اقتصاد ۲۴- وضعیت فرونشست زمین در ایران بحرانی است و در میان کشور‌های دیگر رتبه چهار را دارد. این آخرین آمار‌هایی است که مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره فرونشست گفته بود. اما برای کنترل فرونشست زمین چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
روز گذشته نشست تخصصی در حوزه مدیریت بحران کشور با عنوان «مدیریت خطر فرونشست زمین» توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی برگزار شد. در این نشست دلایل فرونشست زمین، میزان درگیری ایران با فرونشست و راه‌های کنترل آن مطرح شد.
از پیامد‌هایی که فرونشست زمین در پی دارد، می‌توان به تغییر هیدرولوژی منطقه و ایجاد سیلاب، آسیب به ساختمان‌ها، پل‌ها، سد‌ها و…، اختلال در خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب و افزایش آسیب‌پذیری سازه‌ها در برابر زلزله اشاره کرد.
علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بخشی از این وبینار تخصصی فرونشست زمین گفت: «به طور متوسط میزان بارندگی در ایران یک سوم متوسط جهانی و میزان تبخیر سه برابر متوسط جهانی است.»
او در ادامه گفت: «۳۵ درصد مساحت سرزمینی ایران منطقه به شدت خشک، ۲۵ درصد منطقه خشک و ۲۵ درصد منطقه نیمه خشک است. از سوی دیگر در ۲۳ حوضه از مجموع ۳۰ حوضه، برداشت بی‌رویه آب صورت می‌گیرد.»
اما با وجود مناطق خشک و میزان بارندگی کم برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی ادامه دارد.
راه‌های کنترل فرونشست زمین
علت اصلی فرونشست زمین افت سطح آب زیرزمینی است. برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی و عدم تغذیه آبخوان‌ها باعث می‌شود سطح زمین پایین رفته و موجب فرونشست زمین شود. خطر فرونشست زمین را می‌توان با اقداماتی کاهش داد.
بیشتربخوانید:۳۰۰ دشت ممنوعه دچار وضعیت قرمز شده‌اند
بیت اللهی با اشاره به اینکه برای کنترل فرونشست زمین باید چند سازمان فعالیت و همکاری کنند، اقدامات تخصصی در حیطه هر سازمان را اینگونه نام برد:
در حیطه مسئولیت وزارت نیرو؛ چاه‌های غیرمجاز، کنترل هوشمند و تغذیه مصنوعی آبخوان باید صورت بگیرد.
در حیطه وزارت جهاد کشاورزی؛ مدیریت کشت و زرع، شیوه‌های نوین آبیاری و جلوگیری از تبخیر را باید انجام دهند.
در حیطه وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ کنترل صدور مجوز صنایع آب بر، جا به جایی صنایع آب بر در مناطق با خطر فرونشست زمین باید صورت گیرد.
در حیطه وزارت راه و شهرسازی؛ از بارگذاری جمعیتی درون زون‌های فرونشست جلوگیری شود.
یکی از راه‌های مقابله با فرونشست زمین مدیریت کشت و استفاده از شیوه‌های نوین کشاورزی است. این در حالی است که بیت‌اللهی در بخشی از وبینار فرونشست زمین به وضعیت خاک در ایران اشاره کرد و گفت: «از ۱۸ میلیون خاک در چرخه تولید، حدود هشت میلیون هکتار کشاورزی آبی و مابقی دیمی است.»
معصومه آمیغ‌پی، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور درباره استان‌های درگیر فرونشست زمین گفت: «تقریبا تمام استان‌های ایران درگیر فرونشست زمین هستند. حتی استان‌هایی که در کنار دریای خزر هستند نیز فرونشست زمین دارند. فقط استان گیلان به دلیل بیشترین میزان بارندگی بارندگی از فرونشست زمین فعلا جان سالم به در برده است.»
او همچنین گفت: «از استان‌هایی که به شدت درگیر فرونشست زمین هستند می‌توان به اصفهان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمان و یزد اشاره کرد.»