اقتصاد ۲۴ - چالش مالیات و بحران کسری بودجه مدتهاست که به عنوان یک دوگانه در ادبیات کارشناسی حوزه تامین مالی دولت مطرح میشود. مالیات از دوجنبه ارتباط با بودجه و دیگر بررسی به صورت منحصر به فرد قابل واکاوی میباشد.
علی اکبر عرب مازار با اشاره به اینکه همیشه آمار و دیتای بودجه‌ای کشور نشان می‌دهد، مالیات‌ها سی درصد تا چهل درصد بودجه را تامین کرده اند گفت: علیرغم تمام قوانینی که تصویب شده و با اضافه شدن مالیات بر ارزش افزوده، این معیار سی درصد تا چهل درصد بوده بر این اساس میتوان تایید کرد که ما بودجه را فراتر از ظرفیتمان می‌بندیم و به دلیل درآمد‌های نفتی که وجود داشته، هزینه‌های کشور را از محل درآمد‌های نفتی تامین می‌کردند.
وی افزود، در نتیجه بودجه دو منبع داشت یکی درآمد‌های نفتی و یکی درآمد‌های مالیاتی، مشکل جایی پیش می‌آمد که درآمد‌های نفتی حاصل نمی‌شد یا به هر صورت اخیرا که بحث‌های تحریم پیش آمده است کسری بودجه خیلی خودش را نشان می‌دهد، ولی مشکلی اصلی این بود که دولت حاضر نشده خودش و مصارفش را کوچک بکند.
دولت‌ها معمولا به صورت عرفی عادت دارند مرتب خودشان را بزرگ کنند و در نتیجه مرتب هزینه‌های بیشتری را اضافه می‌کنند و در نتیجه ظرفیت مالیاتی آنقدر نباید باشد که بتواند هر هزینه دولت را بدهد، آب هم باشد بخواهیم پمپش بکنیم یک جا تمام میشود!
عرب مازار ادامه داد، در نتیجه این مشکل یک مشکل ساختاری در اقتصاد کشور بوده که در بخش‌های مختلف هم بروز می‌کند و لذا ما مسئله مالیات را یک موقع می‌خواهیم در قالب کل اقتصاد نگاه بکنیم، با بودجه نگاه بکنیم با وضعیت اندازه دولت نگاه بکنیم که آن وقت این چالش‌ها پیش می‌آید. کشور‌های دیگر هم همین کار را می‌کنند، امروز کشور‌های اروپایی که به بحران خوردند شما تجربه شان را نگاه بکنید اول می‌آیند بودجه را کات می‌کنند. اما اینجا بودجه نه تنها کم نمی‌شود بلکه استخدام هم زیاد میشود و حقوق‌ها را هم مرتب بالا می‌بریم! از کجا بناست این‌ها را تامین بکنیم؟ البته از آن طرف هم این بحث است که در چالش رکود و بیکاری بحث معیشت و اشتغال خانوار چه میشود.
بیشتربخوانید:سود شرکت‌های دولتی صرف کار‌های غیراساسی میشود
وی افزود، پس این مشکل ساختاری است و دولت از آن طرف مرتب هزینه اش را می‌برد بالا انتظار دارد که نظام مالیاتی کشور تامین بکند. چقدر ما درآمد‌های مالیاتی مان افزایش پیدا کرده است؟ خیلی زیاد شده است. ما سالانه چقدر اضافه کردیم به درآمد‌های مالیاتی و تحقق هم پیدا کرده است. ولی باز هم نتوانسته آن چاه عمیق دولت را پر بکند. پس این نشان می‌دهد که ما آن طرف داریم مرتب خرجمان را زیاد می‌کنیم.
با احتساب درامد‌های بیمه‌ای نسبت مالیات به تولید ناخالص ایران قابل توجه است
مشاور وزیر اقتصاد در خاتمه گفت: نکته دیگری هم که بعضا مطرح میشود در مقایسه با سایر کشور‌ها که من دیدم آمار هم می‌آید، نرخ مالیات به تولید ناخالص داخلی است. می‌گویند چقدر از جی دی پی دارید مالیات می‌گیرید؟ ما در محاسباتمان یک چیزی را اشتباه می‌کنیم، کشور‌های دیگر در محاسباتشان تامین اجتماعی جزو مالیات است و ما یک چیز‌هایی را در نسبت T به GDP نمی‌آوریم اگر آن را بیاوریم درصد ما بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ درصدی که عنوان میشود خواهد رفت.