اقتصاد۲۴- ده پالایشگاه نفتی در ایران احداث شده و در حال کارند؛ به‌جز پالایشگاه امام خمینی شازند اراک، همه واحد‌های پالایشی در قالب اصل ۴۴ به بخش خصوصی و شبه‌دولتی واگذار شده‌اند که بخشی از این واگذاری‌ها، در قالب رد دیون بوده و بخشی دیگر در قالب سهام عدالت و فروش سهام.
اما قصه پالایشگاه اراکی‌ها متفاوت‌تر از سایر واحدهاست؛ این پالایشگاه ازنظر حجم تولید فرآورده‌های نفتی و کیفیت آن، یکی از استراتژیک‌ترین اموال دولت به شمار می‌رود به‌طوری‌که برخلاف سایر پالایشگاه‌های فعال، سود سرشاری برای دولت به همراه دارد.
مخالفت و پیشنهاد رشوه
در دولت دوازدهم بود که واگذاری این پالایشگاه هم در دستور کار قرار گرفت، اما با مخالفت مقام‌های استانی و البته برخی مراجع امنیتی، همه‌چیز متوقف شد. کار به جایی رسید که در ۱۳ مهر ۹۷ قربانعلی دری نجف‌آبادی، وزیر اسبق اطلاعات و نماینده، ولی فقیه در استان اراک به منبر رفت و در خطبه‌های نماز جمعه اراک گفت: برخی با پرونده و آمار سازی قصد دارند بگویند این پالایشگاه زیان‌ده است، چطور ممکن است چنین مجتمع بزرگی زیان‌ده باشد که روزانه ۱۷.۵ میلیون لیتر بنزین سوپر و ۳ میلیون لیتر بنزین هواپیما تولید می‌کند، مگر از این روند پیگیری خصوصی‌سازی و آمار سازی دروغین خیانتی بزرگ‌تر هم سراغ داریم؟ اتفاقاً کسی به‌عنوان کارشناس تماس گرفت که بیاید ما را ببیند و دراین‌باره لابد توجیه کند یا با هدیه‌ای سکه‌ای ما را مجبور به سکوت کند درحالی‌که به‌عنوان نماینده، ولی‌فقیه در استان مرکزی قدمی از منافع کشور عقب‌نشینی نمی‌کنم و اجازه نمی‌دهم غارتگران برای غارت بیت‌المال اقدامی کنند و تا زنده هستم در مقابل این دغل‌بازی سودجویان می‌ایستم.
تغییر فاز در واگذاری
مهم‌ترین دغدغه شخصیت‌های استانی اراک در خصوص واگذاری این پالایشگاه، امکان تکرار تراژدی کارخانه‌های هپکو و آذراب بود؛ دو شرکت بزرگ صنعتی که پس از واگذاری دچار انحطاط شدند و فساد‌های بسیاری در آن‌ها رخ داد. فساد‌هایی که منجر به بحران امنیتی در استان اراک شد.
ازنظر مخالفان واگذاری، جریانی فاسد اقتصادی به دنبال بالا کشیدن پالایشگاه امام خمینی بودند که نتوانستند کاری از پیش ببرند؛ اما بااین‌وجود در سال ۹۹ دولت با. واگذاری ۲۵ هزار میلیارد تومان از سهام این پالایشگاه به سازمان تأمین اجتماعی موافقت کرد تا همه‌چیز در مسیر اجرایی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: مبادله عجیب در کارنامه دولت
حالا دولت سیزدهم نیز با همان دست‌فرمان، تصمیم مهم‌تری گرفت؛ هفته گذشته بود که شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، موضوع تسهیل رد دیون دولت به سازمان تأمین اجتماعی در دستور کار قرار داد و تصمیم گرفت معادل ۹۰ هزار میلیارد تومان از سهام دولت در پالایشگاه امام خمینی شازند را بابت رد دیون دولت به سازمان تأمین اجتماعی واگذار کند.
حالا باید سازمان تأمین اجتماعی را سهامدار اصلی این شرکت پالایشی معرفی کرد که به اعتقاد کارشناسان، با یک خوش‌شانسی بزرگ صاحب یکی از بهترین واحد‌های صنعتی ایران شده؛ به‌طوری‌که به گفته دری نجف‌آبادی، فقط در سال گذشته ۳۰ هزار میلیارد تومان سود ساخته است.
واحدی استراتژیک
پالایشگاه امام خمینی شازند، یکی از سه پالایشگاه ساخته شده پس از پیروزی انقلاب است و از همین رو، یکی از مدرن‌ترین واحد‌های پالایشی کشور شناخته می‌شود. دوسوم تولید این پالایشگاه به بنزین و گازوئیل اختصاص داشته و نفت کوره نیز ۱۵ درصد تولیدات را شامل می‌شود. این سبد تولیدی در مقایسه با میانگین سبد تولید پالایشگاه‌های کشور ارزش‌افزوده بالاتری دارد. همچنین در شرایطی که میانگین سهم فرآورده‌های ویژه در سبد پالایشگاه‌های کشور ۱۱ درصد است که، این سهم در پالایشگاه اراک ۶ درصد است.
باوجود سهم کمتر فرآورده‌های ویژه در سبد تولید پالایشگاه اراک، ترکیب فرآورده‌های ویژه تولیدی این پالایشگاه باارزش‌تر از میانگین دیگر پالایشگاه‌های کشور است. تولید وکیوم‌باتوم پالایشگاه اراک یک‌سوم دیگر پالایشگاه‌ها و در مقابل محصولات باارزشی همچون پروپیلن در سبد تولید آن قرار دارند.
مقایسه قیمت بنزین و گازوئیل تولیدی پالایشگاه‌ها نشان‌دهنده باارزش بودن محصولات تولیدی پالایشگاه اراک در سبد تولید فرآورده‌های اصلی کشور است. اگرچه پالایشگاه اراک، تنها ۱۶ درصد از بنزین کل کشور را تولید می‌کند، ازلحاظ کیفیت، ۴۳ درصد بنزین یورو ۴ و یورو ۵ کشور در این پالایشگاه تولید می‌شود.
همچنین یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های این پالایشگاه، تولید گازوئیل کم گوگرد است، به‌نحوی‌که ۱۰۰ درصد گازوئیل تولیدی این پالایشگاه، گوگردی بین ۱۰ تا ۵۰ ppm دارد، درحالی‌که ۶۰ درصد تولید گازوئیل کشور با گوگرد بیش از ppm۲۵۰۰ است.
منبع: میز نفت