مقدمه
بورس و کارگزاری بورس چیست؟
شاید این روز‌ها کمتر کسی باشد که اطلاعاتی هرچند محدود از بورس نداشته باشد، اما خالی از لطف نیست که با تاریخچه بورس و به تبع آن، کارگزاری بورس آشنا شوید.
بورس به بازاری می‌گویند که در آن قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد‌های آینده و البته اوراق بهادار انجام می‌شود.
پس در همین ابتدای امر فهمیدیم که بورس محلی برای درآمدزایی است اگر راه را درست برویم.
فرادرس را می‌توان میان‌بُرترین مسیر برای فراگیری این دانش به منظور درآمد بیشتر قلمداد کرد.
تولد بورس نه به صورت تشکیلاتی امروز، به اوایل قرن پانزدهم میلادی برمی‌گردد. همچنین تشکیل بازار بورس در ایران مربوط به سال ۱۳۴۶ می‌شود.
در اواسط دهه ۴۰ که بورس در کشورمان کارش را شروع کرد، تنها ۱۳ کارگزاری که بیشتر بانکی بودند، حضور داشتند. وظیفه این کارگزاری‌ها این بود که تنها برای دو روز در هفته و آن هم برای دو ساعت که بین ساعت ۱۰ تا ۱۲ بود در تابلو قیمت‌ها، معاملات را ثبت می‌کردند.
اما هرچه جلوتر رفتیم، کارگزاری‌های خصوصی بیشتر ظهور و بروز پیدا کردند و از آنجایی که علاقه مردم به حضور در این بازار هیجانی که می‌تواند پرسود هم باشد، بیشتر شده است، اکنون بیش از یکصد کارگزاری در این بازار فعال و با یکدیگر رقابت می‌کنند. بی‌تردید، امروز کارگزاری‌هایی می‌توانند مشتریان بیشتری را به خود جذب کنند که خدماتشان نیز، هم بیشتر و هم بهتر باشند.
همانطور که در کشور هر صنفی، یک اتحادیه دارد تا کار‌ها با قانون و البته نظم بیشتر دنبال شود، در خصوص کارگزاری‌ها هم، این موضوع صدق می‌کند. در سال ۱۳۸۶ بود که کانون کارگزاران بازار بورس و اوراق بهادار به عنوان یک موسسه غیردولتی تشکیل شد. رسالت این کانون، قانون‌گذاری و نظارت بر فعالیت همه کارگزاران فعال در بازار بورس است. بدون استثنا، کارگزاری‌ها لازم است برای ادامه فعالیت خود به عضویت این کانون دربیایند. کیفیت و نوع خدمت‌رسانی‌ها، نرخ کارمزدها، حل اختلافات و رفع مشکلات کارگزاران، تهیه و تعیین آیین‌نامه‌ها و ... از جمله وظایفی است که کانون کارگزاران انجام می‌دهد تا بدین صورت، سرمایه گذاران با امنیت و آرامش بیشتری وارد این بازار شوند.
هرچند عمر بازار بورس در ایران کمتر از ۵۰ سال دارد، اما تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در دهه ۸۰ عاملی بود بر پرطرفدارشدن این بازار جذاب.
از این‌رو، فعالیت کارگزاری‌ها در یکی، دو دهه اخیر بسیار قابل ملاحظه شده که بدون شک، پیشرفت علم و تکنولوژی و ارائه خدمات آنلاین که به جهت راحتی سرمایه‌گذاران شکل گرفت، به بازار بورس، رونق و رنگ و بوی دیگری داده است.
زمانی، افراد برای مطالعه تابلوی قیمت و معاملات به تالار بورس می‌رفتند، اما سال‌هاست که با خدمات آنلاین، دیگر نیازی به حضور در این مکان نیست، مخصوصاً که دو سالی است که شیوع ویروس کرونا در کشور، رفت و آمد‌ها را به جهت سلامتی افراد به حداقل رسانده است.
باید در نظر داشت که هرچند در کنار رصد روزانه و هفتگی بازار بورس و همچنین استفاده از تجربه افراد کاربلد در این حوزه می‌توانیم موفقیت بیشتری را برای خودمان رقم بزنیم، اما فراگیری علم بورس که شامل زیرشاخه‌های تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، نوسان گیری و... می‌شود هم، یک ضرورت انکارناپذیر است.
بازار و معاملات زمانی هیجانی و جذاب می‌شود که در آن، قوانین مربوط به سن، جنسیت، حوزه فعالیت و ابزار‌های قابل استفاده سخت و پیچیده نباشد. امروز با خدمات آنلاین کارگزاری‌ها، هر دانشجو، کارمند و حتی زن خانه داری امکان معامله از طریق کامپیوتر و یا گوشی هوشمند را دارد.
در حال حاضر، ۱۰۸ کارگزاری فعال در ایران وجود دارد که همه آن‌ها زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت می‌پردازند. بهتر است بگوییم کارگزاری‌ها یک پل ارتباطی بین سهامداران و سازمان بورس و اوراق بهادار هستند. یعنی هر فردی که قصد سرمایه گذاری در بازار بورس را دارد و می‌خواهد روی به خرید و فروش انواع اوراق بهادار بیاورد، حتماً باید حساب کارگزاری داشته باشد تا از این طریق بتواند کارش را جلو ببرد.
صدور کد بورسی و کد معاملات آنلاین از وظایف کارگزاری‌ها است که به صورت رایگان انجام می‌شود. مخاطبان عزیز توجه کنند که برای دریافت کد بورسی باید مسیری را دنبال کرد که توام با هزینه است. یعنی برای ثبت نام سجام و احراز هویت در آن باید هزینه‌ای پرداخت شود که این، جدای از خدمات رایگان کارگزاری‌ها است و نباید افراد به اشتباه بیفتند. اما سرمایه گذاران هر موقع بخواهند در بازار بورس روی به خرید و فروش سهام بیاورند باید کارمزد مشخصی را پرداخت کنند که بخشی از آن مبلغ، به حساب کارگزاری مربوط واریز می‌شود که این روند را باید عمده درآمد کارگزاری‌ها قلمداد کرد.
شاخص‌های کارگزاری‌های خوب چیست؟
متاسفانه گاهی اتفاقات ناگواری در برخی حوزه‌های کشور رخ می‌دهد که نهایتاً منجر به بی‌اعتمادی مردم می‌شود. با این توضیح، همیشه مردم ایران برای شروع هر کاری و مخصوصاً کاری مثل ورود به بازار بورس که در این سال‌ها تب آن بالا رفته، محتاطانه و به اصطلاح دست به عصا اقدام می‌کنند.
از این‌رو، اعتبار مجموعه‌ای که بخواهند به آن تکیه کنند برایشان بسیار حائز اهمیت است؛ به عبارتی آن‌ها می‌خواهند دنبال بهترین و امن‌ترین باشند.
انتخاب کارگزاری توسط سرمایه گذاران هم از این قاعده مستثنی نیست. اما پرسش اصلی این است که از کجا بفهمیم کارگزاری خوب چه شاخص‌هایی دارد؟
میزان تنوع در ارائه خدمات
با رشد و پیشرفت تکنولوژی، بازار‌های مختلف از حالت سکون خارج شدند. به تبع همین موضوع، بازار سرمایه هم روز به روز بزرگ و جذاب‌تر شد و با ابزار و امکاناتی که به آن اضافه شده و در آینده هم بیشتر خواهد شد، کار را برای سهامداران آسان‌تر کرده است.
حال کارگزاری‌هایی موفق‌تر هستند که بتوانند با وقت گذاشتن، این امکانات و ابزارها را به سهامدارانشان به موقع و به خوبی معرفی کنند.
از طرفی، ابزار‌هایی وجود دارد که برخی کارگزاری‌ها آن را به مشتریان خود ارائه نمی‌دهند، مثل: ابزار اختیار معامله. طبیعی است که عدم ارائه امکان یا ابزاری توسط کارگزاری به مشتریانش می‌تواند یک نمره منفی برای آن مجموعه لحاظ شود.
وضعیت زیرساختی کارگزاری
اصطلاحی است که می‌گوید عیار هر فرد و یا مجموعه‌ای در زمانی معلوم می‌شود که کار سخت می‌شود. این اصطلاح در مورد آن دست کارگزاری‌های پرمشتری کاملاً عیان است. نگاهی به سال گذشته (۱۳۹۹) نشان می‌دهد که وقتی افراد زیادی تصمیم گرفتند در کارگزاری خود ثبت نام کنند یا پس از آن، از امکانات کارگزاری در سامانه برخوردار شوند چه میزان رضایت داشتند. برخی افراد به دلیل ترافیک کاربران، دسترسی به سامانه برایشان با چالش توام شده بود به طوری که گاهی دیگر حوصله‌شان سر می‌رفت و فعالیت‌شان را نیمه کاره رها می‌کردند.
از این‌رو سال ۱۳۹۹ به عنوان یک سال شلوغ در عرصه بورس، یکی از بهترین متر‌های اندازه گیری برای عیار کارگزاری‌ها بود تا ببینیم که آیا آن‌ها در ایجاد زیرساخت‌هایشان موفق بودند یا خیر؟
هرچند یک کارگزار به مرور می‌تواند این مشکل را حل کند، اما طبیعی است که مردم بیشتر به سمت کارگزاری کشیده می‌شوند که از همان ابتدا این روز‌ها را پیش بینی کرده بود.
سهولت در احراز هویت
اولین گام در ورود به بورس، ثبت نام و احراز هویت است. سهولت در هر کاری مهمترین مولفه برای مشتری است. گاهی فکر رفت و آمد و وقت گذاشتن برای کاری، فرد را از شروعش پشیمان می‌کند. پس اگر حال و حوصله یا وقت رفتن به شعبه کارگزاری را برای احراز هویت ندارید، سراغ کارگزاری‌هایی بروید این کار را به صورت آنلاین انجام می‌دهند.
ارائه خدمات در قالب باشگاه مشتریان
برخی کارگزاری‌ها، باشگاه مشتریان خود را راه اندازی کردند و در این مجموعه، خدماتی از قبیل آموزش‌های آنلاین و حضوری، تخفیف در کارمزد بورس، بسته‌های اعتباری و... را ارائه می‌دهند. توجه داشتید باشد که در ابتدا گفتیم «برخی کارگزاری‌ها»، پس اگر این دست خدمات برایتان ملاک و اولویت است، کارگزاری‌هایی را انتخاب کنید که باشگاه مشتریان خود را راه اندازی کرده‌اند.
پاسخگویی تلفنی
برای همه ما پیش آمده که با و جود دستورالعمل‌ها و آنلاین بودن بسیاری از امکانات، اما در ادامه کار با مشکل روبرو می‌شویم که نیاز به کمک داریم. برخی کارگزاری‌ها برای اینکه این مشکل را حل و رضایت و آرامش حداکثری در بین مشتریان‌شان ایجاد کنند، مرکز تلفن خود را به منظور راهنمایی و پاسخگویی به سوالات سهامداران راه انداختند؛ هرچند گاهی به قدری این خطوط شلوغ می‌شود که مجبور می‌شویم دقایقی پشت خط بمانیم، اما بدون تردید، بودن چنین امکانی بسیار حائز اهمیت است.
خرید خودکار عرضه اولیه
خرید عرضه‌های اولیه یکی از جذابیت‌های بورس، مخصوصاً برای افرادی است که تازه وارد این عرصه شدند. خرید عرضه اولیه باید در روز و البته ساعت خاصی در سامانه صورت بگیرد. گاهی پیش می‌آید که به دلایل مختلف، دسترسی به سامانه معاملات ندارید، از این‌رو، برخی کارگزاری‌ها این امکان را مهیا کرده‌اند که اگر موجودی به اندازه کافی در حساب‌تان باشد، برایتان به صورت خودکار عرضه‌های اولیه را خریداری کند. شاید این موضوع برای برخی یک امتیاز باشد، پس اگر برایتان مهم است دنبال کارگزاری بروید که این خدمت را ارائه می‌دهد.
راحتی در تغییر کارگزار ناظر در سامانه آنلاین
افرادی در دوره‌ای تصمیم می‌گیرند که یک کارگزاری جدید را برای خود انتخاب کنند. حال اگر از کار با کارگزاری خود رضایت لازم را ندارید، می‌توانید در کارگزاری جدید و مورد نظرتان حساب باز کنید. همچنین باید انتقال سهام از کارگزاری قبلی به کارگزاری جدید داشته باشید. برای این کار باید کارگزار ناظرتان را تغییر بدهید.
بعضی از کارگزاری‌ها برای سهولت در این روند، در سامانه آنلاین‌شان گزینه‌ای برای تغییر کارگزار ناظر در نظر گرفته‌اند. برای تغییر کارگزار ناظر هم کافی است وارد این بخش از سامانه آنلاین شوید و تصویر برگه سهام مورد خود را در این قسمت قرار دهید کنید. در ادامه منتظر باشید تا کارگزاری به درخواست تغییر کارگزار ناظر رسیدگی کند.
اعتبار معاملاتی کارگزاری به مشتری
اعتبار معاملاتی که کارگزاری به مشتری خود می‌دهد به مانند پرداخت وام بانکی البته بدون سود است. یعنی کارگزاری می‌تواند براساس میزان خرید و فروشی که مشتری‌اش داشته است، به او اعتبار معاملاتی بدهد. مشتری به لطف این اعتبار می‌تواند با اطلاعات و تجربه‌ای که از آموزش تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و نوسان گیری کسب کرده است، خرید سهام کند و سپس باید در سررسید مقرر شده، اعتباری که دریافت کرده است را برگرداند. قسمت جذاب ماجرا این است که اگر مشتری از بابت این اعتبار، سود کند، آن سود، تمام و کمال برای خودش است و این یعنی دریافت وام قرض الحسنه.
با این توضیح، اگر این بخش برایتان مهم است باید با تحقیق بیشتری، کارگزاری خودتان را انتخاب کنید.
سود رسوب پول
برخی سهامداران امکان دارد در مواقعی صلاح را در این بدانند که بخشی از دارایی خود را به صورت نقد نگه دارند تا بتوانند در بزنگاهی، خرید دلخواه خود را انجام دهند. برخی کارگزاری‌ها امکانی را فراهم کردند که در صورت باقی ماندن پول نقد در حساب کارگزاری، سودی به این پول تعلق بگیرد. این مورد برای کسانی که مبلغ به نسبت بالایی در بورس دارند، حتماً از اهمیت بالایی برخوردار است.
امکان بهره گیری از سامانه آفلاین کارگزاری
بازار بورس همه روزه از شنبه تا چهارشنبه (بدون احتساب تعطیلات رسمی) و از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ فعال است و افراد دارای کد بورسی می‌توانند در این سه ساعت و نیم به خرید و فروش سهام بپردازند. حال، سامانه معاملاتی آفلاین به ما کمک می‌کند تا در هر ساعتی از شبانه روز و براساس نوسان گیری که انجام می‌دهیم، معامله دلخواه خود را سفارش بدهیم تا در صورتی که بازار (در زمانی که فعال است) به آن قیمت رسید، از طرف ما معامله انجام صورت بگیرد.
پس اگر در طول شبانه روز دغدغه حضور در این بازار را دارید، سامانه آفلاین برای شما یک مزیت است.
صندوق سرمایه گذاری و سبدگردانی
بعضی از کارگزاری‌ها از ابزار‌های جدید سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. یکی از این ابزارها، صندوق سرمایه‌گذاری است که می‌توان با استفاده از سامانه کارگزاری در این صندوق‌ها، سرمایه گذاری کرد.
اگر برای سرمایه گذاری زمان یا علم کافی را ندارید، می‌توانید سرمایه گذاری خود را به سبدگردان‌ها بسپارید. سبدگردان‌ها افرادی با دانش و خبره که البته مورد تایید سازمان بورس هستند، می‌باشند. همچنین یکی دیگر از خدمات کارگزاری‌ها را می‌توان معرفی سبدگردان به افرادی دانست که نیاز به این خدمت دارند.
مشاوره به سهامداران
یک کارگزاری خوب هرگز نباید نقش خود را تنها به یک پل ارتباطی بین سهامدار و سازمان بورس و اوراق بهادار تنزل دهد، بلکه کارگزاری خوب که به فکر ارزش افزوده و درآمد بیشتر است می‌داند که باید به مشتری خود مشاوره و آموزش دهد و هر کجا که ضرورت داشت، آخرین تحلیل‌های بازار بورس را در اختیارش بگذارد.
• با همه این تفاسیر، فرد تازه‌وارد به بورس برای انتخاب کارگزاری خود بهتر است از افرادی که سال‌ها در این حوزه کار کردند و به اصطلاح کارکشته نامیده می‌شوند، رجوع کند تا در نهایت مسیری را در پیش بگیرد که امنیت و اعتماد در آن در بالاترین سطح باشد.
مردم بیشتر به کدام کارگزاری‌ها اقبال نشان دادند؟
لیست زیر، اسامی بهترین کارگزاری‌هایی است که فعالان حوزه بورس از آن یاد کردند:
۱. کارگزاری آگاه
۲. کارگزاری مفید
۳. کارگزاری بانک صادرات
۴. کارگزاری پارسیان
۵. کارگزاری بانک ملت
۶. کارگزاری حافظ
۷. کارگزاری تدبیرگران فردا
۸. کارگزاری تامین سرمایه نوین
۹. کارگزاری نهایت نگر
۱۰. کارگزاری بانک پاسارگاد
۱۱. کارگزاری مبین سرمایه
۱۲. کارگزاری بهمن
۱۳. کارگزاری فارابی
۱۴. کارگزاری نو اندیشان بازار سرمایه
۱۵. کارگزاری دنیای خبره
فرادرسی شوید
«فرادرس» تنها یک نام نیست، بلکه یک دانشگاه بزرگ مجازی، متشکل از تعدادی استاد کاربلد و علم جویانی است که فراگیری دانش و مهارت به منظور آینده بهتر برایشان یک اولویت می‌باشد.
در سایت آموزشی فرادرس می‌توانید فراگیری زبان‌های مختلف زنده دنیا، کامپیوتر، حسابداری، هنر، بورس و... را در بهترین شکل در دستور کار قرار دهید؛ پس همین الان فرادرسی شوید.