اقتصاد۲۴- خودکشی دست جمعی یک خانواده به خاطر فقر، تصویر غم‌انگیزی بود که کوروساوا در فیلم «ریش قرمز» به نمایش گذاشت. آن روزها که فیلم در سطح جهانی منتشر شد شاید کسی تصورش را هم نمی‌کرد که این قاب غم‌انگیز در واقعیت نیز اتفاق بیفتد. حال بیش از ۶۰ سال از تراژدی غم‌انگیز «ریش قرمز» گذشته و این‌بار تصویر حلق آویز یک خانواده ، فرسنگ‌ها دورتر از ژاپن، در ایران و یکی از شهرهای اصفهان جامه حقیقت به تن کرده است.
خودکشی یا قتل؟
صبح شنبه، ۱۸ تیرماه خبر حلق آویز شدن ۵ نفر از اعضای یک خانواده در نجف‌آباد توسط رئیس کل دادگستری استان اصفهان اعلام شد و از شواهد اولیه می‌توان اینگونه برداشت کرد که این اتفاق احتمالا یک خودکشی دسته جمعی و خانوادگی بود. اما قربانیان حادثه چه کسانی هستند؟ نخستین نفر مادر این خانواده است. زنی حدوداً ۶۰ ساله که همراه فرزندانش زندگی می‌کرد. دومین نفر دختری جوان و مجرد است و سومین نفر پسر جوان خانواده. چهارمین و پنجمین نفر نیز دختر بزرگ‌تر خانواده و دختر خردسال او بودند. اخبار درباره علت این حادثه ضد و نقیض است. در حالی که برخی از همسایه‌ها مساله اقتصادی را مطرح کرده‌اند اقوام این خانواده آن را رد و اظهار کرده‌اند سرپرست خانواده که یک زن ۶۰ ساله و فرهنگیِ بازنشسته بود مشکل مالی نداشت و شاید آن‌ها به قتل رسیده باشند. هرچند این مساله از سوی دادگستری اصفهان تاکنون رد شده است.
مرگ غریزه حیات
اما اگر گزاره خودکشی دست جمعی مطرح باشد ابعاد اجتماعی ماجرا فاجعه بارتر هم خواهد شد. اکثریت قریب به اتفاق خودکشی‌ها به صورت انفرادی رخ می‌دهند. در طول تاریخ، تنها با توجیهات ایدئولوژیک و شرایط بیماری‌های فراگیر یا قحطی یا سرکوب شدید، اعضای یک گروه همراه با یکدیگر دست به خودکشی زده‌اند. در واقع غریزه حیات در میان انسان‌ها آن قدر قوی است که معمولا گروهی از انسان‌ها تلاش می‌کنند افراد آماده خودکشی را منصرف سازند. اما چطور می‌شود که این غریزه حیات در یک خانواده به طور هم‌زمان می‌میرد؟ نزدیکترین احتمال به ذهن درباره دلایل چنین اقدامی می‌تواند به مشکلات اقتصادی برگردد. بیش از ۳۱ درصد از خودکشی‌ها در ایران به دلیل مسائل مالی رخ می‌دهد. آنطور که آمار رسمی در ایران می‌گویند سالانه حدود ۱۰۰ هزار خودکشی در کشور رخ می‌دهد. به عبارت نرخ خودکشی در کشور ما حدود ۵/۲ دهم نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است که نسبت به متوسط جهانی پائین‌تر است. نکته، اما این است که این نرخ روندی افزایشی دارد چرا که تا کمتر از ۴ سال قبل این نرخ ۴ مورد خودکشی به ازاء هر ۱۰۰ هزار نفر بود. چآماری که نشان می‌دهد خودکشی در ایران، به‌خصوص وقتی جمعی صورت می‌گیرد، در واقع یک فاجعه جمعی است که باید جدی‌تر به آن نگریست...