نوبت فروشی شیوه جدید بازاریابی پزشکان/ پیش فروش خدمات پزشکی در واتس آپ

اقتصاد ۲۴- عاطفه اسحاقی، تا به حال شده چیزی را پیش خرید کنید؟ به صورت دقیق‌تر اول پولش را پرداخت کنید و بعد از چند روز آن را دریافت کنید؟ مثل پیش خرید خانه، ماشین و یا رزرو اتاق یک هتل یا بلیط هواپیما؛ در موردخدمات پزشکی چطور؟ حاضرید برای اینکه دردتان درمان شود؛ اول پول دکتر بدهید و بعد مداوا شوید؟

چه خوشتان بیاید، چه نیاید؛ این روز‌ها پزشکان متخصص تمایل عجیبی به الگوبرداری از ترفند‌های بازاریابی فروشندگان ماشین و ملک و خدمات توریستی پیدا کرده اند؛ کافی است گذرتان به مطب پزشک افتاده باشد تا متوجه شوید که اینجا وقت قبلی کالایی است که پیش فروش می‌شود.

داستان نوشتن این گزارش از جایی بود که واجب شد برای یک امر ضروری از پزشکی متخصص نوبت گرفته شود؛ یکی از دوستان پزشک حاذقی را معرفی می‌کند؛ در تماس با مطب، منشی، شماره یک خط اعتباری را داده و می‌گوید: در واتساپ پیام بدهید تا راهنمایی شوید...

اولین پیام دریافتی در واتساپ، تقاضای واریز ۵۰ هزار تومان جهت اخذ نوبت است و در ادامه آن آمده است که در صورت کنسل کردن وقت امکان عودت وجه وجود نخواهد داشت.

اطلاعات بیشتر که در پیگیری‌های بعدی بدست می‌آید، از این قرار است: نزدیک‌ترین وقت در میانه اولین هفته ماه آینده است (تقریبا حدود یک هفته دیگر)؛ حق ویزیت نوبت اول ۱۸۰ هزار تومان می‌شود؛ برای نوبت‌های بعدی هم باید به همین شیوه اقدام کرد؛ اگر تا چهار روز جلوتر نوبت کنسل شود، پول را پس می‌دهند؛ ۵۰ هزار تومان بیعانه در نهایت بخشی ازحق ویزیت ۱۸۰ هزار تومانی محسوب می‌شود (یعنی که خدمات پزشکی به صورت پیش فروش به بیماران داده می‌شود).

گرچه مدت‌هاست که از بی ارزشی مبالغی از این دست می‌گذرد، اما هنوز پرداخت آنی همین مبلغ ناچیز هم برای خیلی‌ها بار مالی محسوب می‌شود؛ فشار این بارمالی زمانی به چشم می‌آید که تصور کنیم در میان بیماران نوبت بگیر؛ افرادی باشند که نتوانند به موقع خود را به مطب رسانده و یا در موعد تعیین شده برای لغو نوبت خود اقدام کنند؛ در چنین حالتی پولی استرداد نخواهد شد.

هرچند پزشکانی که این روز‌ها به پیش فروش خدمات خود مشغولند، دلیل گذاشتن این شرط را برقراری نظم و رعایت حق سایر بیماران عنوان می‌کنند، اما می‌توان بیمار یا بیمارانی را متصور شد که قرار است از راه دور (جایی خیلی دور‌تر آخرین نقطه مسکونی حومه تهران) عازم شوند، اما در نهایت به دلیل یک اتفاق پیش بینی نشده از سفر درمانی خود به تهران باز می‌مانند، بی آنکه بتوانند برای کنسل کردن نوبت رزرو شده اقدام کنند.

بیشتر بخوانید:  نسخه نویسی برای بیمار توسط منشی پزشک! / گرفتن پول از بیمار برای نسخه نویسی!

بعید است پیش فروش کردن نوبت پزشکی ماخذ قانونی داشته باشد 

علیرضا حیدری، پرستار بازنشسته و اقتصاد خوانده‌ای که سالهاست به واسطه فعالیت در پژوهش‌های مرتبط با تعیین هزینه‌های زندگی مردم عادی، در جریان تغییرات الگوی مصرفی خدمات دارویی و درمانی خانوار‌ها قرار دارد درباره پیش فروش خدمات پزشکی به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: شاید پزشکان این حق را برای خود قائل باشند که در دوران پاندمی کرونا به چنین روشی نوعی نظم از دست رفته را در مطب‌های خود برقرار کنند، اما در نهایت این رفتار قانونی نیست.

وی در توضیح غیر قانونی بودن پیش فروش خدمات درمانی در مطب‌های پزشکی می‌گوید: از نظر اقتصادی هنوز خدماتی ارائه نشده و از نظر پزشکی نیز هنوز معاینه‌ای صورت نگرفته برای همین نابجاست که فروشنده بابت فعل اتفاق نیفتاده از متقاضی طلب وجه کند؛ حتی اگر گفته شود که این وجه بیعانه بعدا از هزینه ویزیت کسر می‌شود، بازهم روند کار منشاء ابهام و ایراد است.

حیدری در ادامه با القایی خواندن تحمیل چنین هزینه‌ای به بیماران می‌گوید: شاید پزشکان هم حق داشته باشند؛ بالاخره با متداول شدن سایت‌های اینترنتی نوبت گیری، بیشتر پیش می‌آید که متقاضیان در موعد مقرر به مطب مراجعه نکنند؛ از این بابت نمی‌توان چیزی را منکر شد، اما از طرف دیگر، چون پراکندگی خدمات درمانی در ایران متوزان نیست و اکثر بیماران مقیم شهرستان مدام در حال آمد و شد به تهران هستند؛ گنجاندن چنین شرطی منصفانه نیست؛ ۵۰ هزار تومان اندکی از یارانه ماهیانه بیشتر است و یادمان باشد هنوز این رغم برای بسیاری از مردم چشمگیر محسوب می‌شود؛ از طرف دیگر نرخ گذاری در بازار دارو و درمان ایران فقط به نفع عرضه کنندگان آن است و این در حالی است که به دلیل مشکلات اقتصادی بیشتر مردم ناگزیرند تا کمتر بابت خدمات درمانی به پزشکان مراجعه کنند یا به استفاده از شیوه‌های جایگزین درمانی روی بیاورند.
وی در عین حال یادآور می‌شود: البته نوبت فروشی به بیماران اتفاق شایعی بود که در برخی مراکز پزشکی می‌افتاد؛ یعنی بیمار یک بار بابت گرفتن نوبت به شخص ثالثی پول می‌داد تا اسمش را در لیست بیماران منتظر ویزیت بنویسد و از طرف دیگر بابت معاینه هم مبلغی بابت حق ویزیت پرداخت می‌کرد؛ این عمل به خودی خود تخلف بود و اغلب پزشکان هم مدعی بودند که از اعتماد آن‌ها سوء استفاده شده است؛ اما در وضعیت فعلی قاعده تغییر کرده است؛ به دلیل کرونا خدمات غیرحضوری و اینترنتی جایگزین خدمات حضوری شده و دست برقضا بخش درمانی یکی از حوزه‌هایی است که خدمات درمانی آن بیشتر به صورت غیر حضوری ارائه می‌شود؛ در نهایت، اما چنین اشکالاتی در بازار خدمات درمانی وجود دارد و برطرف کردن نواقص آن به نفع طرفین ماجرا حالاحالا‌ها زمان می‌برد.

برقراری نظم از جیب بیماران 

الگوبرداری پزشکان از پیش فروش کنندگان ماشین، خانه و بلیط هواپیما و اتاق هتل به نوعی یادآور خاطره‌ای بود که همین چند ماه پیش مهران غفوریان از ترفند یکی از عوامل پشت صحنه سریال زیرآسمان شهر برای فروش امضاء بازیگران تعریف کرده بود: لوکیشن ما لو رفته بود؛ خیابان ۱۸ امیراباد بودیم و مردم انقدر به ما لطف داشتند، تا چهار صبح صبر می‌کردند تا ما خارج شویم و ما را ببینند. آقایی که پشت صحنه به ما چای می‌داد، مدام کاغذ می‌آورد که امضا کنیم و هر دفعه هم می‌گفت برای دختر خاله‌ام می‌خواهم و هر بار یک اسم متفاوت را می‌گفت! به یکی از دستیارهایم گفتم این مشکوک است؛ بعد فهمیدیم که امضاهایمان را دم در می‌فروشد. قیمت‌هایمان هم فرق می‌کرد؛ مثلا امضای من را ۲ هزار تومان، عطاران را ۴ هزار تومن و اشکان را پونصد تومان می‌فروخت. خودش قیمت گذاری کرده بود؛ امضای مرحومه ملکه رنجبر و مرحوم کیومرث ملک مطیعی با هم به یک قیمت و تکی به قیمتی متفاوت می‌فروخت؛ برای خودش کاسبی می‌کرد و درآمدش بیشتر از حقوقی بود که از ما می‌گرفت.

در نهایت چه خوشمان بیاید و چه نه، این روز‌ها پزشکان خاصه از نوع متخصصش به سبک جدیدی برای توزیع خدماتشان روی آوردن که تا پیش از این در بازار دارو و درمان کمتر مورد استفاده داشت؛ سبکی که شاید روند رسیدگی به بیماران را منظم‌تر کند و بهره وری را افزایش دهد، اما با اوضاع و احوال درهم ریخته کنونی به زیان طیف زیادی از بیمارانی خواهد بود که به هر دلیل موجه موفق نشده اند در موعد تعیین شده برای معالجه یا لغو قرار خود اقدام کنند؛ ارزش گذاری درمورد این رویه بسته تاویل و تفسیر‌های مختلفی که ممکن است صورت بگیرد کار سختی است، اما پروین اعتصامی جایی در یکی از شعرهایش چیزی در نکوهش اخلاق پزشکان گفته است که امیدواریم مصداقش وضع حاضر نباشد:آنجا که طبیب شد بد اندیش/ افزوده شود به دردمندی ....