اقتصاد۲۴- اواسط اسفندماه رئیس جمهور دولت سیزدهم وعده داده بود که تا پایان ۱۴۰۰ فقر مطلق ریشه کن می‌شود. این وعده واکنش‌های بسیاری از کارشناسان و کاربران در فضای مجازی را به دنبال داشت، آن‌ها تحقق این وعده را دور از ذهن می‌دانستند. سال ۱۴۰۰ پایان یافت و خبری از تحقق وعده ریشه‌کن شدن فقر نشد البته داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود و رئیس جمهور بار دیگر از ریشه‌کن شدن فقر در سال ۱۴۰۱ خبر داده است.
جلسه کارگروه رفع فقر مطلق بعد از ظهر روز ۸ فروردین سال جاری به ریاست آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و با حضور رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره)، معاون اول رئیس جمهور، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان برنامه و بودجه برگزار شد. در این جلسه رئیس جمهور با اشاره به اقداماتی که از سوی دولت در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۰ به ویژه ایام نوروز در مورد تامین حداقل نیاز‌های جامعه هدف انجام شده است، گفت: «وجود فقر مطلق بر اساس معنای عرفی آن موجب رنجش خاطر و ایجاد مسئولیت سنگین برای دولتمردان است. با توجه به ظرفیت‌های موجود کشور می‌توان با بسیج امکانات و برنامه‌ریزی منسجم و هماهنگ اقداماتی انجام داد که در سال جاری در کشور فقر مطلق وجود نداشته باشد.».
اما آیا فقر در سال ۱۴۰۱ ریشه‌کن خواهد شد؟ مرتضی افقه، اقتصاددان در پاسخ به این پرسش به اقتصاد ۲۴ گفت: دولت سیزدهم متاسفانه روی‌های را در پیش گرفته است که اگر این رویه ادامه پیدا کند سرمایه اجتماعی را از دست خواهد داد. به نظر می‌رسد یک مسابقه برای اخبار خوب دادن به جامعه به راه افتاده است چراکه هر روز یک خبر امیدوارکننده منتشر می‌شود. اما ما باید بدانیم امیدواری‌های غیر واقعی تنها مردم را نسبت به تحقق وعده‌ها دلسرد می‌کند و نا اطمینانی‌ها در نهایت سرمایه اجتماعی را از بین می‌برد.
وی افزود: در چند ماه اخیر چندین خبر در خصوص یارانه‌های نقدی منتشر شد، از سوی دیگر خبر‌هایی در خصوص ریشه‌کن شدن فقر در جامعه منتشر شده است، این مسائل فقط امیدواری‌های غیر واقعی را به جامعه تزریق می‌کند.
معدود کشور‌های پیشرفتهای توانسته‌اند فقر مطلق را از بین ببرند
افقه به آمار افراد زیر خط فقر اشاره کرد و در این خصوص گفت: اخیراً مسئله ریشه‌کن شدن فقر مطلق بر سر زبان‌ها افتاده است، فقر یک مسئله پیچیده بوده و ابعاد مختلفی دارد بر اساس تعریف جهانی فقر مطلق معدود کشور‌های پیشرفتهای توانسته‌اند در کنار بخش خصوصی و سیاست‌های بسیار دقیق دولت‌هایشان فقر مطلق را از بین ببرند و یا فقر را به شدت کاهش دهند؛ بنابراین ادعای ریشه‌کن شدن فقر مطلق برای کشوری مثل ایران که بر اساس آمار‌ها حداقل ۶۰ میلیون نفر زیر خط فقر قرار دارد یک ادعای بسیار بزرگی است. من معتقدم وعده‌ها باید با احتیاط بیشتر داده شود.
بیشتر بخوانید: تاکید رئیس‌جمهور بر رفع فقر مطلق در سال ١٤٠١
وی اظهار کرد: شاید به جای ادعای ریشه‌کن کردن فقر مطلق در سال ۱۴۰۱ بهتر بود که بگویند دولت تلاش دارد تا فقر مطلق را در بلندمدت کاهش بدهد. این ادبیات، مناسب‌تر بود و لطمه اجتماعی نیز به دنبال نداشت.
دو گروه باید مورد هدف قرار بگیرد
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌هایش به راهکاری برای کاهش فقر مطلق در جامعه اشاره کرد و در این خصوص گفت: برای کاهش فقر مطلق در جامعه از آن ۶۰ میلیون نفری که زیر خط فقر قرار دارند باید دو گروه مورد هدف قرار بگیرند. اولین گروه افرادی هستند که قادر به کار بوده، اما شغل مناسبی ندارند. دولت باید برای این گروه زمین‌های را فراهم کند تا فرصت شغلی مناسبی ایجاد شود و افراد بتوانند مناسب با توانایی‌های‌شان شغلی را انتخاب کنند. در آن شرایط افراد می‌توانند متناسب با مهارت و توانایی‌های شان کسب درآمد داشته باشند و کسب درآمد نیز باعث کاهش فقر این گروه می‌شود؛ بنابراین فرصت ایجاد شغل یک راهکار برای کاهش فقر مطلق در میان مدت و بلند مدت است.
وی ادامه داد: گروه دوم افرادی هستند که قادر به انجام کار نبوده‌اند، بسیاری از آن‌ها دارای معلولیت‌هایی هستند و برخی دیگر نیز از لحاظ سنی قادر به انجام کار نیستند. سیاست مناسب برای حمایت از این گروه دریافت مالیات از ثروتمندان و پرداخت یارانه‌های نقدی به آن‌ها است. سیاستگذاران توجه داشته باشند که یارانه تنها باید به افرادی تعلق بگیرد که قادر به انجام کار نبوده و نیازمند حمایت دولت هستند.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: اکنون بسیاری از سیاستگذاران درگیر یک سردرگمی هستند این در حالی است که تحقق بخش زیادی از وعده‌ها به مسئله و نتیجه برجام و لغو تحریم‌ها وابسته است. اگر قرار باشد تحریم‌ها لغو نشود همین که تعداد فقرا از آمار منتشر شده بیشتر نشود یک موفقیت خواهد بود بنابراین نتیجه مذاکرات برای ما بسیار دارای اهمیت است.
وی افزود: اگر برجام آن چیزی شود که ما می‌خواهیم با سیاست‌هایی می‌توان در بلندمدت برای کاهش فقر مطلق در جامعه قدم‌هایی را برداشت. اما اگر تحریم‌ها لغو نشود شرایط طور دیگری خواهد بود و نمی‌توان امیدوار بود که وعده‌ها محقق شود.