اقتصاد۲۴- در حال حاضر که ما سال هاست در شرایط تحریم به سر می‌بریم و در بسیاری از بخش‌ها کم توان و حتی ناتوان هستیم، چطور بحث پالایشگاه‌های فراسرزمینی به میان می‌آید؟ اگر توان تکنولوژی و سرمایه مازاد وجود دارد، آیا توسعه میادین مشترک و بحث ناترازی گاز در اولویت نیست؟
اگرچه پالایشگاه‌های فراسرزمینی بحث تازه‌ای نیست و پیش از انقلاب اسلامی و در دهه‌های چهل و پنجاه نیز پالایشگاه‌هایی در خارج از کشور ساخته و در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده بودیم، اما به نظر می‌رسد علاقه‌ی وزارت نفت دولت سیزدهم به پالایشگاه‌های فراسرزمینی بیش از هر دوره‌ی دیگری است، به گونه‌ای که جواد اوجی در همین ماه‌های اخیر، چندین و چند بار از پالایشگاه‌های فراسرزمینی سخن گفت و در اواخر مهرماه از راه‌اندازی نخستین پالایشگاه فراسرزمینی به نام «ال‌پالیتو» در ونزوئلا خبر داد که قرار است روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام میدان‌های کشور را پالایش کند.
همچنین در شهریورماه سال جاری نیز وزیر نفت در دیدار با «تیمپره سیلوا»، وزیر نفت نیجریه، در زمینه بازسازی و نوسازی پالایشگاه‌های نفت و گاز نیجریه به توافق رسیدند. اوجی در خصوص این توافق در حاشیه این دیدار گفت: با توجه به ظرفیت‌های بالای نیجریه در زمینه صادرات نفت خام و کارخانه‌های تولید ال‌ان‌جی و صادرات این حامل انرژی، می‌توانیم به همکاری طولانی‌مدت بین دو کشور در این زمینه امیدوار باشیم.
در روز‌های اخیر نیز «الحاجی یاکوبو سانتوراکی سلیمان» سفیر نیجریه در ایران به تفاهم‌های خوب در حوزه‌ی نفت گاز و تفاهم‌نامه‌ای برای ایجاد پالایشگاه در نیجریه اشاره کرده است، اما تاکنون جزئیاتی از این توافق منتشر نشده است و برای نتیجه‌ی آن باید همچون سایر تفاهم‌نامه‌های دوره‌ی وزارت اوجی، منتظر بود.
سرمایه‌گذاری روی ناترازی گاز در اولویت قرار دارد
اگرچه احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی در صنعت نفت قدم بزرگی است، اما باید واقع‌بین بود و دید که آیا ایران توان اقتصادی و ظرفیت سرمایه‌گذاری در این پالایشگاه‌ها را دارد؟
در حال حاضر که ما سال‌هاست در شرایط تحریم به سر می‌بریم و در بسیاری از بخش‌ها کم‌توان و حتی ناتوان هستیم، چطور بحث پالایشگاه‌های فراسرزمینی به میان می‌آید؟ اگر توان تکنولوژی و سرمایه‌ی مازادی در این حوزه وجود دارد، آیا توسعه‌ی میادین مشترک در اولویت نیست؟ و یا در بحث ناترازی گاز که به تازگی وزیر نفت اعلام کرد که برای رفع ناترازی گاز، نیاز به هشتاد میلیارد دلار سرمایه داریم؛ آیا سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها بر پالایشگاه‌های فراسرزمینی ارجحیت ندارند؟
بیشتر بخوانید: برنامه تازه ایران برای تسلط بر بازار گاز جهان
اگر سرمایه‌ای هست باید در داخل هزینه شود
نرسی قربان، کارشناس انرژی، در گفتگو با اقتصادآنلاین با اشاره به اینکه ایران پیش از انقلاب، صاحب چند پالایشگاه فراسرزمینی بود بیان کرد: در آن دوره هدف این بود که نفت خام ایران، در آن کشور‌ها پالایش شود و به دست مصرف کنندگان واقعی برسد، اما ایجاد پالایشگاه در کشوری که خودش تولید کننده و صادرکننده است، عملا بی‌فایده است.
او ادامه داد: ایجاد پالایشگاه‌های فراسرزمینی مفید است، اما در شرایطی که در منابع مورد اطمینانی برای عرضه‌ی نفت وجود داشته، اما در شرایطی که ما هستیم به نظر نمی‌رسد چنین منابعی وجود داشته باشد.
این کارشناس انرژی با اشاره به سخنان وزیر نفت اظهار کرد: آقای اوجی به تازگی اعلام کردند که ما نیازمند سرمایه‌گذاریِ هشتاد میلیارد دلاری در گاز هستیم، پس اولویت ما در حال حاضر بهینه سازی است.
قربان اضافه کرد: ما برای بهینه سازی و نگه‌داری نفت و گاز در ایران باید تلاش کنیم و اگر سرمایه‌ای هست باید صرف مشکلات داخلی شود.
سود احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی برای ایران روشن نیست
این روز‌ها که در آستانه‌ی زمستان هستیم، همچون سال‌های قبل، بحث ناترازی گاز مطرح شده و این موضوع تا آنجایی جدی است که مسئولان، هشدار زمستان سخت را داده‌اند و بیم آن می‌رود که در زمستان به مشکلات جدی بربخوریم؛ در چنین شرایطی، اما سخن گفت از پالایشگاه‌های فراسرزمینی بیشتر به یک نمایش فکاهی می‌ماند تا واقعیت!
نرسی قربان معتقد است: اگر قرار است پالایشگاه فراسرزمینی داشته باشیم، درست آن است که در کشور‌های مصرف کننده باشد نه کشور‌هایی که خودشان تولید کننده هستند. ما هم‌اکنون باید به نیاز‌های داخلی رسیدگی کنیم.
صحبت از پالایشگاه‌های فراسرزمینی در حال حاضر، نوعی دوگانگی ایجاد کرده که وزارت نفت باید برای آن پاسخی بیابد؛ اینکه احداث این پالایشگاه‌ها، آن هم در کشور‌هایی که خود صادرکننده‌ی نفت هستند، قرار است چه سودی برای ایران داشته باشد؟
وزارت نفت از یک سو از کمبود سرمایه در بحث ناترازی گاز و توسعه‌ی میادین مشترک دم می‌زند و از سوی دیگر سخن از احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی به میان می‌آورد، این در حالی است که تنها اخباری پراکنده از این پالایشگاه‌ها منتشر می‌شود و چند و، چون سرمایه‌گذاری روی آن‌ها هنوز روشن نشده است. امید می‌رود وزات نفت پاسخ روشنی برای این پرسش داشته باشد که اولویت ما در حال حاضر کدام است؟ سرمایه گذاری داخلی یا احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی؟