اقتصاد۲۴- زمزمه اصلاح سیاست ارز ترجیحی و پرداخت ارز واردات روغن خام به نرخ نیمایی به گوش می‌رسد. با عبدالرحیم گلستانی، عضو هیأت مدیره اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان روغن نباتی درباره آثار احتمالی این تصمیم گفتگو کرده‌ایم. او تأکید دارد: برای تامین روغن نباتی تا پایان امسال مشکلی وجود ندارد.
وضع تولید و عرضه روغن نباتی چگونه است؟
وضعیت فعلا بد نیست چنان‌که در بازار و انبار‌ها انواع روغن خوراکی مایع، نیمه‌جامد و جامد موجود است. با این روند به‌نظر نمی‌رسد تا پایان امسال مشکلی برای تامین نیاز بازار به انواع روغن نباتی تولید داخل وجود داشته باشد و این کالای اساسی تا شب عید به وفور تولید و عرضه خواهد شد.
شرایط فعلی تامین روغن خام مورد نیاز صنایع روغن نباتی چگونه است؟
بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده نسبت به واردات روغن خام اقدام کرده‌اند، اما بانک مرکزی از تخصیص ارز ترجیحی مورد نیاز برای ترخیص این کالا از گمرک و بندر‌ها خودداری کرده است. بسیاری از شرکت‌های وارد کننده، این ماده اولیه صنایع روغن خوراکی را از ۴ تا ۸ ماه پیش وارد کرده‌اند، اما روغن خام وارداتی در بنادر دپو شده‌اند. سازمان بازرسی کل کشور برای ترخیص این ماده اولیه وارداتی به وارد‌کنندگان فشار می‌آورد، اما بانک مرکزی هر روز بنا بر دلایل خاصی از تخصیص ارز برای ترخیص این نهاده از گمرک خودداری می‌کند.
چه میزان روغن خام وارداتی در بنادر دپو شده است؟
۱۸۰ هزار تن روغن خام در بنادر، به‌دلیل تخصیص نیافتن ارز، دپو شده است. این شرایط موجب شده شرکت‌های خارجی که پیش از این به‌صورت اعتباری، یک تا سه ماهه، روغن خام و پالم را به شرکای ایرانی می‌فروختند، اکنون اعلام می‌کنند به‌دلیل پرداخت نشدن به‌موقع ارز روغن خام خریداری شده، قادر به تداوم این شیوه تجارت، با شرکت‌های ایرانی، نیستند و خریداران ایرانی باید از این پس پول خرید روغن خام را به‌صورت نقدی پرداخت کنند.
بیشتربخوانید: دولت به فکر احتمال افزایش قیمت روغن باشد
نمونه آن شرکت مباح در کشور مالزی است که به‌دلیل تامین و پرداخت نشدن به موقع ارز واردات روغن پالم قبلی، از حساب وارد‌کنندگان بخش خصوصی و دولتی، اعتبار کل صنایع روغن نباتی ایران را به صفر رسانده است.
آیا در زمینه واردات دانه‌های روغنی نیز مشکل تخصیص به موقع ارز وجود دارد؟
برای واردات دانه‌های روغنی، دولت به‌دلیل تامین کنجاله سویای مورد نیاز خوراک دام و طیور، جهت تخصیص ارز واردات این نهاده حمایت بیشتری می‌کند و می‌توان گفت شرایط تخصیص ارز، برای واردات این نهاده، تا حدودی نسبت به واردات روغن خام و روغن پالم بهتر است، اما نمی‌توان گفت؛ شرایط تخصیص به موقع ارز برای واردات این نهاده نیز مطلوب است.
تأثیر دپوی ۱۸۰ هزار تن روغن خام وارداتی، بر روند تولید و عرضه روغن نباتی، چگونه بوده است؟
هنوز وضع تولید و عرضه روغن نباتی خوب است و این کالا به وفور در سطح بازار وجود دارد. با درایتی که کارخانه‌ها در سال گذشته و اوایل امسال برای واردات روغن خام به‌صورت اعتباری و رسوبی داشتند، شرایط تولید و عرضه مناسب است، اما با شرایط کنونی تامین مواداولیه به‌نظر می‌رسد چشم‌انداز تولید و عرضه روغن نباتی در آینده نه‌چندان دور، طبیعی و مناسب نخواهد بود. تخصیص نیافتن به موقع ارز موجب گرفتاری کارخانه‌های روغن نباتی برای تولید در سال آینده خواهد شد. اگرچه برای تامین نیاز بازار به روغن نباتی تا پایان امسال مشکل خاصی وجود ندارد، اما با تداوم این شرایط در فروردین و اردیبهشت‌ماه سال آینده روغن نباتی برای عرضه به بازار وجود نخواهد داشت و مشخص نیست که شرایط تولید و عرضه روغن نباتی در سال ۱۴۰۱ چگونه خواهد بود.
آیا تولید‌کنندگان مشکلات تامین روغن خام را به دستگاه‌های ذیربط منعکس نکرده‌اند؟
پیش از این، بار‌ها وضع نامناسب تخصیص ارز واردات روغن خام، به دستگاه‌های مختلف منعکس شده است. در ادامه این روند قرار است روز یکشنبه هفته جاری، تولید‌کنندگان روغن نباتی در نشستی با حضور نمایندگان بانک مرکزی و وزارت صمت، در اتاق ایران، مشکلات ناشی از تخصیص نیافتن به موقع ارز برای واردات روغن خام و تأثیر تغییر نرخ ارز ترجیحی واردات این ماده اولیه، به ارز نیمایی، بر تولید، عرضه و میزان افزایش قیمت روغن نباتی را بررسی کنند.
به‌نظر شما تأثیر حذف ارز ترجیحی واردات روغن خام بر قیمت خرده‌فروشی روغن نباتی در بازار چگونه خواهد بود؟
قطعا حذف ارز ترجیحی واردات مواداولیه مورد نیاز صنایع روغن نباتی به‌خصوص روغن خام و دانه‌های روغنی موجب افزایش هزینه تمام‌شده تولید این کالا در کارخانه‌ها و رشد نرخ روغن نباتی مایع، نیمه جامد و جامد در بازار مصرف خواهد شد. درصورت تغییر نرخ ارز واردات این مواداولیه، از ترجیحی به نیمایی، نرخ هر بطری ۸۰۰ گرمی روغن نباتی مایع در بازار خرده‌فروشی، که اکنون ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان است با رشد ۳.۳ برابری به ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان افزایش خواهد یافت.