اقتصاد24 - یکی از مسائل و مشکلاتی که در مقاطع مختلف دولت‌ها با آن مواجه بوده‌اند بحث چگونگی تصمیم‌گیری در خصوص بنزین بوده است. قیمت بنزین، سهمیه‌بندی، قاچاق سوخت، کارت سوخت و... همواره مسائلی بوده که مردم نسبت به آن مساله داشته‌اند. هنوز داستان سهمیه‌بندی بنزین در دولت احمدی‌نژاد و حواشی آنکه منجر به اتفاقات تلخی، چون به آتش کشیده شدن جایگاه بنزین شد از یاد نرفته است. اکنون دولت روحانی با در نظر گرفتن شرایط و موقعیت هنوز هیچ رویکردی به صورت عملی اتخاذ نکرده است.
هرچند این فقط دولت نیست که در بنزین تصمیم نهایی را نگرفته، بلکه مجلس نیز موضع مشخصی در مورد تعیین قیمت بنزین، سهمیه‌بندی و دو نرخی کردن آن اتخاذ ننموده است. بسیاری معتقدند مهم‌ترین دلیلی که موجب انفعال نمایندگان شده انتخابات پیش روی مجلس یازدهم است. نمایندگان نمی‌خواهند در زمان باقی مانده تا انتخابات با هر نوع تصمیمی واکنش مردم را برانگیخته و بخت خود را برای حضور در انتخابات پیش رو و کسب رأی از مردم با، اما و اگر روبه‌رو کنند. مجموع این مسائل موجب می‌شود که نوعی سردرگمی در خصوص بنزین در دولت، مجلس و جامعه مشاهده شود.
در این راستا «آرمان» با اکبر ترکان مشاور رئیس‌جمهور و رئیس سابق شورای‌عالی مناطق آزاد به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید:
**با توجه به تحولات اخیر در کشور به‌خصوص مساله بنزین که تا چند روز پیش به بحرانی جدی تبدیل شد، رویکرد‌ها و نظرات پیرامون بنزین را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تعیین تکلیف وضعیت بنزین ازجمله موضوعات مهم برای دولت وکشور قلمداد می‌شود که نباید آن را نادیده گرفت. مجلس با مخالفت در زمینه سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین از مسئولیت شانه خالی کرد تا هزینه این تصمیم‌گیری را بر دوش نکشد. مسلما اگر کشور در تامین ارز، سوخت و نیاز‌های اساسی تضعیف شود کل جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنزین از جمله مقوله‌هایی است که می‌تواند کل اقتصاد کشور را به چالش کشیده و با مشکل روبه‌رو کند. درست است که تا چند سال آینده کشور نیازی به واردات بنزین نخواهد داشت، اما مدیریت مصرف بنزین امری ضروری است، چرا که با توجه به نحوه مصرف آن در کشور به طور حتم در آینده نه چندان دور نیازمند واردات خواهیم بود.
از ابتدای دولت آقای روحانی مصرف بنزین حدود ۶۱ میلیون لیتر در روز بوده است، با این وجود متوسط مصرف روزانه بنزین حدود ۹۵ میلیون لیتر اعلام شده است که حتی در روز‌های اوج مصرف به ۱۲۰ میلیون لیتر هم رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد که در کشور با مصرف بی‌محابای بنزین روبه‌رو هستیم که به هیچ وجه قابل توجیه و تحمل نیست. اقتصاد ایران نمی‌تواند چنین هزینه‌ای را برای هدر‌سازی بنزین متقبل شود، به طور قطع باید تصمیم کارشناسانه و با پشتوانه علمی اتخاذ شود. بی‌تفاوتی به نحوه مدیریت بنزین برای جلوگیری بحران در جامعه پاک کردن صورت مساله است.
**هر رویکردی که از سوی دولت در حوزه بنزین اتخاذ گردد بازهم برخی به مخالفت برمی‌خیزند؛ از دید شما این مخالفت‌ها از چه چیزی نشأت می‌گیرد؟
بله؛ متاسفانه هر زمان که در مورد نحوه مصرف بنزین، سهمیه‌بندی، کارت سوخت و دونرخی شدن قیمت بنزین بحثی صورت می‌گیرد عده‌ای معترض هستند و به مخالفت همه‌جانبه برمی‌خیزند، بدون اینکه راهکاری پیش پای دولت بگذارند. چنین برخورد‌هایی این سوال را پیش می‌آورد که آیا معترضان به تغییر سیاست‌ها در نحوه مصرف بنزین، انتظار دارند دولت در برابر روند لجام گسیخته مصرف دچار بی‌عملی شود؟ قطعا نباید انتظار بی‌عملی از دولت داشت، لذا دولت باید در نهایت تصمیمی در این‌باره اتخاذ کند و نمی‌تواند از کنار آن به سادگی بگذرد.
**در حال حاضر چه مشکلاتی در حوزه بنزین متصور است و چه راهکار‌هایی می‌توان برای رهایی از این مشکلات پیشنهاد کرد؟
قاچاق بنزین یکی از معضلاتی است که دولت با آن روبه‌روست و این مساله در اثر تفاوت قیمت با کشور‌های همسایه پدید آمده و در سال‌های اخیر کشور به طور گسترده در مرز‌ها با پدیده «پیت‌کشی» روبه‌رو بوده است. عده‌ای به طور مداوم از تپه‌های مرزی بنزین را با پیت به آن سوی مرز‌ها منتقل می‌کنند. البته این تنها روش قاچاق بنزین نیست و جزئی از این معضل را دربر می‌گیرد. متاسفانه گاهی لوله‌های انتقال بنزین در مناطق مرزی در جنوب کشور کشف می‌شود که نشانگر وجود تشکیلات قاچاق بنزین است.
تردیدی نیست که قاچاقچیان بنزین از تشکیلات قدرتمندی برخوردارند؛ بنابراین رهاسازی مساله بنزین به صلاح نیست و باید با جدیت دنبال شود. برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه بنزین ضروری است سهمیه‌بندی صورت گیرد، تا با این روش مانع اسراف بنزین و قاچاق آن در مناطق مرزی کشور شویم. البته دو نرخی شدن بنزین یکی از راهکار‌های جلوگیری از مصرف بی‌رویه آن است که می‌تواند مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اگر افرادی مخالف چند نرخی شدن بنزین هستند راه حل‌های خود را ارائه دهند تا از اسراف و هدردهی بنزین ممانعت شود.
برای بهینه‌سازی مصرف سوخت باید به نظام مصرف در صنعت، نظام مصرف در نیروگاه‌ها و نظام مصرف در حمل و نقل و نظام مصرف خانگی و تجاری توجه کرد. البته در این زمینه‌ها مطالعات زیادی صورت گرفته است و بسته‌هایی برای اجرایی شدن آماده است. اما به دلیل اینکه تصمیم‌گیرندگان به فکر لیست‌های سیاسی هستند و می‌خواهند از این مقوله بدون دردسر عبور کنند در برابر آن تامل می‌کنند.
**رویکرد مجلس و انفعال نمایندگان درخصوص عدم تصمیم‌گیری قاطع درخصوص بنزین را چطور می‌بینید؟
از رفتار مجلس این‌گونه برداشت می‌شود که نمایندگان گمان می‌کنند در صورت موافقت با طرح دولت، در انتخابات مجلس مورد اقبال مردم واقع نخواهند شد. مجلس نمی‌خواهند هزینه چنین تصمیمی گریبانش را بگیرد. آنچه از شواهد برمی‌آید این است که ۷۰ درصد از نمایندگان نگران رأی نیاوردن در انتخابات مجلس هستند و نمی‌خواهند در چند ماه آخر مجلس دهم، نقشی در تغییر نرخ بنزین در کارنامه آن‌ها باقی بماند. در هر صورت باید تصمیمی در این زمینه گرفته شود و با نگاه سیاسی نمی‌توان آن را حل کرد. دولت می‌تواند به سمت سهمیه‌بندی و دونرخی شدن قیمت بنزین گام بردارد؛ به این صورت که نرخ بنزین سهمیه‌ای با مصرف مازاد سهمیه متفاوت باشد. درست است که برخی مخالف دو نرخی شدن قیمت بنزین هستند، اما در واقع چاره‌ای جز این نداریم.
منبع: روزنامه آرمان