اقتصاد۲۴- ایران و ۱+۴ معطل پاسخ ایالات متحده امریکا برای احیای برجام مانده‌اند. بیش از یک هفته از روزی که تهران پاسخ خود به متن انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را داد، می‌گذرد. متنی که جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی این اتحادیه آن را معقول خوانده است. در توصیف چرایی تعلل امریکا در پاسخگویی به متن پیشنهادی ایران دلایل بسیاری در چند روز اخیر مطرح شده است. تحرکات ضدبرجامی رژیم اسراییل که در زنجیره‌ای از گفتگو‌های مقام‌های این رژیم با همتا‌های اروپایی و امریکایی نمود یافته به علاوه انتقاد‌های همراه با تهدید جمهوری‌خواهان از چند و، چون متن توافق - که البته هنوز نهایی نشده - از دلایل اصلی تعلل دولت جو بایدن در پاسخگویی به متن ایران به حساب می‌آید.
روز دوشنبه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه با انتقاد شدید از تعلل ایالات متحده در پاسخگویی به متن ایران تاکید کرد که این مساله نشان‌دهنده مسوولیت‌پذیری ایران در پاسخگویی به متن پیشنهادی انریکه مورا در بازه زمانی مشخص به منظور تسریع روند حصول توافق است. به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران این دولت جو بایدن است که عملا روند مذاکرات را وارد فاز فرسایشی کرده است. ساعاتی پس از انتشار این سخنان ناصر کنعانی، همتای امریکایی او ند پرایس در نشست خبری مشابه در واشنگتن به این اظهارات پاسخ داده و گفت به محضی که رایزنی‌های داخلی ما تکمیل شود، به پاسخ ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپا، پاسخ خواهیم داد.
براساس ترجمه خبرگزاری فارس، ند پرایس که در کنفرانس خبری وزارت امور خارجه صحبت می‌کرد، افزود: «ما در سریع‌ترین زمان ممکن تلاش خواهیم کرد تا پاسخ مناسبی به ایران بدهیم. این فرآیندی است که می‌خواهیم اطمینان یابیم که با دقت و توجه به جزییاتی که برای موضوعی به مهمی این ضروری بوده، انجام داده‌ایم. من می‌توانم تضمین دهم که حتی یک روز بیش از زمان لازم برای ارایه پاسخ به اتحادیه اروپا، وقت را از دست ندهیم. پاسخ ایران با نظرات متعددی همراه بوده است. این نیازمند زمان بیشتر برای مرور آن‌ها و مشخص کردن پاسخ‌مان است. ما به‌طور جدی در حال مرور پاسخ ایران هستیم. هنوز موضوعات برجسته‌ای باقی مانده که باید حل شوند. برخی شکاف‌ها باید برطرف شوند.»
همزمان با این سخنان ندپرایس، وبگاه شبکه خبری بلومبرگ هم به نقل از جوزپ بورل نوشته: دیپلمات‌ها ممکن است در هفته جاری (تا یکشنبه هفته آینده بر اساس تقویم ایران) برای رایزنی درباره گام‌های بعدی در وین دیدار کنند. ند پرایس در بخش‌های دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه امروز توافق بیش از دو هفته قبل در دسترس است، گفت که نتیجه رایزنی‌های جاری مشخص نیست، چراکه برخی مسائل حل نشده باقی مانده‌اند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در ادامه سخنانش ادعا کرد آنچه او عقب‌نشینی ایران از برخی خواسته‌هایش خوانده باعث امیدواری امریکا شده است.
به گفته این مقام امریکایی، ایران در متن ارایه کرده به اتحادیه اروپا درخواست حذف نام سپاه از لیست گروه‌های به اصطلاح تروریستی امریکا را قرار نداده است. به گزارش «اعتماد»، روایت مقام‌های ایرانی متفاوت است و تاکید دارند که اساسا این مطالبه ایران هیچ‌گاه در مجموعه خطوط قرمز مذاکراتی قرار نداشته است. ایالات متحده قرار گرفتن نام سپاه در این لیست را غیرمرتبط با تعهدات برجامی امریکا می‌داند، اما تهران پیش از این اعلام کرده بود که تمام تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که پس از خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ بر ایران تحمیل شده بود باید برداشته شود.
«میخاییل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین پس از سخنان ندپرایس در صفحه توییتر خود نوشت: «هر زمان که مذاکرات به نتیجه‌گیری نزدیک شده، امریکا مشکل‌زایی کرده است. ایالات متحده معتقد است که برخی مسائل باقیمانده در مذاکرات وین هنوز وجود دارد و به زمان بیشتری نیاز دارد تا موضع خود را در مورد آن‌ها توضیح دهد. این [رفتار]به یک الگو تبدیل شده است؛ به محض اینکه به خط پایان نزدیک می‌شویم، مشکلات جدیدی [از نظر امریکا]ظاهر می‌شود.» این دیپلمات روس در پایان تاکید کرد که این رفتار امریکا، دلیلی برای بدبین شدن به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات وین نیست.
به گزارش «اعتماد»، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز روز گذشته در نشست خبری با همتای سوری در مسکو درباره مذاکرات احیای برجام گفت: موضع ایالات متحده هنوز مشخص نیست. ایران پاسخ خود را داده و اکنون توپ در زمین امریکاست.
لاوروف همچنین تاکید کرد که نسخه آخر پیشنهاد‌ها برای احیای برجام مورد تایید مسکو است.
گره همچنان کور اختلاف ایران با آژانس
رسانه امریکایی سی‌ان‌ان در تازه‌ترین گزارش درباره وضعیت مذاکرات احیای برجام با پوشش سخنان ند پرایس می‌نویسد: ایالات متحده با توجه به کاهش زمان گریز هسته‌ای ایران خواهان بازگشت سریع همه اعضای اولیه برجام به این توافق است. یک مقام دولت جو بایدن در این باره می‌گوید که به اعتقاد کاخ سفید ادامه نگه داشتن توافق در اغما می‌تواند زمان گریز هسته‌ای ایران را به چند ماه کاهش دهد.
اریک برور از کارشناسان حوزه خلع سلاح در این باره می‌گوید: در حال حاضر در جایگاهی قرار داریم که ایران می‌تواند در یک بازه زمانی چند روزه تا چند هفته به نقطه خطرناک در اختیار داشتن مواد لازم برای تولید بمب برسد.
اگر بتوانیم این بازه زمانی را تحت تاثیر احیای برجام قرار بدهیم بسیار بهتر خواهد بود. به نظر من افزایش بازه زمانی گریز هسته‌ای ایران به شش ماه کافی خواهد بود. در این صورت اگر ایران به سمت تولید مواد لازم برای تولید بمب حرکت کند جامعه جهانی فرصت لازم را در اختیار خواهد داشت که ابتدا با توسل به دیپلماسی آن را حل و فصل کند. البته اگر در این مسیر دیپلماسی شکست بخورد بحث و بررسی گزینه نظامی روی میز قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: بیم و امید‌ها برای احیای برجام
هنری رم، معاون رییس گروه تحقیقاتی اوراسیا در این باره به سی‌ان‌ان می‌گوید: حتی اگر توافق حاصل شود هم ایران به توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود تا روز آغاز رسمی روند بازگشت به تعهدات برجامی ادامه خواهد داد. در پروسه احیای برجام است که از ایران خواسته خواهد شد تا در مسیر بازگشت به اجرای تعهدات هسته‌ای، تولید برخی مواد را متوقف، برخی مواد را صادر کرده یا به نوعی رقیق کند و برخی ماشین‌های سانتریفیوژ را هم از چرخه کار خارج کند.
به گزارش «اعتماد»، مقام‌های غربی در حالی از لزوم افزایش زمان گریز هسته‌ای ایران سخن می‌گویند که تهران به تمام تعهدات خود در قالب عضو معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته‌ای عمل کرده و همچنین ذیل برجام به یکی از سرسخت‌ترین نظام‌های بازرسی هسته‌ای هم تن داده است. تهران ادعا‌ها درباره ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای خود را در دو دهه اخیر همواره رد کرده و فتوای رهبری نیز در منع تولید، تکثیر، نگهداری و استفاده از بمب اتم نیز وجود دارد.
به گزارش سی‌ان‌ان، هنری رم در ادامه در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین چالش‌های باقیمانده در مسیر احیای برجام چیست؟ پاسخ داد: تضمین‌های اقتصادی که ایران مطالبه می‌کند و همچنین اختلاف میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص برخی فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده در ایران در قالب تعهدات پادمانی این کشور قابل طرح است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در گفتگو با سی‌ان‌ان تاکید کرد که پرونده اختلاف‌های پادمانی ایران با این نهاد زمانی بسته می‌شود که به قول او، تهران پاسخ ضروری به شمول اینکه مبدا و مقصد مواد هسته‌ای یافته شده در مکان‌های اعلام نشده کجا بوده را ارایه کند. تهران می‌گوید که در قالب توافق پیشین با آژانس به این پرسش‌ها پاسخ داده، اما آژانس آن‌ها را قانع‌کننده نمی‌داند.
هنری رم در این باره به سی‌ان‌ان می‌گوید که در متن پیشنهادی انریکه مورا به تهران و واشنگتن مساله ضرورت حل و فصل پرونده اختلاف‌های پادمانی میان ایران و آژانس با ادبیات خاصی گنجانده شده بود و ایرانی‌ها با اینکه رسما این بخش را تایید نکرده‌اند، اما به آن اعتراضی هم نداشتند که نشانه خوبی است. هرچند که برجام و مساله اختلاف‌های پادمانی ایران دو مساله مجزا هستند، اما در حقیقت به هم پیوند خورده‌اند. ایرانی‌ها به خوبی می‌دانندکه اجرای برجام به خوبی در راستای منافع آن‌ها پیش نمی‌رود اگر که این پرونده اختلاف‌های پادمانی باز بماند.
تغییر مداوم فاصله با احیای برجام
فارن پالیسی نیز در گزارشی درباره روند مذاکرات وین نوشت: توافق هسته‌ای ایران چند اینچ نزدیک‌تر شد. پس از چند ماه قرار گرفتن همه در یک مسیر اشتباه، توافق برای احیای برجام نزدیک‌تر از همیشه به نظر می‌رسد، چراکه ظاهرا ایران و امریکا توانسته‌اند به موارد اختلافی بیشتری پایان بدهند. مواردی که در ۱۶ ماه گذشته حصول توافق را غیرممکن کرده بود. هرچند که ایالات متحده هنوز به متن پیشنهادی ایران پاسخ نداده، اما مجموع اظهارنظر‌های مقام‌های امریکایی از مثبت بودن فضا حکایت دارد. سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا می‌گوید که هر گزارشی درباره اینکه امریکا امتیاز‌های ویژه‌ای به ایران برای بازگشت به برجام داده نادرست است. به گزارش «اعتماد» در چند روز اخیر، برخی متن‌های غیررسمی در فضای مجازی با عنوان جزییات توافق احیای برجام منتشر شده که در آن‌ها صرفا به ستانده‌های ایران اشاره و با واکنش مخالفان برجام در تل آویو و واشنگتن روبه‌رو شد.
فارن پالیسی در ادامه این گزارش می‌نویسد: جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه با اشاره به اینکه توپ در زمین امریکاست ابراز امیدواری کرد که امریکا زودتر به این متن پاسخ بدهد. جو بایدن پیش از آنکه با ارسال پاسخ به متن تهران، مشت خود را باز کند با متحدان اروپایی امریکا یعنی فرانسه، بریتانیا و آلمان گفتگو و رایزنی تلفنی داشت. از سوی دیگر امریکا باید به دغدغه‌های اسراییل هم در این زمینه پاسخ بدهد و بر همین اساس مشاور امنیت ملی این کشور با همتای اسراییلی خود گفتگو خواهد کرد.
به نظر می‌رسد که در منطقه غرب آسیا هم کشور‌ها خود را برای احیای برجام آماده می‌کنند و مانند گذشته از احیای این توافق واهمه ندارند. نشانه‌های این ادعا را باید در ازسرگیری رابطه دیپلماتیک عادی در سطح سفیر میان ایران و امارات متحده عربی پس از شش سال فراز و فرود در روابط دوجانبه دانست. همزمان در حالی که ایالات متحده دهان خود را در پاسخ به پیشنهاد ایران بسته نگه داشته فضای مثبت احیای برجام بر قیمت جهانی نفت اثر گذاشته و نمودار‌های قیمت روند نزولی را به امید بازگشت نفت ایران به بازار نشان می‌دهند. بسیاری امیدوار هستند با احیای برجام نفت و گاز ایران بتواند تا حدودی جبران کمبود ناشی از جنگ اوکراین را بکند. فارن پالیسی در پایان به نقل از هنری رم می‌نویسد که احتمال حصول توافق برای احیای برجام در سال ۲۰۲۲، چیزی حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد است. همزمان برخی کارشناسان هم معتقدند که تداوم اغمای برجام به دلایل متعدد به نفع ایران و طرف مقابل است، لذا می‌توان گفت که شاید در کوتاه‌مدت این مذاکرات به اعلام آغاز روند رسمی احیای برجام منتهی نشود.
کنگره، اصلی‌ترین مانع احیای برجام
سایت هیل نزدیک به کنگره ایالات متحده در یادداشتی درباره برجام می‌نویسد: جو بایدن از روزی که به کاخ سفید راه یافت، تلاش کرد به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد. در چند ماه گذشته رسانه‌ها بار‌ها و بار‌ها اعلام کردند که توافق برای احیای برجام در دسترس است.
بیشتر بخوانید: تاخیر معنادار؛ سکوت واشنگتن، کارشکنی‌های تل‌آویو و موضع رئیسی!
جدا از جزییات مذاکرات و، اما و اگر‌ها در چند ماه اخیر تصور اینکه تهران از احیای برجام چه منافعی را دنبال می‌کند سخت است، چراکه این توافق آنچنان در عرصه سیاسی امریکا گرفتار سیاست‌زدگی شده که هر رییس‌جمهور جمهوری‌خواه دیگری که پس از جو بایدن سکان کاخ سفید را در دست بگیرد احتمالا برجام را دوباره پاره خواهد کرد. نویسنده این مطلب در ادامه به سختی‌هایی اشاره کرده که احیای برجام در ساختار سیاست داخلی امریکا با آن روبه‌رو است و تاکید کرده که بزرگ‌ترین مانع در مسیر احیای برجام ایران نیست، بلکه کنگره امریکاست. نویسنده در انتها نوشته است که با وجود همه این مسیر پرپیچ و خم واقعیت آن است که گزینه بهتری از برجام وجود ندارد.
تکمیل متن نهایی توافق معطل جنگ روایت‌ها
به گزارش «اعتماد»، در حالی که ایالات متحده تا غروب روز سه‌شنبه به وقت تهران پاسخ خود به متن پیشنهادی ایران را نداده بود به نظر می‌رسد که تهران و واشنگتن ورود زودهنگامی به مرحله جنگ روایت‌ها داشته‌اند. در چند روز اخیر رسانه‌ها در ایران و ایالات متحده هر کدام روایت‌های متفاوتی از ستانده‌ها و داده‌ها در مسیر احیای برجام منتشر کرده‌اند.
در حالی که متن توافق برای احیای برجام هنوز نهایی نشده و در چنین مذاکراتی تا زمانی که درباره همه چیز توافق نشود درباره هیچ چیز توافق نشده، روایت‌های متفاوت از این متن می‌تواند به تعلل هر کدام از طرفین در اعلام پذیرش آن یا تلاش آن‌ها برای امتحان کردن شانس خود در گرفتن امتیازی بیشتر منتهی شود. باید دید که آیا ایالات متحده پس از تعلل در پاسخ دادن به تهران و خرید زمان برای درز دادن روایت‌های خود از آنچه به دست آورده سرانجام مشت خود را به نفع زمان در مذاکرات احیای برجام باز می‌کند یا خیر.
منبع: اعتماد