اقتصاد۲۴- سیدجلال ساداتیان دیپلمات پیشین ایران و کارشناس مسائل سیاسی می‌گوید: وقتی زمینه اعتراض مردم فراهم شده است، نظام حکمرانی باید چرایی آن را به دقت بررسی کند.
بخشی اقتصاد و بخشی هم مطالبه‌های اجتماعی را در به ابراز وجود معترضان دخیل می‌دانند. اما عوامل ایجاد نارضایتی تک‌ساحتی نیستند. در واقع مدیریت ناکارآمد، تصمیم‌های اشتباه و غیرکارشناسی و البته اصرار به نظارت استصوابی، سهم و نقشی بسیار در شکل‌گیری وقایع اخیر داشته است.
همچنین اختلاس ومسائل مالی و البته بی‌توجهی نسبت به مشکلات معیشتی مردم هم حتما برای بروز اعتراض ایجاد انگیزه کرده است. با این توضیح که همه موارد ذکرشده ریشه در روی کار آمدن مدیران نالایق و ناتوان دارد.
او می‌گوید: این شرایط پرخطر به این دلیل است که وحدت از جامعه رفته است و سرمایه اجتماعی مشاهده نمی‌شود. در حالیکه در دهه شصت با وجود موقعیت جنگی، مردم پای کار بودند و در واقع مردم امور را اداره می‌کردند و با جان و دل در صحنه‌های مختلف فعالیت می‌کردند.
ساداتیان می‌گوید: تعداد شهدایی که داوطلبانه به جبهه رفته بودند، نشانگر میزان بالای اعتماد جامعه به حاکمیت بود. امروز اما همه چیز عوض شده و سرمایه اجتماعی کمرنگ شده تا حاکمیت برای اداره امور، به جای تکیه بر سرمایه اجتماعی به وسیله و ابزار‌های خشن دیگری متوسل شود که چنین حالتی ایجاد اشکال می‌کند.
در چنین موقعیتی افراد صاحب‌نظر و دانشگاهی می‌توانند یاری‌رسان باشند،، اما سیستم به نظرات اهالی فن بی‌توجهی می‌کند و نمی‌داند که یکی از الزام‌های مهم برون‌رفت از بحران گفت‌وگو و تعامل با متخصصان است.
دیپلمات پیشین وزارت خارجه ایران در واکنش به «درخواست برخی از سفارت‌ها برای خروج اتباع‌شان از ایران» می‌گوید: شرایط در ایران برای همه روشن است و کشور‌ها به دلیل نگرانی‌ای که دارند، اتباع‌شان را به خروج از ایران توصیه می‌کنند. اما اینکه من علت این شرایط را بگویم و شما هم بتوانید منعکس کنید جای تردید دارد!
سفیر اسبق ایران در انگلستان درباره تاًثیر سیاست خارجی بر رابطه مردم و حاکمیت اظهار داشت: در سیاست خارجی ایران بسیار پیش می‌آید که تصمیم‌هایی گرفته می‌شود که منافع ملی را تهدید می‌کند. اگر مخالفان سرسخت برجام اجازه داده بودند، دولت روحانی با فراغ بال در مذاکرات شرکت کند، گره هسته‌ای باز می‌شد و همین دولت ابراهیم رئیسی هم می‌توانست از تبعات مثبتش بهره‌برداری کند تا شرایط به قدری بد نباشد که طاقت مردم طاق شود و نسبت به حاکمیت بدبین شوند.
ایران از همکاری با بازار بین‌المللی محروم است و فقط چشم به چین و روسیه دارد. چین که حالا بنای همکاری با کشور‌های منطقه دارد و حاضر است در صورت لازم ایران را هم دور بزند. روسیه هم که حاضر است ما را درگیر مشکلات بین‌المللی کند؛ مثل ماجرای گیر افتادن ایران در موضوع پهپادها.
ساداتیان می‌گوید: برخی می‌گویند اعتراض مردم باعث سوءاستفاده دشمنان می‌شود و نباید اعتراض کرد. اما اینکه جریان‌هایی مثل کومله و سلطنت‌طلب‌ها و... سوءاستفاده می‌کنند، نباید دلیلی باشد که نظام اعتراض را به نام آن‌ها بگذارد.
ریشه اصلی اعتراض نادیده گرفتن مطالبه‌های مردم توسط تصمیم‌گیران است. امیدوارم مراجع عظام با رهبری دیدار داشته و درباره شرایط با ایشان گفت‌وگو کنند تا بلکه از این طریق، فرجی شده و برخی رویکرد‌ها تغییر کند.