اقتصاد۲۴- از زمان حمله روسیه به خاک اوکراین در اواخر ماه فوریه، اتحادیه اروپا با تصویب شش بسته تحریمی تقریبا تمام تبادلات اقتصادی با روسیه را که زمانی شریک اقتصادی مهمی به شمار می‌رفت متوقف کرد. اما موارد استثنایی نیز در این میان وجود دارد: گاز، نفت که از طریق خط لوله ارسال می‌شود، مواد غذایی، غلات و کودهای شیمیایی به خصوصی شامل تحریم‌ها نشده‌اند.
تحریم‌ها چقدر گسترده هستند؟
اتحادیه اروپا می‌گوید که تحریم‌هایی علیه ۱۲۱۲ فرد حقیقی و ۱۰۸ شرکت و دیگر نهادها به اجرا درآمده‌اند. شخص رئیس‌جمهوری روسیه، وزیر خارجه او و شمار زیادی از اولیگارش‌های ثروتمند روسیه نیز در میان اشخاص تحریم‌شده هستند.
نیمی از ذخایر ارزی بانک مرکزی روسیه مسدود شده و دسترسی بانک‌های این کشور به سیستم تراکنش مالی بین‌المللی «سویفت» قطع شده است. بیش از ۱۰۰۰ شرکت غربی از حوزه اقتصاد روسیه خارج شده‌اند. علاوه بر اتحادیه اروپا، کشورهای آمریکا، کانادا، ژاپن، سوئیس و بریتانیا نیز تحریم‌هایی علیه روسیه به اجرا گذاشته‌اند. شمار اقدامات جامعه بین‌الملل از زمان حمله روسیه به اوکراین ۶۸۲۵ مورد است. این میزان تحریم علیه یک کشور در تاریخ سابقه ندارد.
بیشتر بخوانید: انگلیس درباره احتمال جنگ اتمی در جهان هشدار داد
اقدامات تنبیهی چگونه و چه زمان اثر می‌گذارند؟
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید که اقتصاد روسیه به شدت زیر ضربات تحریم‌ها قرار دارد. «بازدهی اقتصاد روسیه حدود ۱۰درصد کاهش داشته است. آن‌ها بزرگترین رکود اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم را تجربه خواهند کرد».
بورل اذعان دارد که اتحادیه اروپا هنوز به عرضه انرژی از سوی روسیه وابسته است، اما این وضعیت تا چند ماه دیگر تغییر خواهد کرد. «ما همچنان در حال خرید گاز هستیم، اما واردات خود از روسیه را به نصف کاهش داده‌ایم». روس‌ها اما با پول حاصل از صادرات گاز، برای مثال نمی‌توانند از غرب، برای تانک‌های خود فن‌آوری بخرند. «آن‌ها پول دارند، اما نمی‌توانند با آن چیزی بخرند».
پژوهش‌های اقتصادی در مورد اثرات احتمالی تحریم‌ها بر روسیه از یک پسرفت تعیین‌کننده در بازدهی اقتصادی در روسیه در سال جاری میلادی خبر می‌دهند. صندوق بین‌المللی پول این پسرفت را ۱۵درصد و اتحادیه اروپا ۱۰درصد ارزیابی می‌کند.
روسیه باید خود را از نو سامان دهد
ماریا شاگینا، پژوهشگر امور اقتصاد از زوریخ به دویچه وله می‌گوید: «روسیه همچنان در حال فروش نفت و گاز خود با قیمت‌های بی‌سابقه است و بدین گونه خزانه جنگی خود را پر می‌کند. به همین دلیل ما با وضعیتی روبرو هستیم که انگار تحریم‌ها بر روسیه تأثیر چندانی نداشته است».
«اما در سطح اقتصاد خُرد وضعیت به گونه دیگری است، به ویژه در صنعت خودروسازی و هوانوردی. پسرفت در این حوزه‌ها ۸۰ تا ۹۰ درصد است». او می‌گوید روسیه باید الگوی اقتصادی خود را به کل دگرگون کند، زیرا دیگر به منابع مالی و بازارهای غربی دسترسی ندارد. این کشور روند معکوس صنعتی شدن را تجربه خواهد کرد. این‌که روسیه با چه سرعتی بتواند این روند را پشت سر بگذارد و خود را مثلا با چین یا هند هماهنگ کند، خود پرسش بزرگی است.
یافتن خریداران جدید برای نفت و گازی که دیگر به اروپا و آمریکا صادر نمی‌شوند نیز امر دشواری است». به نظر برخی کارشناسان، تحریم‌ها در درازمدت تأثیر کامل خود را نشان خواهند داد. جوزپ بورل، معتقد است، روس‌ها به تدریج از مابقی جهان منزوی خواهند شد: «یک اقتصاد مدرن قادر نیست بدون پیوند با قدرت‌های اقتصادی و فن‌آوری کار کند. این امر به اقتصاد روسیه خسارت‌های سنگین وارد خواهد کرد».