اقتصاد۲۴- در نخستین روزهای اجرای این طرح اعلام شد که دولت تا آماده شدن بستر به کارگیری از کالابرگ الکترونیک، ماهانه و بر اساس سطح درآمد دهک‌های مختلف نسبت به اعطای یارانه 300 و 400 هزار تومانی به ازای هر نفر اقدام خواهد کرد و همچنین وعده داده شد تا تاثیر حذف عمل این 4200 تومانی فقط در قیمت 4 قلم کالا اثرگذار باشد که در واقعیت این اتفاق رخ نداد و تقریبا قیمت اکثر کالاهای موجود در بازار با شیب بسیار تند و جهش خیره کننده، افزایش یافت.
کاهش 30 درصدی محصولات لبنی و تهدید سلامت ایرانیان
به گفته علی احسان ظفری، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی؛ در ماه‌های اخیر محصولات لبنی در کارخانه‌ها دپو شده است و سرانه مصرف شیر از 120 کیلو به 40 تا 50 کیلو کاهش یافته در حالی که بر اساس برنامه ششم توسعه قرار بود مصرف شیر در ایران را به میانگین جهانی یعنی 180 کیلوگرم برسانیم.
به گفته وی؛ با اصلاح نظام یارانه، قیمت مصوب 4 قلم محصول لبنی 80 درصد افزایش یافته و به نظر می‌رسد کارخانه‌های لبنی در چند مرحله قیمت محصولات خود را تا این حد افزایش داده باشند البته لازم به ذکر است برخی برندهای محصولات لبنی به صورت غیرقانونی و با تخلف نسبت به افزایش قیمت تولیدات خود اقدام کرده بودند که مورد بازخواست دولت و وزارت صمت و ... قرار گرفتند و 52 میلیارد و 832 میلیون تومان جریمه شدند.
به اعتقاد محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی؛ تنها راهکار برای افزایش سرانه مصرف خانوارهای محروم، انتقال منابع آزادشده از حذف ارز 4200 تومانی به حساب دهک‌های پایین درآمدی است و اگر دولت به ازای میزان مصرف ماهانه هر فرد، کالابرگ اختصاص دهد سبب می‌شود تا مردم لبنیات کافی در سبد خانوار داشته باشند.
با توجه به اینکه هنوز بستر اعطای کالابرگ به مردم آماده نشده باید دانست که خطر حذف لبنیات به دلیل افزایش قیمت در سبد معیشت خانوارهای ایرانی وجود دارد که در صورت بی‌توجهی می‌تواند سلامت نسل فعلی و نسل بعدی را به مخاطره اندازد زیرا در دو سالی که کرونا شیوع یافته میزان مصرف این مواد سی‌درصد درصد کاهش یافته و افزایش قیمت ناشی از حذف ارز 4200 تومانی نیز مزید بر علت شده است.
نصف شدن سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران
سال‌هاست که در سایه جهش قیمت مواد غذایی، مصرف مواد پروتئینی به ویژه گوشت قرمز کاهش چشمگیری یافته و سرانه مصرف از دوازده کیلوگرم به شش کیلوگرم کاهش یافته است.
با وجودی که بیش از دو ماه از حذف ارز 4200 تومانی می‌گذرد اما تبعات این جراحی بزرگ اقتصادی هنوز به اتمام نرسیده و سبب شده تا یارانه تعیین شده سیصد هزار تومانی برای هر فرد فقط کفاف خرید حدود 1.2 کیلوگرم گوشت قرمز را بدهد که برای مصرف خانوارهای چند نفره رقم مطلوبی محسوب نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: اعلام قیمت جدید گوشت در بازار
این در حالی است که قیمت هر کیلو دام زنده به 80 هزار تومان رسیده و گوسفندهای پروار شدن روی دست دامداران مانده‌اند و به گفته علی اصغر ملکی، رییس اتحادیه گوشت گوسفندی همزمان با حذف ارز 4200 تومانی و آغاز سال 1401، قیمت‌ها در بازار گوشت به طور بی‌سابقه‌ای جهش یاقته است.
این شرایط سبب شده تا بازار خرید گوشت همچنان بی‌رونق باشد و در رکود عمیق به سر برد؛ تحت‌تاثیر کاهش قدرت خرید و نبود تقاضا در حال حاضر مازاد دام در کشور به حدی زیاد شده که افزایش تقاضا نیز نمی‌تواند رونق را به این بازار برگرداند.
ادامه روند فعلی سبب می‌شود تا گوشت قرمز به عنوان کالایی لاکچری به حساب آید و در سبد معیشت جایگاه چندانی نداشته باشد.
جهش خیره‌کننده قیمت برنج
وضعیت در بازار محصولات کشاورزی نیز تعریف چندانی ندارد به طوری که برنج که روزگاری قوت غالب ایرانیان بود اکنون از سفره‌ها رخت بسته و بسیاری از دهک‌های کم درآمد و یا با درآمد متوسط قادر به خرید برنج ایرانی نیستند.
آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ برخی ارقام برنج‌های مرغوب ایرانی نظیر کشت دوم آقاجانیان به 139 هزار و 900 تومان، برنج کشت دوم مهمان نواز به 135 هزار تومان رسیده و در برخی موارد ایرانیان ناچارند برنج دودی سنتی صدری دم سیاه را کیلویی 315 هزار تومان خریداری کنند که رقم عجیبی محسوب می‌شود.
نکته عجیب بازار برنج ایرانی این است که جهش قیمت در فصل غیر کشت و برداست اتفاق افتاده و جالب اینکه به جز سموم کشاورزی در موارد خاص، این محصول وابستگی ارزی ندارد اما دولت نتوانسته مانع سودجویی‌ها شود.
کاهش 25 تا 30 درصدی مصرف میوه
یکی از مواردی که به صورت مکرر از سوی پزشکان و برای حفظ سلامت توصیه می‌شود؛ مصرف انواع میوه است.
کاهش توان اقتصادی مردم سبب شده تا مصرف میوه در میان خانوارهای ایرانی 25 تا 30 درصد کاهش یابد.
به گفته اسماعیل مرادیان، نایب رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی؛ بسیاری از مردم سرگردان هستند زیرا نمی‌دانند که خرید کدام یک از محصولات و کالاهای اساسی را در اولویت قرار دهند.
به اعتقاد وی، خرید میوه در ایران و در ماه‌های آتی مانند کشورهای اروپایی به شکل دانه‌ای خواهد بود.
از عجایب بازار میوه در یک سال گذشته، فروش میوه به قیمت‌های کیلویی 80، 100، 200 هزار تومان و حتی بیشتر بود و میوه‌های استوایی و خارجی گوی سبقت را از محصولات داخلی ربودند و برای نمونه میوه «پاپایا» کیلویی 400 هزار تومان، «رامبوتان» کیلویی 500 هزار تومان، «پشن فروت» نیز کیلویی 600 هزار تومان به فروش می‌رسد.
به اعتقاد برخی کارشناسان قیمت میوه نسبت به سال قبل بین 40 تا 50 درصد افزایش یافته و سبب شده میزان مصرف میوه در میان ایرانیان به طرز چشمگیری کاهش یابد. ادامه این شرایط می‌تواند سبب کمبود ویتامین‌های ناشی از مصرف میوه در بین افراد شده و زمینه‌ساز بروز بیماری‌های مختلف شود.
لازم به ذکر است تغییر در سهم میوه و سبزیجات در سبد مصرف خانواده‌های ایرانی با سلامت مجموع جامعه ارتباط مستقیم دارد و تغییر در میزان مصرف می‌تواند تبعات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.