اقتصاد۲۴- دوشنبه چهارم شهریورماه محمد فاضلی -جامعه‌شناس- و سعید حاجی‌ناصری ـ عضو هیات علمی دانشگاه تهران- در برنامه‌ی شیوه شبکه‌ی چهار تلوزیون درباره‌ی شرایط سیاسی و اجتماعی کشور، اتفاقات و اعتراض‌های پس از مرگ مهسا امینی و بستر‌های ایجاد وضعیت کنونی گفتگو کردند که بخشی از صحبت‌های محمد فاضلی را در این ویدئو می‌بینید و در ادامه می‌خوانید.
«جمعیت ایران در ۴۳ سال گذشته از ۳۶ میلیون به ۸۴ میلیون نفر رسیده است که ۴۲ میلیونت نفر آن‌ها زن هستند و تعداد آن‌ها از کل جمعیت سال ۱۳۵۷ ایران بیشتر است. از این زنان فقط ۱۴ درصد متولد قبل از انقلاب هستند و ۸۶ درصد آن‌ها پس آن به دنیا آمده‌اند. جامعه‌ی ایران به‌شدت رشد کرده و با افزایش تحصیلات، بالغ و رشید شده است.
این بحث در شرایطی شکل می‌گیرد که جامعه‌ی ایران داغدار خانم مهسا امینی است. قبل از هر چیز باید بدانیم جامعه‌ی ایران در چه وضعیتی است و درباره‌ی چطور جامعه‌ای حرف می‌زنیم؟»
محمد فاضلی حرف‌های خود را با این پرسش آغاز کرد و برای پاسخ به آن پس از ارائه‌ی آمار جمعیتی، آمار اقتصادی نیز مطرح کرد و گفت: «نرخ بیکاری در جامعه بسیار بالاست و به‌شکل نابرابری بین زن و مرد تقسیم شده و نرخ بیکاری زنان ۱۶ و نرخ بیکاری مردان ۷.۲ درصد است. در ۱۰ سال گذشته میزان برخورداری ثروتمندترین دهک نسبت به فقیرترین از ۱۱ به ۱۴ درصد رسیده یعنی نابرابری گسترش پیدا کرده است.»
او در ادامه گفت: «گزارش دو سال پیش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد دهه‌ی ۹۰ یک افول اقتصادی وحشتناک تجربه کردیم، تا حدی که اگر در شش سال بعد از ۱۳۹۹ به‌صورت متوالی ۸ درصد رشد اقتصادی داشته باشیم، به نقطه‌ای می‌رسیم که سال ۱۳۹۰ بودیم که می‌دانیم غیرممکن است.
۶۰ درصد شاغلان این جامعه بیمه ندارند و میانگین تورم به ۴۰ درصد رسیده است، نرخ تورم بالا و رشد اقتصادی صفر، باعث افزایش شدید فقر شده و به ۱۸.۴٪ رسیده است یعنی از هر پنج نفر یکی در فقر مطلق به سر می‌برد.»
بیشتر بخوانید: کالبدشکافی ریشه ناآرامی‌ها در کشور
محمد فاضلی وضعیت اقتصادی ایران در جهان را این‌طور توضیح داد: «در فاصله‌ی سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷، هشتاد درصد تجارت کشور با ۲۳ کشور و سال ۱۳۹۷، ۵۴ درصد تجارت کشور فقط با سه کشور عراق، چین و امارات بوده است. پس در داخل از نظر اقتصادی تضعیف شده‌ایم و به‌شدت به مردم فشار آمده است و از جهان هم جدا افتاده‌ایم. میانگین تورم جهان در سال ۲۰۱۸، فقط ۲.۴٪ و تورم بلندمدت ایران ۲۰٪ بوده و فقط سه کشور ونزوئلا، زیمباوه و آرژانتین بعد از کشور ما بوده‌اند. در این بازه ۳۴٪ درآمد سرانه را هم از دست داده‌ایم.»
او در ادامه افزود: «اگر بخواهم روایتم را از ایران امروز بگویم یعنی روایت جامعه‌ای که به‌شدت بالغ شده و آگاهی‌هایش افزایش پیدا کرده است. این جامعه جهانی شده و می‌تواند خودش را مقایسه کند، مردم سفر می‌روند و خودشان را با جهان مقایسه می‌کنند، این جامعه‌ای که بزرگ شده با یک ساختار حکمرانی مواجه است که مرتب توانش را از دست می‌دهد. انرژی‌اش را بر سر موضوعات مختلف هدر داده است.»
این جامعه‌شناس یادآوری کرد: «ما سال ۱۳۹۰ هم درباره‌ی این آمار و ارقام حرف زدیم و اگر این مسیر درست بود باید اتفاق و اصلاحی اتفاق می‌افتاد. حتی به این اشاره نمی‌کنیم که با بحران محیط‌زیست و خشک شدن پیکره‌های آبی، نه‌تن‌ها مهاجرت نخبگان بلکه مهاجرت تکنسین‌ها و نیروی کار روبه‌روییم. میانگین هوشی و ضریب و توانایی جامعه از حکومت بالاتر است و اکثر افراد درون ساختار تصمیم‌گیری از میانگین افراد جامعه پایین‌تر هستند.»
محمد فاضلی در ادامه گفت: «این وضعیت جامعه‌ی ایرانی را به استیصال رسانده است، جامعه احساس می‌کند تمام ظرفیت‌هایش را از دست می‌دهد. انسان موجودی است که در سایه‌ی آینده زندگی می‌کند و احساس اکثریت جامعه این است که این مدل حکمرانی و مسیری که طی می‌کنیم، آینده‌ای برایش بنا نمی‌کند و حق دارد، چون زیر سایه‌ای زندگی می‌کند که آینده‌ی او را برآورده نمی‌کند.»
او در پایان گفت: «در چنین ساختاری این جامعه، جامعه‌ای ناآرام است و حق دارد که ناآرام باشد، این جامعه ناراضی است و در ناراضی بودنش حق دارد، این جامعه آینده را روشن نمی‌بیند و در روشن ندیدن حق دارد، چون هیچ شاخصی که در زندگی و عمق وجودش تجربه می‌کند و زندگی روزمره‌اش را می‌بیند، نمایی از یک آینده‌ی مثبت ندارد. اگر امروز اعتراضی کف خیابان است در این بستر شکل گرفته است.»