اقتصاد۲۴- تحولات و اتفاقات هفته گذشته که دامنه آن به هفته جاری نیز کشیده شده است حکایت از آن دارد که مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام فعلا محلی از اعراب ندارد. چرا که عملا فضا به سمت وزن کشی سیاسی و دیپلماتیک در سایه کلید خوردن پروژه اتهام زنی پیش می‌رود. در این بین چهارشنبه گذشته با دو اتفاق مهم علیه ایران همراه بود. قطع روابط تهران – تیرانا و نیز انتشار گزارس صلی آژانس بین اللی انرژی اتمی که سرفصل تحولات و اتفاقات بعدی بودند.
آلبانی در مسیر آمریکا
بعداظهر روز چهارشنبه گذشته ۱۶ شهریورماه، شبکه العربیه اعلام کرد که آلبانی با تعیین مهلت۲۴ ساعته برای خروج دیپلمات‌های ایرانی از این کشور، روابط دیپلماتیک با تهران را قطع کرد.
ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی روز چهارشنبه ۱۶ شهریور با اعلام قطع روابط دیپلماتیک این کشور با ایران گفت که از دیپلمات‌ها و کارمندان سفارت ایران در تیرانا خواسته شده است تا در عرض ۲۴ ساعت خاک آلبانی را ترک کنند. او در پیامی ویدئویی ادعا کرد که این "واکنش شدید" با میزان خطر حملات سایبری ایران که تهدیدی برای زیرساخت‌های خدمات عمومی و هک و سرقت ارتباطات دولتی بوده است، تناسب دارد.
این در حالی است که آلبانی در سال ۱۳۹۷ نیز غلام‌حسین محمدنیا، سفیر ایران در این کشور را با اتهام "به خطر انداختن امنیت کشور" اخراج کرده بود. سفارت ایران در آلبانی از آن زمان در سطح کاردار اداره می‌شد؛ لذا قطع روابط آلبانی و ایران فی نفسه اتفاق مهمی برای تحولات دیپلمتیک به شمار نمی‌رود. اما تحولات بعدی آن نشان می‌دهد که اقدام تیرانا در قطع روابط با تهران می‌تواند به عنوان کاتالیزور تحولات بعدی عمل کند. خاصه آنکه به فاصله یک روز بعد از قطه روابط شاهد حمله و اعمال خشونت علیه اماکن دیپلماتیک و کنسولی ایران در تیرانا در تاریخ ۱۷ شهریور توسط نیرو‌های پلیس آلبانی بدون اجازه مقامات ذی صلاح ایرانی بودیم.
در همین رابطه منابع خبری می‌گویند، ایالات متحده به عنوان موتور تلاش‌ها و تحریکات برای وادار کردن آلبانی به قطع روابط با ایران عمل کرده است. این واشنگتن بوده است که به تیرانا القا کند تا چنین نتیجه بگیرد که تهران در حمله سایبری ۱۵ ژوئیه به این کشور دست داشته است. چون بهانه آلبانی برای قطع روابط با ایران، "حملات سایبری" خوانده شده که مقامات آلبانی مدعی هستند از جانب ایران صورت گرفته است.
در این زمینه رویترز در خبری نوشت که ایالات متحده در به نتیجه رساندن تحقیقات آلبانی در حمله سایبری ۱۵ ژوئیه کمک کرده است و مدعی شده که ایران پشت پرده این حمله "بی‌پروا و سهل‌انگارانه" بوده است.
پیرو این نکته در بیانیه شورای امنیت ملی کاخ سفید آمده است: «ایالات متحده اقدامات بیشتری برای پاسخگو کردن ایران در رابطه با تهدیداتی که امنیت متحدان آمریکا را به خطر می‌اندازد، انجام می‌دهد.»
البته گویا نقش آمریکا و دیگر کشور‌ها برای تحریک آلبانی از دید تهران دور نبوده است. کما اینکه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای تصریح کرد: «نوع اقدام و نقش‌آفرینی طرف‌های ثالث در ساخته و پرداخته کردن این ادعا‌ها (حمله سایبری) علیه جمهوری اسلامی ایران، نشانگر اعمال نفوذ کشور‌های حامی تروریسم و فتنه‌آفرین در این زمینه است.»
موید این نگاه ایران به تحرکات بعدی آمریکا و دیگر کشور‌ها از انگلستان گرفته تا عربستان و اسرائیل باز می‌گردد. حتی پای ناتو هم به میان آمد. چرا که آلبانی از سال ۲۰۰۹ به عضویت ناتو درآمد و خواهان پیوستن به اتحادیه اروپا نیز است؛ لذا هر کدام این کشور‌ها و بازیگران در بیانیه‌های جداگانه خود علیه ایران و نقش تهران در حمله سایبری علیه زیرساخت‌های آلبانی تاختند.
به فاصله ساعتی پس از قطه روابط آلبانی با ایران، کاخ‌سفید با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که به دنبال حمله سایبری به این کشور (آلبانی) تدابیر بیشتری بر ضد تهران اتخاذ خواهد کرد. واشنگتن گفته است که پس از چند هفته تحقیق درباره حمله سایبری دو ماه پیش به آلبانی به این نتیجه رسیده که دولت ایران مسئول این حمله بوده است.
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هم با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما به اتفاق یکدیگر در کنار آلبانی در پی حمله به زیرساخت‌های اطلاعاتی این کشور ایستاده‌ایم. آلبانی و دیگر متحدان، دولت ایران را مسئول این حمله سایبری می‌دانند. ما قویا این اقدامات سایبری را محکوم می‌کنیم. ناتو و متحدانش از آلبانی در تقویت توانایی‌های دفاع سایبری‌اش حمایت می‌کنند تا بتواند در آینده در مقابل این فعالیت‌های سایبری ایستادگی و آن‌ها را دفع کند.»
در ادامه ناتو در بخشی از بیانیه خود تاکید کرد: «در آینده در مقابل چنین فعالیت‌های سایبری شدیدتر برخورد می‌کند و برای دفاع و مقابله علیه تهدیدات سایبری ازجمله از طریق پاسخ همگانی احتمالی اقدام خواهد کرد.»
ینس استوتلنبرگ، دبیرکل ناتو نیز روز پنج‌شنبه با محکوم کردن این حمله در توییتی نوشت: «متخصصان ناتو و متحدان در حال کمک کردن هستند. ناتو به بالا آوردن گارد خود برای جلوگیری، دفاع و مقابله دربرابر تهدیدات سایبری متعهد است.»
پیش از ناتو، انگلیس نیز در اقدامی هماهنگ این حمله ادعایی را محکوم کرده بود. لندن در بیانیه‌ای مدعی شد که مرکز امنیت ملی سایبری این کشور با اطمینان قریب به یقین هکر‌های مرتبط با جمهوری اسلامی را مسئول حمله سایبری گسترده به نهاد‌های دولتی آلبانی در ماه ژوئیه امسال می‌داند.
وزارت خارجه عربستان هم روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دولت عربستان حملات تروریستی سایبری علیه آلبانی را که زیرساخت‌های دیجیتال این کشور را مورد هدف قرار داده، محکوم می‌کند.»
عربستان تاکید کرده است که از اقدامات آلبانی در راستای حفظ امنیت سایبری خود حمایت می‌کند. در این بیانیه همچنین بر اهمیت تقویت تلاش‌های بین المللی در راستای حفظ امنیت در فضای سایبری و گسترش امکانات تخصصی برای تضمین تداوم تلاش‌ها در مقابله با تهدیدات سایبری و اتخاذ اقدامات قاطع در مبارزه با این تهدیدات تاکید شده است.
اما گویا کار تنها به صدور بینایه محدود نشد. وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که سید اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات ایران را در لیست تحریم‌های خود قرار داده است. همچنین آمریکا تحریم‌هایی را علیه وزارت اطلاعات ایران اعمال کرده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا دلیل اعمال این تحریم را کمک به حمله سایبری ادعایی علیه آلبانی عنوان کرده است. این اقدامات گواه آن است که قطع روابط آلبانی با ایران در این شرایط، نه با مدیریت تیرانا که در پشت پرده به نویسندگی و کارگردانی دیگر بازیگران برای تحت الشعاع قرار دادن برجام اجرایی است.
گزارشی که بوی صدور قطعنامه می‌دهد
چهارشنبه گذشته تنها به قطع روابط آلبانی و ایران محدود نبود. در همین روز گرازش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص فعایت‌های ایران منتشر شد که می‌توند فضا را برای تصویت قطعنامه علیه تهران مساعد کند.
در همین رابطه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارشنبه در گزارشی عنوان داشت: «ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۱۹ برابر حد تعیین شده در توافق هسته‌ای رسیده است. هم چنین ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران با خلوص ۶۰ درصد از میزان لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای فراتر رفته است. مطابق با تخمین‌های گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اورانیوم غنی‌سازی شده ایران با خلوص ۶۰ درصد و به شکل اورانیوم هگزافلوراید از زمان گزارش قبلی آژانس اتمی از ۱۲.۵ کیلوگرم به ۵۵.۶ کیلوگرم رسیده است. مضافا ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۱۹ برابر حد تعیین شده در توافق هسته‌ای برجام رسیده است.»
آژانس بار دیگر مدعی شده است که ایران همچنان پاسخ‌های معتبری در رابطه با منشا ذرات اورانیوم کشف شده در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده، ارائه نکرده است. در گزارش ثانویه که به رصد رویترز رسیده آمده است: «مدیرکل (گروسی) به شدت نگران است که ایران در فاصله گزارش قبلی تا گزارش کنونی آژانس، به تعامل با آژانس بر سر مسائل پادمانی برجسته نپرداخته است و بنابراین، هیچ پیشرفتی در حل‌وفصل آن‌ها حاصل نشده است.» آژانس در این گزارش تاکید کرده است: «تا زمانی که ایران توضیحات صادقانه درباره وجود ذرات اورانیوم در تاسیسات اعلام نشده ارائه ندهد، در صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای این کشور تردید داریم.»
البته خبرنگار وال استریت ژورنال با اشاره به گزارش جدید آژانس، عنوان کرد: «گزارش‌های پادمانی آژانس اتمی عموما ۱۰ صفحه‌ای هستند، اما گزارش اخیر آژانس تنها ۳ صفحه بوده است. در همین راستا تخمین زده می‌شود ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۴ تن رسیده باشد.»
حال ادعای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مدیرکل آن پیرامون عدم تضمین برای صلح آمیز بودن برنامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران مسیر را برای مخالفان برجام در جهت صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی هموارتر کرده است. خصوصا که در مقابل، تهران هم کماکان بر حفظ پیش شرط‌ها و خطوط قرمز خود با محوریت اختلافات پادمانی اصرار دارد. کما اینکه سخنگوی سازمان انرژی اتمی در واکنش به گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد: «برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران تاکنون بیشترین شفافیت را داشته است.» بهروز کمالوندی اظهار داشت: «مطالب گزارش فصلی اخیر مدیرکل آژانس تکرار موارد بی اساس قبلی با اهداف سیاسی است و هیچ نکته جدیدی جز بازی با عبارات برای اهداف خاص ندارد؛ لذا بدیهی است همانند گزارشات قبلی سفیر و نماینده دائم کشورمان در جلسه هفته آینده شورای حکام پاسخ‌های حقوقی و مستدل ایران به گزارش اخیر مدیرکل را ارائه خواهد کرد.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه تصریح کرد: «برخی رسانه‌های بین المللی با تحریف و بعضا تفسیر و مصادره به مطلوب عباراتی که تعمدا توسط مدیرکل مبهم تنظیم شده و مشحون از جزئیات غیر ضرور است، همچون گذشته با استفاده از این ابهامات، فضا سازی‌های پوچ رسانه‌ای خود را با هدف القا غیر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای کشور دنبال می‌کنند. این در حالی است که برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران تاکنون بیشترین شفافیت را داشته است.»
معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی در پایان خاطرنشان کرد: «برقراری مجدد نظام راستی آزمائی پیشین مستلزم عمل نمودن طرف‌های برجامی به تعهدات خود می‌باشد و نبایستی از ایران انتظار داشته باشند هنگامی که به تعهدات خود عمل نمی‌نمایند و در حالی که تحریم‌های ظالمانه آنان علیه ملت ایران همچنان ادامه دارد ایران پذیرای نظارت‌های فرا پادمانی نیز باشد.»
به موازات آن نیز چهارشنبه گذشته وزیر امور خارجه دولت رئیسی با حضور در دهمین اجلاسیه مجلس خبرگان، گزارشی از آخرین تحولات سیاسی و بین‌المللی و دستاورد‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره یک ساله دولت سیزدهم ارائه کرد و عنوان داشت: «ذره‌ای از خطوط قرمز تخطی نمی‌کنیم.» حسین امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه ذره‌ای از خطوط قرمز نظام در موضوع هسته‌ای تخطی نمی‌کنیم، گفت: «خطوط ترسیم شده رهبر معظم انقلاب در بی‌اثر کردن تحریم‌ها به موازات ادامه روند مذاکرات، مورد تاکید رئیس‌جمهور است و وزارت امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده کشورمان با جدیت و اقتدار کامل در این مسیر حرکت می‌کنند.»
در عین حال محسن نذیری اصل، سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس در واکنش به گزارش جدید گروسی گفت: «سه ادعای پادمانی غیرمهم آژانس مربوط به حدود دو دهه قبل است و ایران تاکنون تعاملات مناسب و سازنده‌ای را با این سازمان و با هدف حل و فصل آن‌ها داشته است.»، اما گویا این تعاملات تهران چندان سازنده نبوده که آژانس دست به انتشار چنین گزارشی زده است.
تحرکات معنادار واشنگتن
علاوه بر تحریک آلبانی برای قطع روابط با ایران و تحریم وزیر اطلاعات و وزارت اطلاعات، آمریکا در هفته گذشته اقدامت دیگری را در دستور کار داد که نشان می‌دهد برجام تا اطلاع ثانوی در حاشیه قرار دارد. در این رابطه وزارت‌خزانه‌داری آمریکا روز پنج‌شنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه چهار شرکت و یک شخص ایرانی اعمال کرده است.
بیشتر بخوانید: آینده مبهم برجام در محیط سخت دیپلماتیک علیه ایران
«خدمات هواپیمایی سفیران» یکی از شرکت‌هایی است که ذیل قانون اجرایی آمریکا - که برخی تبادلات با روسیه را ممنوع می‌کند - تحت تحریم قرار گرفته است. همچنین شرکت‌های «پرآور پارس»، «طراحی و ساخت موتور‌های هوایی (داما)» و «بهارستان کیش» در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در انتها تحریم‌هایی را علیه «رحمت‌الله حیدری» اعمال کرده است.
این‌ها علاوه بر آن است که دوشنبه گذشته منابع رسانه‌ای عبری زبان از اسکورت دو بمب‌افکن آمریکایی توسط جنگنده‌های اسرائیل در مسیر حرکت این بمب‌افکن‌ها به سمت خلیج فارس خبر دادند.
شبکه عبری زبان کان اعلام کرد که دو بمب‌افکن آمریکایی از نوع بی - ۵۲ در مسیر خلیج فارس از حریم هوایی اراضی اشغالی عبور کردند. این شبکه گزارش داد که سه جنگنده اسرائیلی از نوع «اف۱۶آی» این دو بمب‌افکن را در مسیر پرواز به سمت خلیج فارس اسکورت کردند. کان همچنین اعلام کرد: «این پرواز بمب افکن‌های آمریکا در چارچوب همکاری نزدیک ارتش اسرائیل و ارتش آمریکا صورت می‌گیرد و این همکاری یک عامل مهم در حفظ امنیت آسمان اسرائیل و خاورمیانه به شمار می‌رود.»
در عین حال ادبیات دولت بایدن هم در قبال برجام عوض شده است. کما اینکه هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید در اظهاراتی تصریح کرد که صبر آمریکا برای حصول توافق در وین جهت احیای برجام «بی‌پایان» نیست.
جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید، روز پنج شنبه عنوان کرد: «جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به دنبال گزینه‌های دیگری است تا اطمینان حاصل کند در صورت شکست مذاکرات وین برای احیای برجام، ایران هرگز به توانایی‌های تسلیحات هسته‌ای دست نخواهد یافت.»
جان کربی در ادامه اظهار کرد: «واشنگتن در راستای اجرای مجدد توافق تلاش خواهد کرد، اما صبرش بی‌پایان نیست.»
به موازات آن پایگاه خبری جوئیش اینسایدر خبر داد که راب مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران روز پنج‌شنبه با سران گروه‌های صهیونیستی، از جمله آیپک که بزرگ‌ترین لابی صهیونیستی در آمریکا به شمار می‌آید، دیدار کرد. اغلب گروه‌های حاضر در این نشست بار‌ها به‌طور علنی با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و مذاکرات با ایران برای احیای آن مخالفت کرده‌اند. با اینحال شرکت‌کنندگان هیچ‌گونه اطلاعاتی راجع به موضوعات مورد بحث در دیدار خود با راب مالی منتشر نکردند.
اما دامنه تحرکات واشنگتن به هفته جاری هم کشیده شد. وزیران امورخارجه آمریکا و تروئیکای اروپا دیدار و درباره ایران گفتگو کردند. آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا که به بروکسل سفر کرده است شامگاه جمعه با کاترین کولونا، جیمز کِلِورلی و آنالنا بربوک، همتایان خود از فرانسه، انگلیس و آلمان دیدار کرد. وزارت امورخارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای که روی وب‌سایت این وزارت‌خانه قرار گرفته، آورده است که آن‌ها درباره آنچه چالش‌های ایران عنوان شده است، رایزنی و بر تعهدشان برای رسیدگی به این چالش‌ها تاکید کرده‌اند. آن گونه که مطرح است این دیدار چهارجانبه و بیانیه‌های بعدی آن می‌تواند زمینه برای برخی تحرکات در شورای حکام را فراهم کند. به ویژه آنکه فرانسه، آلمان و انگلیس (تروئیکای اروپا) دیروز در بیانیه‌ای از خواسته ایران در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای مبنی بر این که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقاتش درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای را به پایان برساند، ابراز نارضایتی کرده و مدعی شدند، این خواسته مذاکرات را به خطر می‌اندازد. تروئیکای اروپایی در این بیانیه آورده‌اند: «این خواسته آخر، تردید‌هایی جدی درباره مقاصد و تعهدات ایران نسبت به نتیجه موفقیت‌آمیز برجام ایجاد می‌کند. موضع ایران با تعهدات قانونی الزام‌آور ایران مغایرت دارد و چشم‌انداز احیای برجام را به خطر می‌اندازد.»
منبع: دیپلماسی ایرانی