اقتصاد ۲۴- اختلاف قیمت کارخانه‌ای محصولات خودروسازان با بازار و تداوم هفتگی قرعه‌کشی برای فروش خودرو، به محلی برای توزیع رانت و یارانه تبدیل شده است. عامل دلالی در صنعت خودرو چیست؟
خودروسازان در شرایطی که حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بدهی و زیان انباشته دارند، همچنان طرح‌های فروش خود را به صورت هفتگی ادامه می‌دهند.
اختلاف قیمت مصوب محصولات ایران خودرو با بازار بیشتر از تولیدات سایپاست. به گونه‌ای که در مورد برخی خودروها به حدود ۱۶۰ میلیون تومان هم می‌رسد. در مورد سایپا اختلاف‌های بالا حدود ۷۰ میلیون تومان است.
این اختلاف قیمت‌ها، انتقاداتی را در مورد توزیع رانت در جامعه با ادامه روش قرعه‌کشی برانگیخته. اما در این میان موضوع دیگری هم خبرساز شده است؛ دلالی در نمایندگی‌های فروش خودروسازان.
اخیرا، احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان به همین موضوع اشاره و بر ممنوعیت فروش فوری خودرو در نمایندگیها تاکید کرده است.
او در این مورد گفت: خودروسازان به نمایندگیها اجازه فروش نقدی خودرو را نداده‌اند اما برخی مواقع فردی که در قرعه‌کشی برنده شده است، خودرو را به صورت حواله می‌فروشد و نمایندگیها این بین، کار‌های دلالی را انجام می‌دهند.
آنگونه که گزارش شده است، خرید نقدی و فروش فوری خودرو از سوی نمایندگیها مجاز نیست.
چندی پیش، فرشاد مقیمی مدیر عامل سابق گروه خودروسازی ایران خودرو نیز گفت: نمایندگیها به هیچ عنوان اجازه ندارند خودرو را به‌صورت نقدی بخرند. اگر نمایندگی این کار را انجام دهد، به صورت غیرمجاز این کار را انجام می‌دهد.
اما آیا با چنین سخنانی می‌توان جلوی دلالی در صنعت خودرو را گرفت؟
او در مورد دلالی در صنعت خودرو می‌افزاید: چالش‌های موجود و فسادی که در این فرایند ایجاد شده است، به دولتی بودن و انحصار صنعت خودروسازی بازمی‌گردد. اما مقامات به جای حل ریشه‌ای مشکل، چنین صحبت‌هایی را مطرح می‌کند.
بیشتربخوانید: گرانی جدید خودرو در ۲ ماه آخر سال! / تکلیف دولت با بازار خودرو مشخص نیست/ حذف ارز ترجیحی چه اثری بر قیمت خودرو خواهد گذاشت؟
شهریاری می‌گوید: اینگونه دستورات معمولا عملی نمی‌شوند و گاهی نتیجه عکس هم می‌دهند. در نتیجه رانت و فساد همچنان ادامه می‌یابد.
این کارشناس صنعت خودرو می‌افزاید: در چنین شرایطی، یکی از گلایه‌های تکراری مردم این است که در هنگام ثبت‌نام در برخی از طرح‌های فروش خودروسازان، سایت در همان دقایق نخست دچار اختلال شده یا به سرعت بسته می‌شود.
او تاکید می‌کند: قیمت‌ها در بازار در فرایند عرضه و تقاضا مشخص می‌شوند. در نتیجه می‌توان با کنترل بخش نخست، نوساناتی را ایجاد کرد و سوءاستفاده‌هایی نیز در این میان امکان‌پذیر است. در این شرایط دلالی در صنعت خودرو طبیعی است.
چندی پیش، عماد جعفری، کارشناس بازار خودرو گفت: اکنون قدرت دست خودروسازان است و آنها روی بازار نیز به خواست خود تاثیر می‌گذارند.
به اعتقاد او، در بازاری که به صورت انحصاری در اختیار خودروسازان دولتی است، آنها هر رفتاری بخواهند در قبال مشتری انجام می‌دهند. در واقع خودروسازان با استفاد از اهرم کاهش عرضه بر قیمت‌ها نیز اثر می‌گذارند و با استفاده از دلال‌هایی که در بازار دارند، روند آن را صعودی نگه می‌دارند.
در این میان، سیدرضا فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت تا کنون چندین بار بر افزایش تولید خودرو حذف فرایند قرعه‌کشی تاکید کرده است. اما برخی کارشناسان تحقق این وعده‌ها را بعید می‌دانند.
سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا چندی پیش گفت: همچنان، علی رغم افزایش قیمت خودرو کارخانه‌ای، اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار وجود دارد. با شرایط موجود احتمال حذف قرعه‌کشی در ابتدای سال ۱۴۰۱ وجود ندارد.
از سوی دیگر برخی کارشناسان نیز به وعده‌های سیاسی برای افزایش تولید خودرو انتقاد دارند. مرتضی مصطفوی، کارشناس خودرو چندی پیش به تجارت‌نیوز گفت: خودروسازها در شرایطی که با کمبود قطعه مواجه بودند خودرو تولید می‌کردند و بر خودروهای ناقص خود می‌افزودند. آنها تحت فشار دستگاه‌های سیاسی، امنیتی و دولتی این وعده را دادند و در واقعیت این وعده عملی نمی‌شود.
به گفته او، با در نظر گرفتن شاخص‌های اقتصادی و صنعتی خودروسازان و با وجود زیان انباشته، آنها نباید خودرو تولید کنند.