سپیده اشرفی، اقتصاد24 - چه با قاطر باشد و چه تانکر، اسمش قاچاق است. وقتی پای سوخت در میان باشد، اهمیت دوچندان هم پیدا می‌کند. آمار رسمی چیزی در حدود 10 میلیون لیتر در روز را برای قاچاق سوخت نشان می‌دهد. کارشناسان هم رقمی در حدود 11 میلیون لیتر را عنوان می‌کنند. اما شگردهای قاچاق سوخت به چه صورت است که هنوز هم آنطور که باید دولت و مسئولان قادر به شناسایی آن نبوده‌اند. آنطور که یکی از کارشناسان پیش از این در گفت‌وگو با اقتصاد24 عنوان کرده بود، راه‌های قاچاق سوخت آنقدر زیاد است که مسئولان قادر به شناسایی همه آنها نیستند.
با این حال در این گزارش به برخی از شگردهایی اشاره می‌شود که قاچاقچیان برای خارج کردن سوخت از کشور استفاده می‌کنند؛ شگردهایی که در برخی موارد بسیار عجیب و ابتکاری است.
1- باک‌های مخفی
یکی از راه‌های قاچاق سوخت، بالا بردن ظرفیت باک تانکرها و یا باک‌های مخفی است. بررسی دستگاه‌های نظارتی و بازرسی نشان می‌دهد که در برخی از اتوبوس‌های برون شهری باک‌هایی سه تا پنج هزار لیتری ایجاد شده است به طوری که 50 درصد از کل حجم این اتوبوس‌ها را باک تشکیل می‌دهد و صندلی‌ها بر روی این مخزن بزرگ قرار می‌گیرند.
قاچاقچیان از این طریق اقدام به خرید گازوئیل آزاد با کارت‌های جایگاه‌داران کرده و آن را خارج از شبکه به متقاضیان عرضه می‌کنند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در شرایط فعلی گازوئیل پر طرفدارترین فرآورده نفتی برای قاچاقچیان سوخت است و پس از آن نفت سفید و نفت کوره در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
2- حفر مخازن زیرزمینی
شگرد دوم استفاده از دپوی زیرزمینی است. پیش از این، سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی از کشف سه مخزن زیرزمینی برای قاچاق سوخت در زاهدان خبر داده بود. سید یاسر رایگانی سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی، گفته بود: «با دریافت گزارش‌های مردمی در مورد قاچاق سوخت، تیم گشت مشترک در استان سیستان و بلوچستان با حضور نمایندگان تعزیرات حکومتی، دادستان، اطلاعات، نیروی انتظامی و کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز نسبت به بررسی گزارش‌های دریافتی و موارد مشکوک اقدام کردند. قاچاقچیان با حفر و ایجاد سه مخزن دو هزار، 6 هزار و 10 هزار لیتری در عمق شش متری زمین و به وسیله شلنگی که این سه مخزن را به هم متصل می‌کرد؛ اقدام به انتقال و خروج سوخت‌ها کردند.»
3- قاچاق سوخت مایع از مخازن نیروگاه‌ها
یک شگرد دیگری که قاچاقچیان استفاده می کنند، استفاده از ذخایر فرآورده نفتی نیروگاه ها به ویژه گازوئیل است. بر این اساس، با توجه به اینکه آموزش کافی برای متصدیان تحویل سوخت مایع نفتکش های جاده پیما در محل مخازن نیروگاه ها داده نشده، برخی از افراد سودجو با استفاده از ناآگاهی متصدیان تحویل فرآورده نفتی، کل محموله نفتکش را در مخازن نیروگاه ها تخلیه نمی کنند، یعنی با توجه به اینکه در مخازن ذخیره سازی نیروگاه ها چندین هزار و حتی میلیون لیتر گازوئیل و نفت کوره ذخیره سازی شده کسری چند هزار لیتری عدم تحویل محموله نفتکش جاده پیما به مخازن مشخص نمی شود.
4- استفاده از تانکرهای ترانزیتی
پروسه قاچاق تنها با خروج سوخت از سیستم کامل نمی شود. قاچاقچیان به یک طراحی مناسب برای انتقال آن به مقصد هم نیاز دارند، به طوری که برای حمل سوخت به خارج از کشور نیز راهکارهای متعددی وجود دارد. یکی از این راهکارها استفاده از لوله‌های چندین کیلومتری برای انتقال سوخت به شناورهای کوچک دریایی است که در جنوب کشور شیوع گسترده‌ای دارد، چنانکه هرازگاهی مقامات انتظامی از کشف یکی از این لوله‌ها خبر می‌دهند.
پیش از این گزارش ها نشان داده بود که در مرزهای غربی کشور و به خصوص در مرز ترکیه استفاده از این شیوه قاچاق سوخت شیوع فراوانی دارد. قاچاقچیان در این میان از تانکرهای ترانزیتی برای این کار استفاده می کنند. بر اساس قواعد ترانزیت، محوله‌های سوخت ترانزیت از یکی از مرزهای کشور (عمدتا مرزهای غربی) وارد و از مرز دیگر بدون تغییر در ترکیب محموله خارج می شوند.
5- ترکیب با روغن
شگرد پنجم برای انتقال غیرقانونی سوخت به خارج مرزها، ترکیب کردن آن با روغن است. در واقع بخشی از قاچاق گازوئیل توسط بعضی صادر‌کنندگان رسمی فرآورده‌های نفتی و با ترکیب این حامل با انواع روغن‌ها و دیگر فرآورده‌ها انجام می‌شود. محموله‌های روغن یا دیگر فرآورده‌ها به صورت رسمی از کشور خارج شده و با یک پالایش بسیار ساده حامل های با ارزشی مانند نفت‌گاز و نفت سفید از آن جدا می‌شود.
در سال های قبل بود که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از متلاشی شدن یکی از شبکه‌های قاچاق و متواری شدن مدیرعامل یک شرکت فعال در صادرات فرآورده‌های نفتی خبر داده بود. هرچند که شواهد نشان می دهد که این شگرد قاچاقچیان هنوز هم ادامه دارد.
6- استفاده از بطری
شگرد عجیب دیگر، استفاده از بطری است. استفاده از بطری‌های خالی نوشابه و آب معدنی در احجام زیاد برای انتقال سوخت به خارج از مرزها شگرد دیگری است که برای انتقال سوخت صورت می گیرد.
پیش از این، پایگاه اطلاع رسانی دولت در قالب یک طرح اینفوگرافیک عنوان کرده بود که روزانه 11.5 میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می شود که سهم گازوئیل از این میزان قاچاق، 85 درصد است. به عبارتی در هر شبانه روز، 9 میلیون و 775 هزار لیتر گازوئیل از کشور قاچاق می‌شود و سهم بنزین، نفت‌کوره و نفت‌سفید از قاچاق سوخت، کمتر از 2 میلیون لیتر در روز است. هرچند که شاید نتوان این آمار را دقیق دانست چرا که همانطور که پیش از این نیز عنوان شد، راه های قاچاق سوخت بسیار زیاد است.
7- قاچاق سوخت به اسم صادرات سنگ
شگرد دیگری که می توان به آن اشاره کرد، قاچاق در پوشش فعالیت های دیگر است. پیش از این برخی خبرها نشان می داد که قاچاقچیان با جعل اسناد و ارائه اظهارنامه خلاف واقع تحت عنوان صادرات سنگ و منو اتیلن اقدام به صادرات غیرقانونی مواد نفتی می‌کردند.
در کانتینرهای این قاچاقچیان 884 هزار لیتر سوخت قاچاق جاسازی شده بود و تعداد 52 کانتینر سوخت قاچاق در یکی از اسکله‌های رسمی استان هرمزگان توسط پلیس کشف شد.
8- قاطرهای قاچاقچی!
مورد عجیب دیگر، استفاده از اسب یا قاطرهایی است که مسیر قاچاق را می شناسند و به عبارتی به هدایت کننده نیازی ندارند. پیش از این محمدرضا مقیمی، رئیس پلیس آگاهی ناجا و مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران در جریان میزگرد هفته‌نامه «تجارت فردا» که به بررسی اقتصاد سیاسی مبارزه با قاچاق اختصاص داشت، از این مساله صحبت کرده بودند.
سردار مقیمی درباره این موضوع گفته بود: «در بعضی از مرزهای غربی کشورمان مانند استان کردستان این اتفاق می‌افتد که چهارپایانی آموزش می‌بینند تا مسیری را خودشان طی کنند و محموله‌ای را به یک مقصد مشخص برسانند. شما اگر یادتان باشد در راه امامزاده داود هم در گذشته یکسری قاطرهایی وجود داشت که مسیر را آموخته بودند و سوار بدون آنکه قاطر را هدایت کند توسط قاطر از فرحزاد یا یونجه‌زار به مقصد امامزاده می‌رسید. در واقع قاطر خودش تا امامزاده داود می‌رفت و آنجا یک نفر بود که این قاطر را پس می‌گرفت و بعد از آن سمت مسافر سوار می‌کرد و دوباره آن قاطر را رها می‌کرد و در این سمت در فرحزاد یا یونجه‌زار طرف قاطرش را دوباره می‌گرفت.»
وی گفته بود: «این اتفاق در مرز هم برای آن اسب یا قاطر می‌افتد. یعنی آدمی همراه قاطر نیست. قاطر با بار، رهاست و در حال رفتن است. خب مثلاً این قاطر را با بارهایش می‌گیرند، آن وقت با این قاطرها چه باید کنیم؟ آیا باید یک طویله در نیروی انتظامی بزنیم و از قاطرها نگهداری کنیم. به هر حال باید این قاطرها را به بخشی تحویل بدهیم. وقتی سازمانی این قاطر را تحویل می‌گیرد، مجدداً باید با این قاطرها چه کند؟ او باید این قاطرها را واگذار کند. وقتی این قاطر فروخته می‌شود، چه کسی آن را می‌خرد؟ همان فردی که این قاطر را آموزش داده است چون دوباره در این مسیر قاطر باید برود و بیاید و بعضاً ما اسب‌ها و قاطرهایی را در این مسیر چند بار گرفته‌ایم.»
9- قاچاق سوخت از لوله اصلی پالایشگاه نفت تهران
اما همانطور که پیش از این نیز یکی از کارشناسان به اقتصاد24 گفته بود، برخی از مبادی قاچاق از کانال های رسمی است. کما اینکه پیش از این نیز فرمانده انتظامی شرق استان تهران اعلام کرده بود که فردی در محدوده پاکدشت با حفر تونلی 70 متری در مسیر لوله اصلی انتقال سوخت از پالایشگاه نفت تهران به سمت استان مازندران، فرآورده‌های نفتی را سرقت می کرد.
سردار عبدالرضا ناظری گفته بود: «در پی اطلاع از فعالیت مخفیانه فردی در زمینه قاچاق سوخت در زمینی محصور با دیوار، واقع در روستای گلزار از توابع شهرستان پاکدشت، بررسی دقیق موضوع در دستور کار ماموران اداره مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی قرار گرفت. ماموران با هماهنگی مقام قضایی و حضور کارشناسان شرکت نفت در بازرسی از محل متوجه قاچاق سوخت شدند. هرچند ابتدا هیچگونه نشانه ای مبنی بر ورود سوخت به این زمین محصور مشاهده نشد ولی بارگیری مقادیر زیادی سوخت از این محل قابل تأمل بود. ماموران در بازرسی از این مکان تونلی حدود 70 متری منتهی به لوله اصلی انتقال فرآورده های نفتی که از پالایشگاه نفت تهران واقع در شهرستان ری به سمت استان مازندران در زیر زمین حفر شده بود، کشف کردند.»
وی با بیان اینکه متهم با استفاده از شگردهای خاص و تخصصی با نصب فلکه در مسیر این خط لوله اقدام به سرقت و قاچاق گازوئیل و سایر فرآورده های نفتی می کرد گفته بود: «این خط لوله بنا به نیاز استان مقصد در هر مقطعی سوخت مورد نیاز را از قبیل نفت، گازوئیل و سایر سوخت ها پمپاژ می کرده است.»
10: قاچاق از کف دريا
اما شگرد دیگر، استفاده قاچاقچیان از لوله‌های کف دریاست. بر اساس گزارش‌ها، لوله های قاچاق سوخت از کف دريا تا محل لنج ها کشیده شده است؛ هر شبانه روز 50 لنج و هر لنج با گنجايش 20 تا 50 هزار ليتر سوخت قاچاق می کنند.
گفته می شود که گازوئيل از طريق تانکرهای سوخت از استان فارس و ديگر استان ها به هرمزگان منتقل می شود. مخزن های بزرگ 30 تا 40 هزار ليتری در حياط برخی از خانه های روستایی ساحلی هرمزگان در زير زمين تعبيه شده است که توسط تانکرهای سوخت پر می شود. سپس از اين خانه ها تا لب دريا لوله کشی شده است؛ لوله های انتقال گازوئيل به طرز ماهرانه ای از کف دريا به محل لنج سوخت ها منتهی می شود.
هر چند که شگردهای اشاره شده در این گزارش تنها بخشی از راه هایی است که قاچاقچیان از آن بهره می برند. به طور قطع شگردها بیشتر از این موارد است و به این شگردها ختم نمی شود.
{$sepehr_old_video_17591}
{$sepehr_old_video_17591}