اقتصاد۲۴- هفته نامه اکونومیست در تازه‌ترین شماره خود درگزارشی با عنوان طعم تلخ تحریم، به مشکلات تجارت زعفران ایرانی در دنیا پرداخته و تأکید کرده است تحریم‌های آمریکا علیه ایران منجر به گسترش بازار زعفران تقلبی ایرانی در بازار‌های جهانی شده که واردکننده‌های ایران را با دشواری‌های تازه مواجه کرده است.
تحریم‌ها نقل و انتقال بسیاری از کالا‌ها را بامشکل مواجه کرده و عمده‌ترین علت آن نقل و انتقال ارز است؛ چرا که از یک طرف ایران به سوئیفت متصل نیست و از طرف دیگر اغلب بانک‌های دنیا به‌دلیل تحریم‌های یکجانبه آمریکا از همکاری با تجار ایرانی خودداری می‌کنند. با وجود این تجار ایرانی با روش‌های جدیدی تحریم‌ها را دور می‌زنند و کار تجارت با دنیا همچنان در حال انجام است.
اما صرف‌نظر از نقل و انتقال‌های مالی که تجار ایرانی آن‌ها را دور می‌زنند، محدودیت‌ها و موانع ایجاد شده مشکلات دیگری را هم برای صادرات محصولات ایران به سایر کشور‌ها به‌وجود آورده است، به‌طوری که از یک طرف برخی تولیدکننده‌ها مجبورند کالا‌های خود را با تخفیف به بازار‌های جهانی صادرکنند و ازطرف دیگر برخی صادر کننده‌ها نیز با مشکل صادرات مجدد و تقلب در کالا‌های ایرانی مواجه شده‌اند.
آنطور که هفته نامه اکونومیست در تازه‌ترین شماره خود گزارش داده است زعفران از آن دست کالا‌هایی است که با تقلب زیادی در دوره تحریم مواجه شده و علت اصلی آن سوءاستفاده سایرکشور‌ها از محصولات ایرانی است. به زعم اکونومیست، باتوجه به آنکه ۹۰ درصد زعفران دنیا توسط ایران تولید می‌شود تقلب در زعفران ایرانی چالش‌های زیادی را برای عرضه این محصول در بازار‌های جهانی ایجاد کرده است.
آن طورکه اکونومیست گزارش داده است بخش زیادی از زعفران ایرانی از خراسان به دبی و اسپانیا منتقل می‌شود و بعد از انتقال زعفران ایران به این مبادی، تمام اسناد و ارجاعات تجاری مربوط به حمل زعفران به آن منطقه به‌دلیل تحریم‌ها پاک می‌شود. اما در جریان نقل و انتقال زعفران ایران به این مناطق اتفاق‌های عجیبی می‌افتد به‌طوری که در بسیاری مواقع زعفران ایران با مواد ارزان قیمت دیگری ترکیب می‌شود وگاه زعفران ایران را با بقایای گل یا سایر ادویه‌ها مخلوط می‌کنند تا وزن آن افزایش یابد.
در ابتدای سال‌جاری میلادی پلیس اسپانیا ۴۰۰ کیلوگرم نخ زعفران تقلبی را ازیک باند قاچاق که ظاهراً کالا‌های ایرانی وارد می‌کرد، کشف و ضبط کرد. این گروه با اضافه کردن مواد ارزان‌تری به زعفران ایرانی، زعفران تقلبی را با عنوان گونه‌ای محبوب‌تر با نام تجاری لامانچا در بازار‌ها می‌فروخت. لامانچا یک منطقه طبیعی حفاظت شده در اسپانیا است که از نظر تولید محصولات کشاورزی و محصولات ارگانیک یک برند محسوب می‌شود و نامگذاری محصولات به این نام منجر به افزایش فروش آن می‌شود.
بورکهارد موهل یکی از اعضای پلیس اتحادیه اروپا می‌گوید: این می‌تواند فقط یکی از مشکلاتی باشد که در تجارت زعفران وجود دارد. تازه‌ترین مطالعاتی که به سفارش اتحادیه اروپا انجام شده نشان می‌دهد ۱۱ درصد زعفرانی که در این اتحادیه عرضه می‌شودو به فروش می‌رسد ممکن است تقلبی باشد، اما مطالعات دولت فرانسه نشان می‌دهد که این رقم بالاتر است. این آمار و ارقام صادرات زعفران به اروپا را زیر ذره بین برده و دشواری صادرات زعفران ایران به اروپا را برای تجار ایرانی بیشتر کرده است.
مشکل تجار ایرانی
هفته نامه اکونومیست در ادامه گزارش خود با درج اینکه تقلب در فروش زعفران برای تاجران صادق ایرانی مشکل ایجاد کرده است می‌نویسد: پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران که هدف آن قطع ارتباط ایران با اقتصاد جهان است، تجار ایرانی، برای دور زدن تحریم‌ها اغلب به واسطه‌های غیرایرانی متوسل شدند و برای انتقال زعفران از زنجیره‌های عرضه غیرشفاف و روش‌های پرداخت پیچیده استفاده کردند و یکی از دلایل افزایش تقلب و حتی رشد قیمت زعفران ایرانی همین موضوع بوده است.
بیشتربخوانید:شناسنامه‌ای برای زعفران؛ طرحی که روی زمین ماند
وحید جعفری، صادرکننده‌ای که به تازگی با یک مشتری ویتنامی تماس تصویری برقرار کرده است، می‌گوید: برای جلب اعتماد مشتریانم باید بیشتر تلاش کنم. آن‌ها به من گفتند که نگران دریافت زعفران تقلبی هستند. سایر مشتریان می‌ترسند درصورت خرید زعفران ایرانی، حتی از طریق واسطه، در لیست سیاه آمریکا قرار گیرند. بانک‌ها در مورد نقل و انتقال‌های مالی به ایران بسیارحساس‌اند و بسیار تهاجمی رفتار می‌کنند.
یک واردکننده زعفران ایرانی در انگلیس نیز با بیان اینکه حساب‌هایش در دبی و بریتانیا بسته شده است، می‌گوید: بانک بارکلیز هر ۶ماه با من تماس می‌گیرد تا از من بپرسد که آیا با ایران تجارت می‌کنم یا خیر. من باید به آن‌ها دروغ بگویم. یک صادر‌کننده زعفران در تهران نیز می‌گوید: اگر امروز می‌توانید زعفران را از ایران صادر کنید، شما حتما یک سوپرمن هستید.
رشد قیمت زعفران ایرانی در جهان
آن طورکه اکونومیست گزارش کرده است تحریم‌ها، کرونا، خشکسالی، افزایش هزینه‌های حمل و نیروی کار همگی منجر به رشد قیمت زعفران ایران در بازار‌های جهانی شده است به‌طوری که هم‌اکنون قیمت یک کیلو زعفران ایران در بازار‌های جهانی ۱۴۰۰ دلار (معادل ۴۲ میلیون تومان) است.
بخشی از دلایل جهش قیمت زعفران ناشی از شیوع کرونا بوده است با این حال خشکسالی و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و نیروی کار نیز در افزایش قیمت بی‌تأثیر نبوده است چرا که برای چیدن یک کیلو زعفران باید ساعت‌ها وقت صرف کرد. اما می‌توان انتظار داشت رفع تحریم‌ها از هزینه‌ها و دشواری‌های صادرات زعفران ایران کم کند.
اکونومیست تأکید می‌کند: در سال ۲۰۱۵ و زمانی که برجام امضا شد تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران رفع شد و این موضوع تجارت زعفران را آسان ترکرد، اما ۳ سال بعد وقتی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت آمریکا از برجام به‌صورت یک‌طرفه خارج شد، تجارت با ایران ازجمله صادرات زعفران بار دیگر سخت‌تر شد. هم‌اکنون مذاکرات در وین برای بازگشت به برجام ادامه دارد. این موضوع به تجار و بازرگانان امید می‌دهد تا دوباره شرایط صادرات زعفران از ایران تسهیل و مشکلاتی که برای این محصول ایجاد شده رفع شود.