اقتصاد ۲۴ - وحید مفید درباره دلایل کاهش مصرف لبنیات در کشور، گفت: ۲ دلیل اصلی باعث کاهش مصرف لبنیات در کشور شد. نخست اینکه در این زمینه آگاهی و فرهنگ‌سازی، لازم را انجام ندادیم. باید اطلاعات تغذیه‌ای جامعه را در حدی بالا ببریم که با مزایای غذایی شیر و فرآورده‌های شیری آشنا شوند و در انتخاب غذایی مصرف خودشان و خانواده‌شان غذا‌هایی را انتخاب کنند که ارزش غذایی مطلوب و مناسب دارد.
وی ادامه داد: مطابق با گزارش‌های رسیده اکثر مصرف‌کنندگان بجای انتخاب شیر و دیگر فرآورده‌های لبنی، خوراکی را انتخاب می‌کند که فاقد ارزش غذایی لازم است و حتی می‌تواند در درازمدت مشکلات سلامتی ایجاد کند.
این استاد تغذیه با اشاره به دلیل دوم کاهش مصرف لبنیات در کشور، بیان کرد: قیمت لبنیات در ۲ سال اخیر روند افزایشی به خود گرفته است. هزینه تولید شیر خام افزایش پیدا کرده و این افزایش قیمت تاثیرش را در مصرف شیر و دیگر فرآورده‌های لبنی گذاشته است چراکه ۷۰ درصد قیمت تمام شده فرآورده‌های شیری به قیمت شیر خام برمی‌گردد. پس وقتی قیمت شیر خام افزایش پیدا کند بدون تردید شاهد بالا رفتن نرخ شیر و دیگر محصولات لبنی در کارخانه‌های تولیدی خواهیم بود.
وی بااشاره به بالا رفتن هزینه‌های تولید، ادامه داد: هزینه بسته‌بندی، دستمزد و. بالا رفت، نتیجه این شد که قیمت فرآورده‌های لبنی و خود شیر با قیمت بسیار بالاتر از زمان‌های گذشته عرضه شود. باید بگویم میزان افزایش قیمت لبنیات بیشتر از میزان افزایش دستمزد و درآمد خانواده‌هاست. مصرف‌کنندگان برای مدیریت درآمد و منابع مالی‌شان مصرف لبنیات را یا حذف می‌کنند و یا مقدار مصرف آن را کاهش می‌دهند.
مفید در پاسخ به این پرسش که کاهش مصرف لبنیات چه نتایجی روی سلامت جامعه می‌گذارد؟ گفت: در دوره‌های مختلف زندگی افراد نیاز‌های تغذیه‌ای متفاوتی دارند می‌دانیم که اکثر متخصصان تغذیه شیر را به عنوان کامل‌ترین غذا می‌شناسند و معرفی می‌کنند. چراکه پروتئین و ارزش غذایی این محصول بالاست و تامین کننده ویتامین‌ها و املاحی، چون کلسیم است.
وی در ادامه تصریح کرد: همچنین چربی شیر و بقیه عناصر شیر ارزش غذایی منحصر به فردی را دارند. در دوره‌ای از زندگی شیر تنها غذایی است که یک نوزاد با آن زنده می‌ماند و اگر کامل نباشد یک نوزاد نمی‌تواند با آن به حیات خود ادامه دهد؛ بنابراین شیر غذای کاملی است حالا اگر مصرف این شیر کمتر از حد نیاز باشد طبعا مواد غذایی موجود در آن به اندازه نیاز به مصرف کننده نمی‌رسد.
این پروهشگر حوزه تغذیه تصریح کرد: اگر کاهش مصرف لبنیات در سنین کودکی باشد در شکل‌گیری ساختار کلی بدن اعم از ساختار فیزیکی، ذهنی و تکامل ذهنی فرد دچار مشکل می‌شود. در دوره‌های میانسالی و کهنسالی هم نیاز‌های برای مصرف کنندگان وجود دارد که بایستی این‌ها توسط مواد مغذی تامین شود. به علاوه اگر فردی در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی تغذیه مناسبی نداشته باشد آن‌ها در دوران کنهسالی با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد و شاهد بروز بیماری‌های مانند پوکی استخوان و... در آن‌ها خواهیم بود.
پیشنهاداتی برای افزایش مصرف
وی ادامه داد: در درجه اول بایستی در زمینه فرهنگ‌سازی مصرف شیر و فرآورد‌های لبنی تلاش کنیم وقتی می‌گویم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی منظور تبلیغات رسانه‌ای نسیت منظور این است که فرد آگاه باشد که وقتی یک واحد شیر، یک لیوان ماست و یک واحد پنیر مصرف می‌کند چه خواصی دارد و چه نیاز‌هایی را تامین می‌کند. بدون تردید وقتی آگاه باشیم مصرف کننده در انتخابش حتی باوجود محدودیت منابع مالی انتخاب هوشمند و آگاهانه‌ای دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نمی‌توان از مسائل اقتصادی به سادگی بگذریم، بیان کرد: اگر ما نمی‌توانیم یارانه به کل جامعه برای مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی تخصیص بدهیم حداقل در مورد دهک‌های آسیب‌پذیرتر که درآمد‌های ثابتی دارند، افزایش درآمدهایشان محدود بوده و افزایش درآمدشان کمتر از افزایش قیمت این کالای ضروری شده، در قالب‌های مختلف یارانه‌های را اختصاص بدهیم.
بیشتربخوانید:چرا قیمت سه قلم کالای لبنی کاهش پیدا نکرد؟
وی ادام داد: شاید در گذشته‌های دور خیلی به این موضوع توجه نمی‌شد مثلا اگر سبد غذایی هم داده می‌شد یک سری محصولات مانند شکر، روغن بود که ضرورت مصرف آن به اندازه شیر و فرآورده‌های آن نیست. برای سبد غذایی تخصیص یارانه هدفمند غذایی لازم است.
مفید با اشاره به متوقف شدن شیر مدرسه، گفت: مطابق با این مصوبه محصولی با ارزش غذایی بالا برای گروهی که بیشترین نیاز را به این محصول دارند تامین می‌شود. هر چند هفته‌ای سه روز شیر به دانش‌آموزان داده می‌شد، ولی باز هم بخشی از نیازشان را تامین می‌کرد و مهمتر از اینکه تامین نیاز بود در زمینه لزوم مصرف نیز فرهنگ سازی می‌کرد.
به گفته وی، وقتی که به یک دانش آموز در مدرسه به عنوان یک ماده غذایی ارزشمند شیر عرضه می‌شود، به نوعی این دانش آموز بعد از مدرسه هم، زمانی که بزرگ شد و تشکیل خانواده داد، این محصول را در سبد مصرفی خودشان قرار می‌دهد؛ و می‌تواند در شکل‌گیری عادات غذایی برای خانواده‌ها در آینده تاثیر گذار باشد.
آمار میزان مصرف لبنیات در کشور
مفید بابیان اینکه آمار مصرف سرانه نیاز به بررسی دقیق دارد، گفت: طرح‌های تحت عنوان طرح بررسی مصرف توسط انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور طی سال‌های متمادی انجام شده است، ولی متاسفانه در سال‌های اخیر این پروژه بسیار خوب انجام نشده و نتایجی ارائه نشده است؛ بنابراین اعلام آمار دقیق میسر نیست.
وی ادامه داد: روند تولید شیر خام رضایت بخش نیست. بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی میزان تولید شیر بین ۹ تا ۱۰ میلیون تن ارائه شده است بنا به این آمار هر فرد در حدود ۱۱۰ کیلو شیر می‌تواند مصرف کند. در حالی که از این حجم شیر تولیدی بخشی از آن صادر و بخشی از شیر ضایعات است بنابراین سرانه مصرف واقعی کمتر از اعداد و ارقامی که داده می‌شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اعداد و ارقام مصرفی بین ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم در سال است. این آمار، آمارمناسبی برای سرانه مصرف نیست کما اینکه در طی برنامه‌های ۵ ساله سوم، ۵ ساله چهارم و ۵ ساله پنجم پیش بینی و توصیه متخصصین رسیدن به سرانه مصرف ۱۶۰ تا ۱۶۵ کیلو بود که خیلی فاصله داریم و طبعا بایستی این سرانه مصرف تا حدی افزایش پیدا کند.