اقتصاد۲۴- دولت در هفته دوم مرداد ماه سومین رکورد فروش اوراق را در بازار اولیه به ثبت رسانید. این بازار به منظور تامین کسری بودجه اوراق بدهی دولتی در سه سال پیش کار خود را آغاز کرده و اکنون در سال جاری به مرحله یازدهم خود رسیده است.
دولت در این معاملات اوراق بدهی را به مشتریان خود اعم از بانک‌ها و بورسی‌ها فروخته و درآمد حاصله را به تامین کسری بودجه اختصاص می‌دهد. برخی تحلیل گران معتقدند رشد درآمد‌های دولت از این مسیر، از افزایش تورم جلوگیری به عمل آورده و از این رو رصد آن امری مهم در اقتصادکشور تلقی می‌شود.
بررسی معاملات بازار اولیه نشان می‌دهد حراج این هفته دو علامت داشته است. نخست عقب نشینی مرموز بورس از خرید اوراق و دومین علامت، به هم خوردن نسبت‌ها در بازار پول بوده است.
علامت قرمز بورس در بازار اولیه
رصد هفتگی معاملات اوراق بدهی دولتی نشان می‌دهد سهم بورسی‌ها از خرید اوراق در هر هفته در سطح بالایی بوده و غالبا از بانک‌ها بیشتر بوده است. در هفته دوم مرداد ماه، اما سهم بورس از خرید اوراق دولتی تنها برابر با ۱۵۰ میلیارد تومان به ثبت رسیده که تقریبا ۴.۷ درصد از کل اوراق خریداری شده از دولت بوده است. کمترین خرید بورس از دولت در سال ۱۴۰۱.
به عبارت دیگر بورسی‌ها که همواره در خرید اوراق از دولت آوانگارد بوده اند این هفته کاملا عقب نشینی کرده و کمترین ارزش معاملات را در این بازار رقم زده اند.
در بررسی این اتفاق مهم یک منبع آگاه به اکو ایران می‌گوید: مهم‌ترین دلیل عقب نشینی بورسی‌ها به افزایش چراغ خاموش نرخ سود در بانک‌ها برمی گردد. شنیده‌ها حاکی از آن است که در ماه‌های گذشته نهاد‌های مالی بورسی پیشنهاد دریافت سپرده گذاری ۱ ساله با نرخ سود ۲۳ درصد را از سوی بانک‌ها داشته اند. اتفاقی که در هفته‌های اخیر شدت بیشتری پیدا کرده است. این در حالی است که اراد ۱۰۷ که مورد تمایل بورسی‌ها است نرخ سود ۲۲ درصدی با تاریخ سررسید بیش از دوسال دارد.
همین اتفاقات موجب شده تا بورسی‌ها عقب نشینی کرده و در مورد نحوه سپرده گذاری تامل بیشتری کنند. اما نکته عجیبتر این معاملات جهش تمایل بانک‌ها به خرید اوراق بدهی دولتی از دولت بوده است.
سهم ۹۶ درصدی بانک‌ها در خرید اوراق دولتی
در هفته دوم مرداد ماه بانک‌ها ۳ هزار و ۵۰ میلیارد تومان اوراق از دولت خریداری کردند. بیشترین حجم مشارکت بانک‌ها در تمام یازده مرحله سپری شده در سال جاری.
اراد ۱۰۶ اوراق مورد علاقه بانک ها، ۸ هفته بود که در بازار عرضه می‌شده، اما در دو هفته گذشته هیچ تمایلی از سوی بانک‌ها برای خرید این اوراق ثبت نشده بود. آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌داد در دو هفته گذشته این سهم مشارکت نهاد‌های مالی در خرید اوراق بدهی ددولتی برابر با صفر بوده و بانک‌ها هیچ معامله‌ای را ثبت نکردند.
بیشتر بخوانید: رخ سرخ بورس در دولت رئیسی
این رکوردزنی و رشد خرید بانک‌ها در حالی ثبت شده که آمار‌های بین بانکی همین نهاد نشان از آن دارد که بازار بین بانکی با کسری شدید منابع مواجه شده است؛ بنابراین چه پاسخی را می‌توان برای معمای رشد یکباره خرید بانک‌ها از دولت مناسب دانست؟ آمار‌ها و شنیده‌ها حاکی از دو فرضیه مهم هستند.
معمای رشد خرید بانک‌ها از دولت
فرضیه اول: برخی کارشناسان معتقدند در شرایطی که بانک مرکزی تصمیم به کاهش نرخ سود بین بانکی گرفته بانک‌ها ترجیح داده اند تا منابع را از بازار بین بانکی به بازار اولیه منتقل کنند. چرا که در بازار اولیه نرخ سود اراد ۱۰۶ برابر با ۲۱.۵ درصد بوده و از نرخ بهره در حدود ۱ واحد درصد بیشتر است.
فرضیه دوم:، اما منبع آگاه اکو ایران در این باره توضیح دیگری را مطرح می‌کند. باتوجه به آن که این بازار در سال سوم برگزاری خود قرار دارد بنابراین باید دولت بخشی از اوراق خریداری شده درسال‌های قبل را اکنون تسویه کند.
در همین رابطه این منبع می‌گوید دولت اکنون ۵۴ هزار میلیارد تومان از اوراق خریداری شده را در سال جاری تسویه کرده و بابت آن از بانک‌ها اوراق را جمع آوری کرده است.
این در حالی است که از ابتدای سال جاری تا کنون دولت تنها ۲۶ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار اولیه به مشتریان خود فروخته است. این تفاوت در میزان تسهیلات و فروش جدید اوراق موجب شده تا پوتفوی برخی بانک‌ها کم شده و به زیر کف مجاز برسد.
طبق بخشنامه بانک مرکزی بانک‌ها موظف هستند حداقل ۳ درصد از دارایی‌های خود را به صورت اوراق نگه داری کنند. به همین دلیل در هفته جاری ۲ معامله از سوی بانک‌ها رخ داد تا بانک‌های پایین‌تر از کف مجاز پورتفوی خود را پر کنند.
این دو خریدار بانک‌های تجارت و قرض الحسنه رسالت بوده اند و این دو بانک برای رسیدن به نصاب قانونی اوراق در پرتفو ناچار به خرید سنگین در این هفته شده اند.
منبع: اکو ایران