی و حتی زندان شده‌اند، به‌صورت محسوس کاسته شود. افزون بر اینکه دیگر قرار نیست به افراد دارای چک بلامحل، دسته چک جدید داده شود. حتی آن‌ها از دریافت برخی خدمات بانکی و مالی در آینده نزدیک محروم می‌شوند.
اجرای دقیق قانون جدید چک بد‌حساب‌ها را به دردسر انداخته، اما امید و اعتماد به معاملات بین مردم با صدور دسته‌چک را احیا کرده است. نتیجه صید چک‌های بدون وجه به‌تدریج نمایان می‌شود. دیگر کسی نمی‌تواند چک حامل و بدون پشتوانه صادر کند و آن را به دیگری بدهد. سخنگوی اجرای قانون چک در بانک مرکزی تغییرات در وضعیت چک‌های صادرشده و پاس شده را امیدوار‌کننده و قابل توجه خوانده که نشان می‌دهد راه برای پاسکاری گیرندگان چک و ضربه زدن به شاخص اعتماد بازار در حال بسته شدن است. هر روز حدود ۱۱۰ هزار فقره چک در سامانه صیاد ثبت می‌شود و در ۷ماه نخست امسال بالغ بر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره دسته چک معادل ۱۰۰ میلیون فقره برگ چک توسطه بانک‌ها توزیع شده که ۲۳ درصد آن‌ها به جریان افتاده است.
براساس آخرین آمار‌های بانک مرکزی در شهریور امسال در کل ایران ۷۰۹ هزار فقره چک به ارزش بیش از ۳۱ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان چک برگشت خورده که نسبت به مردادماه از حیث تعداد ۴.۴ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۵ درصد افزایش یافته است. به این ترتیب از کل تعداد و مبلغ چک‌های رد و بدل شده بین بانک‌ها در شهریور امسال به‌ترتیب ۹.۷ درصد و ۱۲.۶ درصد از کل چک‌ها برگشت خورده است.
بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشت خورده در شهریورماه به‌ترتیب در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد ۱۴.۹ درصد، خراسان شمالی ۱۳.۷ درصد و کردستان ۱۳.۵ درصد ثبت شده و در مقابل کمترین تعداد چک‌های پاس نشده در شبکه بانکی به استان‌های گیلان ۷.۱ درصد، خوزستان، ۸.۳ درصد و البرز ۸.۶ درصد اختصاص داشته است. کاهش تعداد چک‌های برگشتی در شرایطی رخ داده که در آخرین‌ماه تابستان امسال در کل کشور بیش از ۷.۳ میلیون فقره چک به ارزش حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان رد و بدل شده که از نظر تعداد ۵.۵ درصد و از نظر مبلغ ۲۳.۵ درصد نسبت به مردادماه رشد کرده است. همچنین بیش از ۴۸ درصد کل تعداد چک‌های رد و بدل شده در شهریورماه به ۳ استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی اختصاص داشته است.
چک ثبت نشده نگیرید
سخنگوی اجرای قانون جدید چک دیروز به مردم هشدار داد که از دریافت چک‌هایی که اطلاعات آن در سامانه صیاد ثبت نشده، خودداری کنند. به‌گفته نادعلی‌زاده در غیراین صورت بانک به موجب اصلاحیه اخیر قانون صدور چک نمی‌تواند در زمان نقد کردن چک، وجهی را به فرد پرداخت کند.
او با اشاره به الزام بانک‌ها به نقل و انتقال سیستمی چک‌ها براساس قانون سال ۹۷ مجلس افزود: زمانی که چک بین شخص صادرکننده و گیرنده چک تبادل می‌شود، حتما باید ثبت الکترونیکی آن نیز در سامانه صیاد اتفاق افتد و این طرح از ابتدای فروردین سال ۱۴۰۰ با توزیع دسته چک‌های جدید به رنگ بنفش صیادی کلید خورده است. سخنگوی اجرای قانون جدید چک خاطرنشان کرد: صادرکننده زمانی که چک جدید صیادی بنفش رنگ را صادر می‌کند ابتدا باید مشخصات چک شامل تاریخ، مبلغ و نام گیرنده چک را روی فیزیک چک درج کند و همان اطلاعاتی که روی فیزیک چک درج شده است را باید الزاما در سامانه صیاد نیز وارد کند.
بیشتر بخوانید: هشدار بانک مرکزی به پذیرندگان چک
نادعلی‌زاده تصریح کرد: با ثبت چک در سامانه صیاد فرایند ثبت صدور چک پایان نیافته است، بلکه گیرنده چک نیز باید از طریق همراه بانک، اینترنت بانک یا برنامک‌های موبایلی پرداخت به سامانه صیاد مراجعه کند و با به عمل آوردن استعلام‌های لازم از ثبت چک به نفع خود در سامانه صیاد اطمینان حاصل کرده و با تطبیق اطلاعات مندرج در متن چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد مراتب تأیید یا عدم‌تأیید خود را در سامانه اعلام کند.
مقابله با پول‌های کثیف
به‌گفته سخنگوی اجرای قانون جدید چک، تغییرات صورت‌گرفته یک راهکار مناسب برای مقابله با جعل یا کلاهبرداری و حتی مبارزه با پولشویی خواهد بود و اگر لاشه چک مفقود شود، باتوجه به ثبت سیستمی اطلاعات چک توسط صادرکننده، پیگیری روند قضایی آن ساده‌تر از گذشته خواهد بود.
تغییر محسوس در چک‌ها
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی درخصوص آمار چک‌های صادر شده از ابتدای سال‌جاری گفت: از ابتدای سال‌جاری تا پایان مهر‌ماه بالغ بر ۲.۵ دسته چک معادل ۱۰۰ میلیون فقره چک توزیع شده است. از این میزان تقریبا ۲۳ درصد یعنی حدود ۲۳ میلیون فقره چک در سامانه صیاد ثبت شده و به گردش افتاده است. به‌گفته نادعلی‌زاده، از ۲۳ میلیون فقره چکی که به گردش افتاده است، در حدود ۸۹ درصد توسط گیرندگان تأیید شده و آمار‌ها روند صعودی دارد به‌گونه‌ای که همچنین به‌طور متوسط در هر روز حدود ۱۱۰ هزار فقره چک در سامانه صیاد ثبت می‌شود که آمار قابل توجه و امیدوارکننده‌ای است.
کاهش چک‌های برگشتی
وی درباره آمار چک برگشتی عنوان کرد: کاهش آمار چک برگشتی از فروردین تا پایان شهریورماه سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در خور توجه است که براساس آن نسبت مجموع چک‌های برگشتی به مجموع چک‌های مبادله‌ای ۶ ماهه نخست سال‌جاری حدود ۹.۴ درصد بوده، درحالی‌که این نسبت در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۱.۲ درصد بوده است؛ لذا به‌نظر می‌رسد سختگیری قانون در زمینه تخصیص دسته چک و صدور چک مؤثر بوده است.
آینده دسته چک‌های قدیمی
یکی از چالش‌های اجرای قانون، وجود دست‌چک‌های قدیمی وجایگزین کردن آن با چک‌های جدید صیادی است. به‌گفته این مقام مسئول در بانک مرکزی، دسته چک‌های قدیمی نیز باید جمع‌آوری شوند، اما بانک مرکزی برنامه زمانبندی قطعی را در این خصوص اعلام نکرده و فعلا دسته چک‌های قدیمی می‌توانند در کنار دسته چک‌های جدید هم‌زیستی داشته باشند و در موعدی که به تشخیص بانک مرکزی مناسب تلقی شود و مردم در مراودات خود به مشکل برنخورند، این دسته چک‌های قدیمی نیز توسط بانک مرکزی جمع‌آوری خواهد شد.