اقتصاد24 - دکتر سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در دومین نشست سالانه مجمع رهبران برای صلح در پاریس که به ابتکار رافارن، نخست وزیر اسبق فرانسه تاسیس شده است، حضور یافت.
در این اجلاس، ابتدا، محورهای پیش نویس گزارش سال مجمع رهبران برای صلح که قبلا در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفته بود، تشریح شد.
این گزارش که بر هدف اصلی مجمع، یعنی تقویت چندجانبه‌گرایی و جلوگیری از تشدید تنش‌ها و بحران‌ها در جهان استوار است، بر سه محور زیر تمرکز دارد:
بررسی چالش‌های کنونی در جهان و تقویت چندجانبه‌گرایی
دیپلماسی پیشگیرانه برای جلوگیری از جنگ و منازعات در مناطق مختلف دنیا
امنیت جمعی در سطح جهانی و منطقه‌ای.
پس از ارائه این گزارش، شرکت‌کنندگان دیدگاه‌های خود را درباره محتوای گزارش جهت درج و تکمیل آن مطرح کردند.
خرازی هم به عنوان نخستین سخنران، دیدگاه‌های خود را درباره گزارش تشریح کرد که مورد توجه و استقبال حاضران قرار گرفت.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برخی موارد مطرح شده در گزارش که نیاز به اصلاح دارد و نکاتی که باید در آن درج شود، اظهار داشت: در عصری که برخی از کشورها نقض حقوق بین‌الملل و خروج از معاهدات بین‌المللی را راه تامین امیال خود می‌دانند و با قلدری، منافع خود را بر دیگران تحمیل می‌کنند و حتی برای متحدان خود نیز حقی قائل نیستند، نه تنها چند جانبه‌گرایی در حال افول، بلکه در مسیر نابودی است.
وی افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر بارها شاهد آن بوده‌ایم که وقتی قدرت‌های بزرگ موفق نمی‌شوند از شورای امنیت مجوز لازم را برای اقدامات نظامی خود بگیرند، با تشکیل ائتلاف‌های خارج از شورای امنیت، دست به دخالت نظامی در مناطق مختلف می‌زنند تا منافع خود را تأمین کنند. نمونه آن دخالت نظامی آمریکا و متحدان آن در عراق، لیبی و سوریه است.
خرازی با انتقاد از رویکرد آمریکا اظهار داشت: آمریکا با سوءاستفاده از شرایطی که جهانی شدن و وابستگی قدرت‌های اقتصادی دنیا به آمریکا برای آن کشور فراهم آورده است و بر خلاف مصوبات شورای امنیت، سیستم بانکی و مالی دنیا را به گروگان گرفته با اعمال تحریم‌های اولیه و ثانویه علیه کشورها شرکت‌ها و بانک‌هایی که از آن تبعیت نکنند، آن‌ها را تنبیه مالی و به قطع ارتباط تهدید می‌کند. نمونه آن را امروز در تحریم ایران و تحریم ثانویه سایر ذی‌نفعان مشاهده می‌کنیم. آیا بر آن نام دیگری به جز امپریالیسم مالی می‌توان نهاد؟
وی افزود: این شواهد نشان می‌دهد که چندجانبه‌گرایی با اقدامات یکجانبه آمریکا با خطر نابودی روبروست، ولی بدون تردید باید به عنوان تنها رویکرد قابل اعتنا برای کاهش مشکلات و حل بحران‌های موجود منطقه‌ای و بین‌المللی و از طرفی جلوگیری از سوءاستفاده قدرت‌هایی که خود را مالک دنیا می‌پندارند از مرگ آن جلوگیری کرد.
در ادامه، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برخی مشکلات در نظم کنونی جهانی اظهار داشت: بدون تردید رویکرد چندجانبه‌گرایی به شکل موجود آن که حاصل نگاه غرب‌گرایانه قدرت‌های بزرگ و نادیده گرفتن نقش دیگران است، قادر به حل مشکلات جهانی نیست؛ لذا لازم است با آسیب‌شناسی و بررسی علل ناکامی آن، به تلاش جمعی برای شکل‌گیری «چندجانبه‌گرایی نوین» (Neo multilateralism) دست زد.
وی افزود: «چند جانبه گرایی نوین» بایستی فراگیر باشد و نه فقط خواست و منافع قدرت‌های بزرگ و به اصطلاح کشورهای شمال را در برگیرد، بلکه تضمین‌کننده منافع کشورهای جنوب و قدرت‌ها و بازیگران نوظهور در سطح جهانی باشد. در این صورت است که «چند جانبه گرایی» می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد نقش خود را جهت رفع مشکلات و حل بحران‌های موجود ایفا نماید. برای شکل‌گیری «چند جانبه‌گرایی نوین» اولاً عدم همراهی با قدرت‌هایی که بدون اعتنا به ضوابط بین‌المللی در صدد تحمیل یکجانبه منافع خود بر دیگران هستند و ثانیاً رایزنی و همفکری اندیشمندان، محققان و تحلیل‌گران آزاداندیش و همچنین تعامل اتاق‌های فکر در کشورهای شمال و جنوب و مناطق جغرافیایی مختلف برای رسیدن به طرحی عادلانه ضروری است.
خرازی در راستای تحقق و شکل‌گیری «چندجانبه‌گرایی نوین» بر سه محور زیر تاکید کرد:
*مقابله با یکجانبه‌گرایی و اتخاذ مواضع قوی در قبال دولت‌هایی که با رویکرد «یکجانبه گرایانه»، نقض توافقات بین‌المللی، تحمیل تصمیم‌های غیرمنطقی و غیرقانونی خود به دیگران، نظم جهانی را به چالش می‌کشند و با اعمال تروریسم اقتصادی ملت‌های دیگر را تحت فشار قرار می‌دهند.
*ایجاد اصلاحات در ساختار شورای امنیت سازمان ملل و شیوه‌های تصمیم‌گیری آن. زمان آن فرا رسیده است که ساختار و شیوه‌های تصمیم‌گیری در شورای امنیت بازنگری شود و شیوه‌ای دموکراتیک بر آن حاکم گردد و از اینکه شورای امنیت فقط تأمین کننده منافع قدرت‌های بزرگ باشد جلوگیری به عمل آید.
*تغییر در رویکرد و نگاه از بالا به پایین و رفتار ناعادلانه قدرت‌های بزرگ و کشورهای شمال نسبت به کشورهای جنوب در روابط بین‌الملل و دادن نقش برابر به قدرت‌های نوظهور و بازیگران جدید برای ایفای نقش در شکل‌گیری نظم نوین جهانی، ضروری است.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در ادامه اظهار داشت: در گزارش مجمع، به رقابت بین ایران و عربستان در سوریه اشاره شده است که نیاز به توضیحات اصلاحی زیر دارد؛ جمهوری اسلامی ایران به دنبال رقابت با عربستان یا کشور دیگری در منطقه نیست. واقعیت آن است که گروه‌های تروریستی در صدد سرنگونی دولت‌های سوریه و عراق بودند که ایران به دعوت آن دولت‌ها و برای مبارزه با تروریسم و حفظ ثبات و تمامیت ارضی این کشورها به کمک آن‌ها شتافت. درحالی‌که عربستان با حمایت از گروه‌های تروریستی در صدد سرنگونی این دو دولت بوده است. بنابراین مسئله، رقابت بین ایران و عربستان نیست، مسئله حمایت عربستان از تروریسم و مقابله ایران با تروریسم است.
وی افزود: فراتر آنکه، وقتی آمریکا نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را که نقش تعیین کننده‌ای در مقابله با گروه‌های تروریستی از جمله داعش و جبهه‌النصره در منطقه داشته است، در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار می‌دهد، به معنای آن است که آمریکا و حکومت‌های وابسته به آن نه تنها از گروه‌های تروریستی برای اهداف خود استفاده می‌کنند، بلکه نیرویی را که در شکست آن گروه‌ها نقش اصلی داشته است، تروریست می‌خوانند.
وی افزود: در گزارش مجمع همچنین به توافق هسته ای بین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 و به چالش کشیده شدن آن اشاره شده است. لیکن مناسب بود پیمان‌شکنی دولت آمریکا در نقض این توافق و قطعنامه 2231 شورای امنیت با خروج یکجانبه از آن و اعمال تحریم‌های اقتصادی اولیه و ثانویه علیه ایران و سایر کشورها نیز خاطر نشان می‌شد.
خرازی همچنین با اشاره موضوع دیگری مبنی بر ناکارآمدی روند صلح در خاورمیانه که در گزارش مطرح شده، اظهار داشت: طی دهه‌های گذشته ابتکارات مختلفی در خصوص بحران خاورمیانه مطرح شده، لیکن بنا به دلایل مختلف هیچکدام نتیجه‌ای در بر نداشته است. علاوه بر طرح‌های قبلی، طرح جدید آمریکا تحت عنوان «معامله قرن» نیز بر دامنه بحران خواهد افزود، زیرا فقط منافع رژیم صهیونیستی را در نظر دارد و در واقع هدیه‌ای به این رژیم برای نابودی فلسطین است.
در ادامه رئیس شورای راهبردی روابط خارجی مهم‌ترین دلایل عدم موفقیت و شکست طرح‌های ارائه شده درباره صلح در خاورمیانه را به شرح زیر برشمرد:
غیر واقع بینانه بودن طرح ها
عدم توجه به ریشه‌های بحران
نپرداختن به موضوع بازگشت آوارگان فلسطینی به موطن خود جهت ایفاء نقش در تعیین سرنوشت خود
طرفداری یک جانبه از رژیم صهیونیستی
خرازی همچنین به موضوع امنیت جمعی و ثبات منطقه‌ای که در گزارش مجمع روی آن تمرکز شده است، پرداخت و اظهار داشت: لازمه موفقیت و رسیدن به امنیت پایدار و ثبات در هر منطقه وجود اراده سیاسی و درک مشترک دولت‌های منطقه، برقراری گفتگوهای صادقانه بین دولت‌ها و جوامع مدنی و اعتقاد به اصل دموکراتیک «هر فرد یک رای» در همه کشورها است. این شرایط در منطقه خاورمیانه که بسیاری از حکومت‌های آن اقتدارگرا هستند و کمترین نشانی از دموکراسی ندارند، دیده نمی‌شود.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: موضوع دیگری که خلاء آن در گزارش مجمع احساس می‌شود، معضل تروریسم و افراط‌گرایی مذهبی است که جامعه جهانی را به شدت تهدید می‌کند. گروه‌های تروریستی همچون داعش با تفکر تکفیری وهابی و با حمایت مالی و ایدئولوژیکی برخی دولت‌ها به سرعت رشد کردند و در نقاط مختلف دنیا مستقر شدند و متاسفانه تحت نام اسلام به خشونت و اقدامات تروریستی دست زدند. مسلماً اگر در عراق و سوریه با این گروه تروریستی مقابله جدی به عمل نمی‌آمد و آن‌ها موفق به تشکیل خلافت می‌شدند، جامعه بین‌المللی با فاجعه بزرگ سیاسی و امنیتی جدیدی مواجه می‌شد.
خرازی در پایان بر این نکته تاکید کرد که مقابله موثر و کارآمد با معضل پیچیده تروریسم و افراط‌گرایی مستلزم عزم و اراده جدی جامعه بین‌المللی، همکاری جمعی دولت‌ها و قطع حمایت‌های مالی و ایدئولوژیک از گروه‌های تروریستی است.
منبع: ایسنا