اقتصاد۲۴- محمدرضا ستاری - تنها چند روز قبل از حمله روسیه به اوکراین، هزاران نفر در کانادا به جنبش اعتراضی کامیون‌داران به نام «کاروان آزادی» پیوستند. جنبشی که به واسطه محدودیت‌های اعمال شده از سوی دولت کانادا برای واکیسناسیون اجباری راه اندازی و طی آن، اعتراضات به سطحی رسید که در این کشور وضعیت اضطراری اعلام شد.
سران این جنبش برای حمایت از اعتراضات بلافاصله با ایجاد یک کمپین مالی، پلتفرمی به نام «مرا حمایت کن» ایجاد کردند که ظرف چند روز ۱۰ میلیون دلار جمع‌آوری کرد. با این حال دولت کانادا به بهانه‌هایی از قبیل ترویج خشونت، آزار و اذیت و نیز عدول از قوانین کشور، این مبلغ را توقیف کرد. پس از آن رهبران جنبش برای جلوگیری از تجربه مشابه و خنثی کردن فشار‌های دولت به سرعت به سمت رمز ارز‌ها رفته و طی مدت زمان کمی توانستند یک میلیون دلار دیگر کمک مالی جمع کنند.
این نمونه کانادایی به خوبی ماهیت دوگانه رمز ارز‌ها را نشان داد؛ ماهیتی که با نقش دوگانه خود هم حمایت اجتماعی را در پی دارد و هم اهرمی است برای فرار از تحریم ها.
سلاحی به نام ارز دیجیتال
در این رابطه سایت «theconversation» در گزارشی تحلیل آورده است: از زمان شروع جنگ در اوکراین، دولت کیف اشتیاق فراوانی نسبت به ارز‌های دیجیتال از خود نشان داد تا بتواند از این طریق حمایت‌های مالی قابل توجهی را در مقابل روسیه دریافت کند. در واقع با ادامه جنگ و روز به روز شواهد نشان داد که علاقه کشور‌ها برای ورود به بازار رمز ارز‌ها و ایفای نقش در آن (چه بازدارنده و چه سودجویانه) تا به این حد نبوده است؛ به طوریکه اکنون جنگ میان روسیه و اوکراین، تنها نبردی با بمب و گلوله نیست، بلکه یک جنگ دیجیتالی است که رمز ارز‌ها یکی از اجزای آن را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال وزارت تحول دیجیتال اوکراین که اکنون به واسطه روش‌های مبتکرانه خود برای حمایت از دولت کیف تحت فشار‌های فزاینده در این جنگ قرار دارد، یک سامانه بسیار پیچیده طراحی کرده که به هکر‌ها برای حمله به سیستم‌های روسیه تا ۱۰۰ هزار دلار پاداش پرداخت می‌کند.
بیشتر بخوانید: پیش‌بینی قیمت رمز ارز‌ها در سال ۲۰۲۲/قانونگذاری به نفع بازار کریپتوکارنسی است؟
پول‌هایی که به آسانی در دسترس قرار دارند
پس از اینکه یکی از مقامات دولتی اوکراین توییت کرد که این کشور اکنون کمک‌های بین المللی را از طریق ارز دیجیتال می‌پذیرد، گزارش‌ها حاکی از این است که تا اوایل ماه جاری میلادی ۱۰۰ میلیون دلار کمک مالی برای اوکراینی‌ها جمع‌آوری شده است. به همین منظور دو صندوق تاسیس شد؛ یکی برای اهداف بشردوستانه و دیگری برای اهداف نظامی. اما در نهایت با افزایش دامنه جنگ و خشونت‌ها این صندوق‌ها با یکدیگر ادغام شده و به طور کامل به سمت اهداف نظامی دولت اوکراین در این جنگ هدایت شد.
در این رابطه دولت اوکراین اعلام کرده که هر چند مبالغ دریافتی از طریق رمز ارز‌ها نسبت به سایر کمک‌های مالی اندک هستند، اما به دلیل ماهیتشان و همچنین عدم وجود واسطه‌ها، توانسته‌اند این وجوه را با سرعت بسیار بیشتری دریافت کنند. در واقع و در شرایطی که ممکن است چندین روز زمان لازم باشد تا حواله‌های بانکی به حساب‌های دولت اوکراین واریز شود، ارز‌های دیجیتال تنها ظرف چند دقیقه در دسترس هستند. همین امر نشان دهنده سودمندی غیرقابل انکار رمزارزهاست؛ به ویژه برای حمایت از سیستم‌های مالی و اقتصادی کشور‌هایی که دچار مشکل می‌شوند.
اهرمی برای فرار از تحریم‌های بین‌المللی
با این حال در حالی که جنگ دیجیتال می‌تواند برای برخی افراد از نظر انسانی و نظامی مفید باشد، به ویژه با غلبه بر کندی سیستم‌های مالی متعارف، در عین حال می‌تواند این امکان را برای دیگران فراهم کند که تحریم‌های بین المللی را که بر آن‌ها تحمیل شده است، دور بزنند. به عنوان مثال از آنجا که ارزش روبل سقوط کرده و روسیه نیز تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است، شواهد نشان می‌دهد ارز‌های دیجیتال به پناهگاه امنی برای شهروندان روسیه به منظور نگهداری دارایی‌های خود از آسیب‌ها و محدودیت‌های تحریمی تبدیل شده است.
البته تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، امر جدیدی نیست. تعدادی از این تحریم‌ها از سال ۲۰۱۴ و همزمان با الحاق شبه جزیره کریمه به خاک این کشور اعمال شده است. اما تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در اسفند ماه سال گذشته منجر به وضع تحریم‌هایی شد که حتی اولیگارش‌های روسی، ورزشکاران و هنرمندان این کشور نیز از آن در امان نماندند. به همین دلیل بود که به موازات کاهش ارزش روبل، شرایط به گونه‌ای رقم خورد که چندین شعبه روسی بانک‌های اروپایی در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند. با تمامی این احوال، اکنون این رمزارزها هستند که به دولت، سازمان‌ها، اولیگارش‌های روس و حتی مردم این کشور امکان داده دوباره به آرامی فعالیت‌های مالی خود را زیر سایه تحریم‌ها از سر بگیرند. به همین دلیل هم هست که جنگ اوکراین، منجر به بروز دیگاه جدید و متفاوت‌تری به بازار رمزارزها شده است.
تلاش برای انقیاد رمزارزها
البته این نکته نیز حائز اهمیت است که با وضع قانون و سخت گیری‌ها اعمال شده، مساله غیر قابل ردیابی بودن رمزارزها کمتر و کمتر شده است. همچنین محدودیت دیگر رمزارزها برای فرار از تحریم‌ها این است که به محض قرار گرفتن در حساب‌های بانکی سنتی برای نقد شدن، قابل ردیابی خواهند بود. از این منظر، جنگ دیجیتال کنونی بین اوکراین و روسیه احتمالاً به عنوان یک کاتالیزور برای تسریع تسلط نظارتی بر دنیای آنارشیک ارز‌های دیجیتال عمل خواهد کرد. یعنی به نظر می‌رسد که از این پس تلاش‌های زیادی از سوی کشور‌ها و قانون‌گذاران به منظور ساماندهی به دنیای رمزارزها و جلوگیری از سوء استفاده‌های غیرقانونی صورت بگیرد؛ با این حال همچنان تحلیل‌گران معتقدند به دلیل ماهیت به روز شونده و گسترده دنیای ارز‌های دیجیتال، ایجاد چنین تعادلی احتمالاً چندان آسان نخواهد بود.