ضرب المثل ها بر اساس یک حکایت و یا یک داستان پند آموز ساخته شده اند. ضربات المثل ها گاهی با بیان شعر و گاهی با یک جمله سخن گوینده را واضح تر بیان می کنند.
ضرب المثل های قدیمی ایرانی
در قدیم استفاده از ضرب المثل بسیار رایج بود و گاهی جمله ای و یا یک بیت شعر چنان سینه به سینه و نسل به نسل چرخیده که تبدیل به ضرب المثل شده است . اکنون تعدادی از ضرب المثل های قدیمی ایران بیان می کنم.
1- با یک گل بهار نمیشه
2- انگور خوب، نصيب شغال ميشه !
3- اوسا علم ! اين يكي رو بكش قلم !
4- اولاد، بادام است اولاد اولاد، مغز بادام !
5- اول بچش، بعد بگو بي نمكه !
6- اول برادريتو ثابت كن، بعد ادعاي ارث و ميراث كن !
7- اول بقالي و ماست ترش فروشي !
8- اول پياله و بد مستي !
9- اول ، چاه را بكن، بعد منار را بدزد !
10- اي آقاي كمر باريك، كوچه روشن كن و خانه تاريك !
11- اين تو بميري، از آن تو بميري ها نيست !
12- اينجا كاشون نيست كه كپه با فعله باشه !
13- با یه من عسل هم نمی شود خوردش
14- به دعای گربه ی سیاه ، بارون نمی باره
15- برای لای جزر دیوار خوبه
16- با یک تیر و دو نشون زدن
17- باد آورده را باد می برد
18- به در گفت دیوار بشنوه
19- به نطق آدمی بهتر است از دواب ، دواب از تو به گر نگویی صواب
20- چند ضرب المثل های فارسی دشوار با معنی
21- آب از دریا بخشیدن : کنایه از انجام کاری بی زحمت با منت است.
22- به ماه میگه تو در نیا من در میام: کنایه از تعریف زیاد از خود کردن است.
23- با کدخدا بساز ؛ده را بتاز: کنایه از این است که اگر با دهخدا همکاری کنی میتوانی ده و آن محله را بچابی.
24- بی بی از بی چادری پنهان است: مراد و مقصود این است که انجام ندادن کار به دلیل کمبود امکانات است.
25- نان در خون زدن و خوردن: غم و اندوه فراوان و وضعیت تیره روزی
26- حسرت به دل کچل خدیجه، مُردم ندیدم نوه و نتیجه:کنایه از آدم حسرت کشی است که به هدفش رسیده ولی دق می کند
ضرب المثل رایج و کاربردی فارسی به ترتیب حروف الفبا
ضرب المثل با حرف آ
آدم خوش معامله ، شریک مال مردمه
آدم دست پاچه ، کار را دوبار میکنه
آدم زنده ، زندگی میخواد
آدم گدا ، اینهمه ادا؟
ضرب المثل با حرف ب
با خوردن سیرشدی با لیسیدن نمیشی
باد آورده را باد میبرد
با دست پس میزنه ، با پا پیش میکشه
بادنجان بم آفت ندارد
پستان مادرش را گاز گرفته
ضرب المثل با حرف پ
پسر خاله دسته دیزی
پسر زائیدم برای رندان ، دختر زائیدم برای مردان ، موندم سفیل و سرگردان
پدر کو ندارد نشان از پدر --- تو بیگانه خوانش نخوانش پسر
ضرب المثل با حرف ت
تا مار راست نشه توی سوراخ نمیره
تا نازکش داری نازکن ، نداری پاهاتو دراز کن
تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها
تا هستم بریش تو بستم
ضرب المثل با حرف ج
جانماز آب کشیدن
جنگل مولاست.
جواب دندان شکن
جایی نمی خوابه که آب زیرش بره
جایی رفت که عرب نی انداخت
ضرب المثل با حرف چ
چغندر به هرات زیره به کرمون
چیزی که عوض داره گله نداره
چاقو دسته خودش را نمی بره
چیزی بارش نیست
ضرب المثل با حرف خ
خدا خر را شناخت بهش شاخ نداد
خدا روزیت را جای دیگری حواله کند
خدا شفایت دهد
خدا عاقبتش را به خیر کند
خرِ ما از کره‌گی دم نداشت
ضرب المثل با حرف د
در دیزی باز است حیای گربه کجا رفته؟
در کار خیر، حاجت هیچ استخاره نیست
در ناامیدی بسی امید است
در همیشه روی یک پاشنه نمی‌گردد
ضرب المثل با حرف ذ
ذره ذره جمع گردد وانگهی دریا شود.
ذات بد نیکو نگردد چون که بنیادش بد است
ضرب المثل با حرف ر
راه گم کردی؟
رطب خورده منع رطب چون کند؟
رفتنش با خودشه آمدنش با خدا
رنگ رخساره خبر می‌دهد از سرّ ضمیر
روده بزرگه روده کوچیکه رو خورد
ضرب المثل با حرف ز
زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می‌کشد
زاغ سیاه کسی را چوب زدن
زبانم مو درآورد
زبانت را گاز بگیر
ضرب المثل با حرف س
سگ زرد برادر شغال است
سرش به تنش می ارزد
سر پیری و معرکه گیری
سکوت نشانه ی رضایت است
ضرب المثل با حرف ش
شمر ، جلودارش نمیشه
شتر بابارش گم می شه
شتر سواری دولا دولانمی شود
ضرب المثل با حرف ص
صد تا چاقو بسازه ، یکیش دسته نداره
صلاح مملکت خویش خسروان دانند
صبر ایوب
صدا از دیوار در بیاد از فلانی در نمی یاد
ضرب المثل با حرف ض
ضرب خورده جراحه
ضرر را از هر جا جلوشو بگیری منفعته
ضامن روزی بود روزی رسان !
ضرب المثل دزد را عاقل مي کند.
ضربه اي که نفع داشته باشد، به گردن آزاري نمي رساند.
ضرب المثل با حرف ط
طشت از بام افتادن
طناب مفت گیر بیاره خودشو دار می زنه
طناب گدایی کسی را بریدن
طمع زیاد مایه جوانمرگی است
ضرب المثل با حرف ظ
ظالم همیشه خانه خرابه !
ظاهرش چون گور کافر پر حلل — باطنش قهر خدا عزوجل !
ظرفی که پر است ، کم صدا می باشد
ضرب المثل با حرف ع
عاشقم پول ندارم كوزه بده آب بیارم !
عاقبت جوینده بابنده بود !
عجله، كار شیطونه !
عروس میاد وسمه بكشه نه وصله بكنه !
ضرب المثل با حرف غ
غلیان بکشیم یا خجالت !
غوره نشده مویز شده است !
غزل خداحافظی خواندن
غسل می‌کنم غسل پشه، میخواد بشه میخواد نشه
ضرب المثل با حرف ف
فرزند عزیز دردونه، یا دنگه یا دیوونه !
فکر نان کن که خربزه آبه !
فیل زنده اش صد تومنه، مرده شم صد تومنه !
فراوان سخن باشد، آگنده گوش
ضرب المثل با حرف ق
قدر عافیت کسی داند ، که به مصیبتی گرفتار آید
قرض که رسید به صدتومن، هر شب بخور قیمه‌پلو.
قوم و خویش، گوشت هم را می‌خورند استخوان هم را دور نمیندازند.
قربون برم خدارو، یک بام و دو هوارو، اینور بام گرما را اون ور بام سرمارو.
ضرب المثل با حرف ک
كبكش خروس میخونه !
کار هر بز نیست خرمن کوفتن — گاو نر میخواهد و مرد کهن .
کاشکی را کاشتند سبز نشد !
کاه پیش سگ، استخوان پیش خر !
کاشکی ننم زنده میشد – این دورانم دیده میشد !
ضرب المثل با حرف گ
گاوبندی
گاهی به اداگاهی به اصول، گاهی به خدا گاهی به رسول
گربه را باید دم حجله کُشت
گردنم از مو باریک‌تر
ضرب المثل با حرف ل
لگد به گور حاتم زده !
لب بود که دندون اومد!
لباس پس از عيد، براي گل منار خوب است.
لنگه کفش هم در بیابان غنیمت است
ضرب المثل با حرف م
مادر زن خرم كرده، توبره بر سرم كرده !
مار تا راست نشه بسوراخ نميره !
ما كه رسواي جهانيم غم عالم پشمه !
مال دنيا وبال آخرته !
ضرب المثل با حرف ن
ناز عروس به جهازه
نزدیك شتر نخواب تا خواب آشفته نبینی
نون بهمه كس بده، اما نان همه كس مخور
نه آفتاب از این گرم تر میشود و نه غلام از این سیاه تر
نه خود خوری نه كس دهی گنده كنی به سگ دهی
ضرب المثل با حرف و
وسط دعوا نرخ تعیین میکنه
وعده سر خرمن
وقت ضرورت چون نماند گزیر دست‌بگیردسرشمشیرتیز
وجود یکی است ولی شکم دوتاست
وای به وقتی كه قاچاقچی گمركچی بشه
ضرب المثل با حرف ه
هر جا كه آشه، كل، فراشه !
هر چه از دوست رسد نیکوست.
هرچه بادا باد!
هر چه را منع کردم بر سرم آمد
هر سربالایی سرازیری داره
ضرب المثل با حرف ی
یک تیر و دو نشان!
یک روده راست تو شکمش نیست
يا خدا يا خرما !
يا زنگي زنگ باش يا رومي روم !
يا مرد باش يا نيمه مرد يا هپل هپو !
يک ارزن از دستش نمي ريزه !
ضرب المثل های فارسی با معنی
۲۰ ضرب المثل های کوتاه ایرانی
1- با دست پس ميزنه، با پا پيش ميكشه !
2- بازي بازي، با ريش بابا هم بازي !
3- بدعاي گربه كوره بارون نمياد !
4- بر عكس نهند نام زنگي كافور !
5- بعد از چهل سال گدايي، شب جمعه را گم كرده !
6- باد آورده را باد میبرد !
7- بار کج به منزل نمیرسد !
8- بچه سر پیری زنگوله پای تابوته !
9- برای کسی بمیر که برات تب کنه !
10- بز گر از سر چشمه آب میخوره !
11- با آل علی هرکه در افتاد ؛ ور افتاد .
12- بادنجان بم آفت ندارد !
13- باید گذاشت در کوزه آبش را خورد !
14- دم به تله دادن
15- زن از غاره سرخ شود مرد از غذا
16- سبیل کسی را چرب کردن
17- سر به هوا بودن
18- شب دراز است و قلندر بیدار
19- ستاره ی سهیل است
20- زیرآب کسی را زدن
ضرب المثل های کاربردی زبان انگلیسی
نابرده رنج گنج میسر نمی شود no pains ,no gains
خواستن توانستن است where there is a will there is a way
اب در هاون کوبیدن he beats a dead horse
پول علف خرس نیست money doesn’t grow on the tree
نوش دارو بعد از مرگ سهراب after death the doctor
خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو when you are in Rome,do as the Romans do
او خیالات خام در سر دارد he builds castles in the air