اقتصاد24- بارندگی‌ها و آبگرفتگی‌های شدید اخیر خرابی‌های زیادی را برجای گذاشته است، محیط زیست نیز از قاعده مستثنی نیست و متحمل زیان‌های بی‌شماری در حوزه‌های مختلف شده است. محمد درویش کارشناس محیط زیست در خصوص خسارت‌های وارد آمده بر خاک به خبرنگار اقتصاد24 گفت: بارندگی‌های اخیر چیزی حدود 85 میلیارد متر مکعب برآورد شده است، بنابراین تقریبا یک چهارم تا یک پنجم از کل حجم بارندگی‌هایی که در کشور می‌تواند اتفاق بیفتد به صورت میانگین درازمدت در همین 15 روز اخیر اتفاق افتاده است. با توجه به اینکه میزان متوسط فرسایش خاک در کشور را دو میلیارد تن اعلام می‌کنند به این معنی است که انتظار می‌رود دست‌کم با این بارندگی‌ها یک چهارم تا یک پنجم کل فرسایش خاک کشور در همین مدت 15 روز اتفاق افتاده باشد.
وی افزود: از طرف دیگر چون شدت بارندگی‌ها بسیار زیاد بوده است انتظار می‌رود که رقم فرسایش یا جابه‌جایی خاک حتی بیشتر از این مقدار نیز باشد. اکنون اگر بخواهیم همان یک چهارم یعنی معادل 500 میلیون تن را نیز درنظر بگیریم با توجه به اینکه هر تن خاک 28 دلار ارزش دارد حدود 14 میلیارد دلار خسارت وارد شده و اگر بخواهیم این 14 میلیارد دلار را با دلار روز حساب کنیم (با محاسبه هر دلار 13 هزار تومان، رقمی بالغ بر 182 هزار میلیارد تومان به دست می‌آید) به رقمی بیش از 100 برابر بودجه سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی در سال می‌رسیم.
سیل تعادل اکوسیستم حیات وحش را بهم می‌زند
درویش همچنین درباره میزان خسارت سیل به حیات وحش نیز اظهار کرد: خسارت دیگری که سیل اخیر به محیط زیست وارد کرده، این است که بسیاری از حیات وحشی که در منطقه زندگی می‌کنند در اثر این سیل‌ها تلف شده اند، به طور مثال ایستگاه گوزن زرد در دز و بخش‌هایی از جنگل‌های زاگرس، همچنین در مناطقی از گنبد و آق‌قلا نیز حیوانات غرق شده‌اند و بسیاری از خزندگان مثل مارها که لانه‌های خود را از دست داده‌اند و بیرون آمده‌اند در اثر ناآگاهی مورد کشتار قرار گرفته‌اند و با این روند تعادل اکوسیستمی بهم خواهد خورد، وقتی جمعیت مارها کم شود جمعیت جوندگان به خصوص موش‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: به طور کلی می‌توان گفت این سیل‌ها باعث شده آشیانه حیوانات متلاشی شود و آنها مجبور به جابه‌جایی شده و وارد قلمروهایی شوند که متعلق به آنها نبوده و درگیری‌های جدیدی ایجاد می‌کند. همچنین امکان تنش‌های جدید در اکوسیستم را افزایش می‌دهد و همه اینها می‌تواند ضرباتی را بر توان سرزمین وارد کند.
سیل میزان حاصلخیزی خاک جنگل‌ها را به شدت کاهش می‌دهد
مدیرکل سابق مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص خسارات وارد آمده از طریق سیل بر جنگل‌ها اینگونه اظهار کرد: سیل بخش بزرگی از خاک سطحی ارزشمند جنگل‌ها را شسته و این باعث بیرون زدن ریشه درخت‌ها شده است. اینها باعث می‌شود خاکی که برای هر سانتی متر آن چند سال زمان لازم است از دسترس خارج شود و این می‌تواند خسارات زیادی را به جنگل‌های ما وارد کند چون میزان حاصلخیزی خاک جنگل‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.
مهمترین فواید سیل اخیر
درویش در عین حال به جنبه‌های مثبت سیل اخیر نیز اشاره کرد و گفت: یادمان باشد در مجموع بارندگی‌های اخیر با وجود خسارت‌های به بار آمده، به نفع مردم ایران نیز بود، چون طبیعت ما به شدت دچار کمبود آب است و در آستانه مرگ ناشی از کم‌آبی بود. بسیاری از تالاب‌های ما خشک شده بود و سهم بزرگی از سیل اخیر وارد تالاب‌ها شده و می‌تواند به محیط زیست منطقه کمک کند. همچنین سیل اخیر می‌تواند گرد و خاک را مهار و زیست‌گاه‌های خوبی برای پرندگان ایجاد کند، تفاوت دمای شب و روز را کاهش دهد و روند بیابان‌زایی را کنترل کند و اگر این موارد را کنار اتفاقات ناخوشایندی که اتفاق افتاده بگذاریم می‌توانیم ماتریس مثبتی را ارزیابی کنیم.
راهکارهایی محیط زیستی برای کنترل سیل
این فعال محیط زیست همچنین در خصوص راهکارهایی محیط زیستی برای کنترل سیل گفت: در گام نخست باید جلوی هرگونه تغییر کاربری اراضی را در رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی بگیریم و تلاش کنیم با اعمال روش‌های آبخیزداری علمی و سازه‌ای، اجازه شدت گرفتن روان‌آب را در کوهستان‌ها و دامنه‌های پرشیب ندهیم که انتخاب گونه‌های مناسب گیاهی و سازگار با شرایط زیست‌بوم می‌تواند به این مورد کمک کند.
وی افزود: همچنین باید تلاش کنیم تا در بستر سیلابی رودخانه‌ها ساخت و سازی انجام نگیرد و حریم طبیعی رودخانه‌ها را محفوظ بداریم، پیچان‌رودها حتما در رودخانه‌ها باید محفوظ بمانند تا به این ترتیب هم کیفیت آبی که در رودخانه‌ها جاری می‌شود حفظ شود و هم یادمان باشد این پیچان رودها بهترین جا برای تخم‌ریزی ماهی‌ها و آبزیان هستند و تحت هیچ شرایطی نباید به آنها تجاوز شود.
درویش ادامه داد: نباید اجازه برداشت بی‌رویه معادن شن و ماسه را در بستر رودخانه‌های سیلابی بدهیم و اگر بتوانیم پوشش‌های جنگلی را متناسب با ویژگی‌های بومی منطقه دوباره مستقر کنیم و تنوع داشته باشد به شدت میزان هرزآب و فرسایش خاک و فرسایش پاشمانی کاهش پیدا می‌کند، در نتیجه قطرات خاک به جای جاری شدن در سطح وارد سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌ها می‌شوند و ماهیت جنگل که خود مانند یک سد طبیعی عمل می‌کند بهتر خود را نشان خواهد داد.