اقتصاد ۲۴ - طی چند روز گذشته گاز برخی از واحد‌های سیمانی قطع شده است؛ اتفاقی که وقوع آن چندان دور از انتظار نبود چرا که جواد اوجی وزیر نفت، ۱۴ شهریور از پیش‌بینی کمبود گاز در فصل سرما به‌میزان دویست میلیون متر مکعب خبر داده بود، اما این موضوع زودتر از آنچه که انتظار می‌رفت، اتفاق افتاد.
محمدرضا جولایی مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران هم در روز ۱۵ آبان گفت: امسال سرما زودتر آغاز شد و مصارف گاز به‌شدت افزایش یافت؛ به این معنا که از سه هفته پیش که بارش‌ها آغاز شده و همچنان ادامه دارد، افزایش ۱۰۰ درصدی در مصرف گاز نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۳۹۹ را شاهد بودیم، ضمن اینکه پیش‌بینی‌ها حاکی از کاهش دو درجه‌ای دما نسبت به سال گذشته است.
همین ورود زود هنگام موج سرما و افزایش چشمگیر مصرف باعث قطع زودهنگام گاز مصرفی کشور شد. طبق گفته دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان، کارخانه‌هایی که در محدوده شمال، شمال شرق و شمال غرب قرار دارند با مشکل و قطعی گاز مواجه هستند.
برای مدت ۱۵ روز مازوت در کارخانه‌های سیمان ذخیره شده است
شیخان تصریح کرد: موضوع قطع گاز از زمستان اتفاق جدیدی نیست و هر ساله با توجه به افزایش سرما و کاهش فشار گاز بخشی از کارخانجات با قطعی گاز مواجه می‌شوند. امسال برای مدت ۱۵ روز مازوت در کارخانه‌های سیمان ذخیره شده تا با مشکل مواجه نشوند. کارخانه‌هایی که در محدوده شمال، شمال شرق و شمال غرب قرار دارند با مشکل و دغدغه تامین گاز مواجه هستند.
او بیان کرد: کارخانه‌های سیمان به دلیل موضوع قطع گاز اساسا دوگانه سوز طراحی شده‌اند تا در صورت قطع گاز، با تامین مازوت وقفه‌ای در تولید نداشته باشیم، اما حمل مازوت از مراکز توزیع به کارخانجات سیمان به ناوگان ترابری قوی نیاز دارد. این ناوگان باید همزمان به نیروگاه‌ها هم سرویس بدهند پس ممکن است در تامین مازوت هم وقفه‌ای داشته باشیم.
شیخان گفت: به دلیل قطعی گاز التهابات بازار را خواهیم داشت، اما اختلال بزرگی مثل سال قبل رخ نخواهد داد. با توجه به این که مصرف مازوت در کشور آنچنان زیاد نیست باید این ماده به میزان کافی وجود داشته باشد. هنوز برای سوختن مازوت در شهر‌های بزرگ محدودیت وجود دارد و گاز کارخانجات شهر‌های بزرگ قطع نخواهد شد تا مجبور به سوزاندن مازوت نشوند.
قطع گاز به کارخانه‌های فولادی و پتروشیمی هم می‌رسد
البته این قطع گاز تنها به کارخانجات تولید سیمان محدود نمی‌شود و به نظر می‌رسد کمبود گاز زمستانی قرار است گردن کارخانه‌های فولادی و پتروشیمی‌ها را هم بگیرد. شرکت‌های فولادی طی نامه‌ای از وزیر صمت درخواست جلوگیری از قطع گاز زنجیره فولاد را داشتند که در این نامه آمده است:
شرکت ملی گاز ایران در بخشنامه ناگهانی و با استناد به هماهنگی انجام شده با نمایندگان آن وزارتخانه، دستور اعمال محدودیت شدید در مصرف گاز تعداد کثیری از کارخانجات فولادی از گندله سازی، تولید آهن اسفنجی و فولاد سازی را صادر کرده و زمان اجرای آن را هم از ساعت ۲۴ مورخ ۲۲/۰۸/ ۱۴۰۰ اعلام کرده است!
از آنجا که بیش از ۹۰ درصد فولاد تولیدی کشور در کوره‌های قوس الکتریک با القایی تولید می‌شود که با آهن اسفنجی شارژ می‌گردد، کاهش تأمین گاز در حد اعلام شده به معنای توقف تولید آهن اسفنجی و به تبع آن توقف کامل تولید فولاد در این واحد‌ها است که علاوه بر تحمیل زیان سنگین و جبران ناپذیر به واحد‌های فولادی، تبعات نامطلوبی بر بازار سرمایه و تعادل بازار فولاد خواهد گذاشت.
اولویت تامین گاز، مصارف خانگی است
روابط عمومی شرکت ملی گاز در پاسخ به پیگیری‌های با اشاره به کمبود گاز کشور، اولویت تامین را مصارف خانگی اعلام کرد.
طبق اعلام شرکت ملی گاز ظرفیت تولید گاز تصفیه شده کلا ۸۵۰ میلیون مترمکعب در روز است که البته الان حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب روزانه تولید داریم.
پیش از این هم مسعود کاظمی معاون دیسپچینگ شرکت ملی گاز اعلام کرده بود: در این فصل، بیشترین مصرف مربوط به بخش خانگی است، اما از نیمه دوم آبان ماه امسال، نسبت به پنج سال گذشته، مصرف خانگی به شدت افزایش پیدا کرده است.
کاظمی اظهار کرد: این مصرف در برخی روز‌ها بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلیون مترمکعب افزایش داشته و دلیل اصلی آن، سرمای زودرس هواست؛ به طوری که نیمه دوم آبان امسال، دما مشابه نیمه دوم آذر سال قبل است. با توجه به این که اولویت شرکت ملی گاز، تامین پایدار بخش‌های خانگی و تجاری است؛ به همین دلیل، ممکن است گاز کمتری به سایر بخش‌ها و صنایع اختصاص پیدا کند.
اما این قطع گاز و در نتیجه توقف موقت تولید چه میزان بر بازار محصولات تولیدی تاثیر خواهد گذاشت؟
التهاب زیادی در بازار سیمان نخواهیم داشت
دبیر انجمن سیمان در این خصوص گفت: در فصول سرد معمولا مصرف سیمان کاهش پیدا می‌کند و گمان می‌کنیم با این کاهش مصرف، کاهش تولید چشمگیر نباشد پس التهاب زیادی در بازار سیمان نخواهیم داشت. التهاب سال قبل به دلیل قطع بدون پیش‌بینی بود و از طرفی تامین مازوت به موقع انجام نشده بود. این وقفه امسال وجود نخواهد داشت و علی‌رغم هزینه بیشتر، تولید سیمان را با ذخیره مازوت پیگیری کردیم.
بیشتربخوانید:
طبق اظهارات شیخان، بازار سیمان و عملکرد شرکت‌های سیمانی چندان تغییر نخواهد کرد چرا که چندان فصل فعالیت آن‌ها نیست، اما با توجه به روند رشد قیمت فولاد و محصولات پتروشیمی در بازار‌های جهانی، توقف تولید به کام آن‌ها خوش نخواهد آمد همچنین ارزش سهام این شرکت‌ها هم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
کمبود گاز بر قیمت محصولات پتروشیمی اثر خاصی ندارد، اما سودآوری این صنایع را پایین می‌آورد
مهدی جمشیدیان کارشناس بازار سرمایه یکی از دلایل افزایش قیمت جهانی گاز را تغییرات زیست محیطی دانست و گفت: بیشتر صنایع بورسی کشور از گاز استفاده می‌کنند. قیمت گذاری گاز صنایع در کشور مشخص و به صورت فرموله است و بر اساس درصدی از نرخ جهانی محاسبه می‌شود که به دو صورت خوراک پتروشیمی و سوخت صنایع است.
وی ادامه داد: گاز خوراک پتروشیمی‌ها طبق فرمولی است که صنایع پتروشیمی تعریف کرده اند، که این درصد برای صنایع فولاد حدود ۳۰ درصد بود.
این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با گاز خانگی گفت: در حاضر تقریبا دو برابر استاندارد‌های جهانی گازخانگی مصرف می‌کنیم؛ بنابراین عمده مشکل در سمت مصرف است تا تولید به این دلیل که تولید طی هر سال در حال افزایش است.
وی ادامه داد: به طور معمول گاز صنایع به مدت یک ماه در زمستان قطع می‌شود که اثر محسوسی بر روی این صنایع نمی‌گذارد، اما در مناطق سردسیر و پر جمعیت باعث افزایش نرخ خواهد شد. پتروشیمی‌ها دارای دو نوع گاز خوراک و سوخت هستند که با کمبود گاز، تولید پتروشیمی کاهش پیدا می‌کند.
جمشیدیان گفت: پتروشیمی‌ها مصرف داخلی زیادی ندارند و بیشتر محصولاتشان را صادر می‌کنند، بنابراین به قیمت‌های جهانی متصل هستند لذا کمبود گاز بر قیمت‌ها در این صنایع اثر خاصی نمی‌گذارد، ولی تولیدات و در بعضی مواقع سودآوری این صنایع را پایین می‌آورد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به این موضوع که کمبود گاز بر روی ۹۹ درصد صنایع اثر منفی می‌گذارد گفت: کمبود گاز باعث کمبود در تولید و فروش شرکت‌ها می‌شود و این کمبود در تولید باعث کاهش سودآوری خواهد شد.
در کل قطع گاز صنایع بر اشتغال، بازار سرمایه، صادرات و ارز آوری و ده‌ها موضوع دیگر اثرگذار خواهد بود. با توجه به حجم بالای مصرف گاز خانگی، بهینه سازی در این بخش می‌تواند از تعطیلی و زیان واحد‌های بزرگ صنعتی جلوگیری کند.