اقتصاد۲۴- تورم مواد غذایی در ایران هشداردهنده شده و مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌ای مواد غذایی در تیر ماه را بالای ۹۰ درصد دانسته است. تورم سنگین در بازار مواد غذایی، هشدار وزارت بهداشت در ایران را به دنبال داشته و از دو برابر شدن سوءتغذیه در برخی استان‌های محروم مانند سیستان‌و‌بلوچستان، کرمان، هرمزگان و خراسان جنوبی خبر داده است؛ اتفاقی که حالا بنا بر گفته فعالان بازار غذا موجب سقوط شدید سرانه مصرف اقلام اصلی غذا در ایران شده و در مقابل به رشد مصرف نان انجامیده است. به‌جز این موجب شده اقلام غذایی یکی‌یکی از قفسه سوپرمارکت‌های ایران حذف شده و در عوض جای خود را به فروش اقلامی مانند استخوان بسته‌بندی‌شده، اسکلت مرغ و ضایعات برنج بدهد. همچنین پدیده فروش اقساطی مواد غذایی در ایران بار‌ها خبرساز شده و حالا داود فکوری، رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران و مواد پروتئینی تهران، به «شرق» می‌گوید حدود دو درصد سود مالکان سوپرمارکت‌های تهران به دلیل سرقت مواد غذایی از بین می‌رود.
حذف پسته و قهوه از سوپرمارکت‌های مناطق متوسط تهران
با جهش قیمت مواد غذایی، کالا‌های سوپرمارکتی در ایران آب رفته است. یکی برنج ایرانی و روغن زیتون را حذف کرده است و دیگری فقط شیر با ماندگاری بالا می‌آورد. آن یکی می‌گوید قبلا پنیر بلغاری و پنیر گوسفندی در مغازه‌اش می‌فروخت و حالا دیگر این اقلام را برای مغازه‌اش سفارش نمی‌گیرد.
سوپرمارکت دیگری قهوه و پسته را از قفسه‌هایش حذف کرده و دیگری می‌گوید قدرت خرید مردم آن‌قدر کاهش داشته که تخمه آفتابگردان بسته‌بندی مشتری ندارد. رضا که در محله اندیشه تبریز، سوپرمارکت دارد به «شرق» می‌گوید که فروش حبوبات در مغازه او ۵۰ درصد کاهش داشته و مواد غذایی در احجام بزرگ‌تر دیگر خریداری ندارد. او توضیح می‌دهد که روغن مایع پنج‌کیلویی و کیسه‌های ۱۰کیلوگرمی برنج مشتری ندارد و مجبور شده است تنها به فروش بطری‌های یک لیتری روغن و کیسه‌های یک تا پنج کیلوگرمی برنج اکتفا کند.
فروشنده دیگری که خود را محمدی معرفی می‌کند و در گرگان مغازه دارد، توضیح می‌دهد که بعد از گرانی‌های اخیر، فروش لبنیات سقوط کرده و دیگر شیر با ماندگاری کوتاه سفارش نمی‌دهد.
برخی سوپرمارکت‌های مرکز تهران هم اقلامی را حذف کرده‌اند که نشان از کاهش شدید قدرت خرید طبقه متوسط دارد.
مالک سوپرمارکتی در میدان جمهوری به «شرق» می‌گوید که برنج ایرانی مشتری ندارد و اقلامی مثل نان‌های بسته‌بندی، قهوه و حتی پسته را از قفسه‌های خود حذف کرده است.
فروشنده دیگری در میدان فاطمی می‌گوید شکلات‌های خارجی و نوشابه‌های انرژی‌زا دیگر مشتری ندارد و تنوع برند کالا‌های خود را تقریبا به نصف رسانده و سفارش‌های خود را تنها به برند‌های ارزان‌تر مواد غذایی خلاصه کرده است.
فروش استخوان!
حذف بسیاری از اقلام غذایی از قفسه سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های ایران در شرایطی رخ داده است که به‌تازگی اقلام عجیبی جایگزین کالا‌های رایج فروشگاهی شده‌اند. فروش اسکلت و ضایعات مرغ و گوشت از‌جمله این اقلام هستند. چندی پیش تصویری از بسته‌بندی استخوان دنده گوساله و فروش آن در ایران خبرساز شد و البته منصور پوریان، رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام کشور، در واکنش به آن به عصر ایران گفت که این پدیده عجیب نیست و مصرف استخوان در پخت غذای ایرانی رایج است!
فروش اسکلت مرغ پیش از این خبری شده و بسیاری از وب‌سایت‌های خبری درباره این موضوع گزارش‌هایی نوشتند. گزارش‌هایی که البته مورد تأیید اتحادیه فروشندگان پرندگان و ماهی تهران است و آن را ناشی از کاهش قدرت خرید مردم می‌داند.
همچنین گزارش‌هایی از فروش لاشه یا ضایعات برنج در ایران حکایت دارد.
علاوه‌بر‌این بنر‌های فروش قسطی برنج و گوشت بار‌ها خبرساز شده است.
۲ درصد سود سوپرمارکت‌های تهران در جیب سارقان مواد غذایی
داود فکوری، رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران و مواد پروتئینی تهران، به «شرق» می‌گوید فروش انواع مواد غذایی اصلی مانند برنج، ماکارونی، روغن، حبوبات، کنسرو ماهی و حتی رب گوجه‌فرنگی کاهش داشته است و در این میان بیشترین سقوط فروش کالا‌های سوپرمارکتی مربوط به لبنیات است.
بیشتر بخوانید: قیمت یک‌جفت جوراب معادل دستمزد ۷ روز کارگر!
او تأکید می‌کند حدود دو درصد حاشیه سود سوپرمارکت‌های تهران با سرقت مواد غذایی از بین می‌رود.
فکوری می‌گوید حدود هزار‌و ۳۰۰ سوپرمارکت بالای ۷۰ متر در تهران مجوز فعالیت دارند که در این میان بیشترین سوپرمارکت‌های فعال در مناطق شمالی تهران یعنی منطقه دو و چهار واقع شده‌اند.
سقوط سرانه مصرف مواد غذایی در ایران
سقوط مصرف مواد غذایی در ایران از منظر آمار و ارقام هم درخور توجه است.
افشین صدر‌دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور، سال گذشته از نصف‌شدن سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران خبر داد و به ایلنا گفت که سرانه مصرف گوشت در کشور از ۱۲ کیلوگرم در سال به شش کیلوگرم رسیده و به عبارتی با ۵۰ درصد کاهش مصرف مواجه شده است.
تسنیم هم در دی سال ۹۹ به نقل از موسی شهبازی، مدیر‌کل وقت دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، نوشت سرانه مصرف گوشت قرمز فقیرترین مردم ایران یعنی دهک اول تا سوم تنها به ۲۵ گرم در ماه می‌رسد!
همچنین وزارت بهداشت از سقوط سرانه مصرف لبنیات در ایران به ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم در سال خبر داده است. این در حالی است که سرانه مصرف لبنیات در دهه ۸۰ به ۹۰ تا صد کیلوگرم می‌رسید.
آرش نبی‌زاده، مدیرعامل اتحادیه ماهیان سردآبی هم سال گذشته از کاهش ۶۰درصدی مصرف آبزیان در ایران خبر داد و گفت برخلاف آمار سازمان شیلات که سرانه مصرف آبزیان را ۱۳ کیلوگرم در سال قید می‌کند، سرانه مصرف آبزیان در ایران تنها هفت کیلوگرم در سال است و حسن تقی‌زاده، رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل هم در گفتگو با همین خبرگزاری از کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی خرید برنج ایرانی به دلیل گرانی خبر داده است.
کاهش سرانه مصرف اقلام غذایی در ایران در شرایطی رخ می‌دهد که ایرانیان بسیاری از اقلام اصلی هرم غذایی مانند آبزیان، گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات را بسیار کمتر از میانگین سرانه مردم جهان مصرف می‌کنند و مصرف برخی از این اقلام گاهی کمتر از نصف سرانه جهانی است.
مصرف نان بیشتر شد
سوی مقابل این ماجرا یعنی سقوط سرانه مصرف بسیاری از اقلام اصلی غذا افزایش مصرف نان بوده است.
محمدرضا مرتضوی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت تهران، با اعلام افزایش مصرف نان به ایسنا گفته که مصرف نان در کشور به دلیل افزایش قیمت سایر کالا‌ها افزایش داشته است و به نظر می‌رسد بخشی از فشار خوراک دام هم به نان منتقل شده؛ چون جو کیلویی دو هزار تومان، اما نان کیلویی چهار هزار تومان است.
او توضیح داده است: در‌حال‌حاضر نان در سطح کشور کیلویی چهار هزار تا شش هزار تومان عرضه می‌شود؛ اما کم‌کیفیت‌ترین برنج خارجی کیلویی ۳۵ هزار تومان، برنج ایرانی صد هزار تومان و سیب‌زمینی ۱۵ هزار تومان قیمت دارد؛ بنابراین طبیعی است که فشار مصرف روی نانوایی‌ها باشد.
به گفته او به نظر می‌رسد بخشی از فشار خوراک دام هم به نان منتقل شده؛ چون جو کیلویی دو هزار تومان، اما نان کیلویی چهار هزار تومان است.
تورم ۹۰ درصدی مواد غذایی
جهش قیمت مواد غذایی در ایران در گزارش مراکز آماری هم محسوس است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه مواد غذایی از ۹۰ درصد عبور کرده است!
«مرکز آمار ایران» در جدیدترین گزارش ماهانه خود اعلام کرده نرخ تورم مواد خوراکی و آشامیدنی در تیر ماه امسال نسبت به تیر سال گذشته، ۹۰.۲ درصد بوده است.
مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف‌کننده در تیرماه ۱۴۰۱ را منتشر کرد که تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در کشور به بیش از ۹۰ درصد جهش یافته است.
گفتنی است که نرخ برخی از اقلام خوراکی مانند آرد، روغن، مرغ و تخم‌مرغ، همچنین شیر و پنیر اردیبهشت امسال به صورت چشمگیری افزایش یافته‌اند.
مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش خود از نرخ تورم، تورم سالانه منتهی به تیرماه را با ۱.۱ درصد افزایش نسبت به دوره قبل، ۴۰.۵ درصد اعلام کرد.
نرخ تورم سالانه مرداد‌ماه در ایران به ۴۵.۲ درصد رسید
همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در تیرماه ۱۴۰۱ به عدد ۵۴.۰ درصد رسیده است؛ یعنی خانوار‌های کشور به‌طور میانگین ۵۴.۰ درصد بیشتر از تیر ۱۴۰۰ برای خرید یک «مجموعه کالا‌ها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.
در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان»، گروه «لبنیات و تخم‌مرغ» و گروه «نان و غلات» است.
در همین حال، مرکز آمار ایران در گزارشی افزایش ۹۰ درصدی تورم گروه «خوراکی، آشامیدنی و دخانیات» را باعث نگرانی خواند و افزود که این افزایش می‌تواند بحران سوءتغذیه و مخاطرات آن را تشدید کند.
فشار تورم بر دوش فقرا
گزارش‌های آماری همچنین نشان می‌دهد بیشترین بار تورم بر دوش فقرا تحمیل شده است. گزارش‌های رسمی حاکی از افزایش هزینه بین ۴۹ تا بیش از ۶۶ درصدی بین ۱۰ دهک است؛ تورم برای دهک دهم ثابت مانده، ولی برای دهک اول افزایش داشته است.
در تیرماه امسال نرخ تورم سالانه با روندی افزایشی به ۴۰.۵ و تورم نقطه به نقطه (تغییر شاخص نسبت به ماه مشابه سال قبل) با رشد ۱.۵ درصدی،
بیشتر بخوانید: موضع رسمی دولت درباره افزایش حقوق بازنشستگان
۵۴ درصد گزارش شد. بررسی تازه‌ترین آمار مرکز آمار ایران درباره تورم بین دهک‌های هزینه‌ای نشان می‌دهد تورم نقطه به نقطه در بین دهک‌ها با افزایش نسبت به ماه قبل همراه بوده است؛ به طوری که در خرداد بین ۴۹ تا ۶۴ درصد متغیر بود، ولی در تیرماه بین ۴۹ تا ۶۶.۷ درصد بوده است.
بر اساس این، برای دهک دهم که پردرآمدترین دهک است، افزایش هزینه نسبت به ماه قبل ثابت بوده، ولی برای سایر دهک‌ها افزایش داشته است.
طبق این گزارش افزایش هزینه برای دهک اول از ۶۴ در خرداد به ۶۶.۷ درصد در تیرماه، دهک دوم از ۶۱ به ۶۳.۵، دهک سوم ۵۸.۳ به ۶۰.۷ درصد، دهک چهارم ۵۶.۹ به ۵۹.۲ درصد، دهک پنجم ۵۵.۲ به ۵۷.۴ درصد، دهک ششم ۵۴.۱ به ۵۶.۲ درصد، دهک هفتم ۵۲.۸ به ۵۴.۷ درصد، دهک هشتم از ۵۱.۲ به ۵۲.۹ درصد، دهک نهم ۵۰.۴ به ۵۱.۶ درصد و دهک دهم در ۴۹ درصد ثابت باقی مانده است.
فاصله تورم بین دهک اول تا دهک دهم در شاخص نقطه به نقطه به ۷.۷ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل افزایش دارد.
شاخص تورم بر اساس دهک‌های هزینه‌ای در ۱۰ دهک تقسیم می‌شود که دهک دهم پردرآمدترین و دهک اول کم‌درآمدترین این تقسیم‌بندی است. تغییر تورم دهک‌ها بستگی به ترکیب درآمد و اینکه در ماه مد‌نظر، کدام کالا افزایش قیمت بیشتری داشته، متفاوت است؛ مثلا وقتی خوراکی‌ها افزایش بیشتری داشته باشند، برای دهک‌های پایین‌تر، تورم بالاتری دارد.