اقتصاد۲۴- الهی که پیشامد بد برای هیچ مسلمانی پیش نیاید، وقتی لرستان سیل آمد هر چه داشتیم و نداشتیم را با خود برد، خانه و کاشانه‌مان را آب از جا کند و در یک لحظه دنیا روی سرمان خراب شد.
خوان اول: امید به زندگی
آن روز‌ها امیدمان ناامید شده بود، آخر مگر ما روستایی‌ها چه داشتیم که در یک روز آب بیاید و آن را با خودش ببرد، همه‌مان فکر می‌کردیم دیگر زندگی تمام شده و باید آواره و رها شده دست زن و بچه را بگیریم و راهی این روستا و آن روستا شویم.
خدا عمرشان دهد، خیر از جوانیشان ببینند، از هر جا که فکر کنی، برای کمکمان آمدند، یک گروه برایمان آب می‌آورد و یگ گروه دیگر نان، یک گروه خانه برایمان می‌ساختند یک گروه راه را باز می‌کردند، خلاصه که دمشان گرم، امیدمان را زنده کردند».
ریش سفید روستا با حسرتی، اما می‌گوید، کاش یکی هم بیاید و خانه مشهدی علی در ده پایین را درست کند، پیرمرد بیچاره سقف خانه‌اش چکه می‌کند و چندتا ترک هم برداشته، خدای نکرده، با کوچکترین اتفاق جانش در خطر است.
خوان دوم: دغدغه رفیق
می‌پرسم مگر به اهالی روستا وام نمی‌دهند تا خانه‌شان را درست کنند، خب برود بانک و درخواست بدهد، به امید خدا مشکلش حل می‌شود، می‌گوید: چند بار رفته، اما بانکی‌ها گفته‌اند که باید ضامن کارمند بیاوری، مشهدی علی هم که کس و کاری ندارد جز زنش که آن هم عمری برایش کدبانویی کرده، کارمند از کجا بیاورد آخر پیرمرد!
در ذهنم وقتی مصوبات و خبر‌های اخیر دولتمردان را برای پرداخت تسهیلات نوسازی و بهسازی مسکن روستایی را مرور می‌کنم، صحبت از ضامن کارمند نشده، تازه دولت برای تسهیل کار روستاییان، خودشان را ضامن یکدیگر کرده و سفته زنجیره‌ای را ملاک قرار داده است.
رو به ریش سفید کرده و می‌گویم: تا جایی که من خبر دارم ضامن کارمند را برای وام مسکن روستایی برداشتند، برای مطمئن شدن اجازه بدهید به یکی از مدیران زنگ بزنم و ماجرا را جویا شوم.
خوان سوم: آغاز مطالبه‌گری
همانجا تماس را برقرار می‌کنم، مدیر بنیاد مسکن بروجرد یکی از شهرستان‌ها وقتی جریان را برایش تعریف می‌کنم، صحبت پیرمرد را تایید می‌کند و می‌گوید: متاسفانه وقتی کار‌های متقاضی را انجام می‌دهیم و برای تشکیل پرونده راهی بانک می‌کنیم، برخی از بانک‌ها شرط سفته زنجیره‌ای را نمی‌پذیرند و خواهان ضامن کارمند هستند و اینکه این موضوع مختص لرستان نیست و در برخی استان‌های دیگر هم وجود دارد.
وقتی می‌پرسم مگر مصوبه دولت نیست و به صراحت عنوان نشده است که برای تسهیلات مسکن روستایی سفته زنجیره‌ای مطالبه شود و نه ضامن کارمند، ارجائم می‌دهد به مسوولان بانکی.
همین که تماس را قطع می‌کنم، ریش سفید می‌گوید: نگفتم گیر بانکی دارد این رفیق ما، بنده خدا با این سن و سالش مجبور است هر چند روزی راهی شهر شود و هر بار ناامیدتر برگردد.
با سر حرفش را تایید می‌کنم و برای پیگیری با مسوولان مرتبط تماس می‌گیرم. ریش سفید هم یکی از بچه‌های روستا را پی مشهدی علی می‌فرستد به امید اینکه با این تماس‌ها گره از کارش باز شود.
ماجرا برایم وقتی جالبتر شد که در تماس با مدیر بنیاد مسکن شهرستان چگنی، مشکلات جدیدی از روند دریافت تسهیلات مسکن روستایی عنوان شد.
به گفته این مدیر، اگرچه مشکل ضمانت سفته زنجیره‌ای در روستا‌های آن شهرستان وجود ندارد، اما سلیقه‌ای عمل کردن بانک‌ها موجب نارضایتی مردم شده، به‌گونه‌ای که یک بانک به افراد مجرد روستا وام مسکن نمی‌دهد، اما بانک دیگر مانعی ندارد، یک بانک دیگر به افراد بالای ۶۰ سال تسهیلات نمی‌دهد و بانک دیگر به زنان روستایی.
زنگ میزنم به مدیر بنیادمسکن خرم‌آباد و همین که موضوع را عنوان می‌کنم، درخواست می‌کند صدایش را به گوش متولیان برسانم، می‌گوید بار‌ها با فرمانداری و استانداری مکاتبه کرده‌ام، اما گوش هیچ بانکی بدهکار نیست، هر فردی را که برای دریافت تسهیلات مسکن روستایی به بانک معرفی می‌کنم یا می‌گویند اعتبار نداریم بروید سال آینده، یا اینکه سفته زنجیره‌ای را از آن‌ها نمی‌پذیرد، ما مانده‌ایم و مراجعه روزانه افراد زیادی که از بانک ناامید به نزد ما برگشته‌اند.
مشهدی علی هم به جمع‌مان اضافه شده، اهالی روستا دارند برایش ماجرا را تعریف می‌کنند، تماسم که قطع شد، امیدوارانه نگاهم می‌کند و می‌گوید: پیر شی جووون، خدا خیرت بده که پیگیر کار مردم میشی، اهالی برایم تعریف کردند که دنبال حل مشکلم هستی، نتیجه‌ای هم داشت؟
سلام و احوال‌پرسی کوتاهی می‌کنم و ادامه می‌دهم: تا اینجای کار که حرف شما درست بوده و مشکلاتی وجود دارد، باید از رئیسشان هم بپرسم که اصل ماجرا چیست و این موانع چرا به وجود آمده است.
خوان چهارم: تلفن بازی
با پویا تابعی مدیرکل بنیاد مسکن تماس می‌گیرم، پیام می‌دهد که در جلسه هستم و با شما تماس می‌گیرم.
یک طرف ماجرا هم بانک است، باید دلیل این سلیقه‌ای عمل کردن بانک‌ها و سنگ‌اندازی برخی از مدیران برای پرداخت تسهیلات مسکن روستایی را جویا شوم، برای همین زنگ میزنم به رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها که پس از چند بار تماس مکرر، پیام می‌دهد که در جلسه وبینار هستم و پایان یافتن آن تماس می‌گیرم.
به مشهدی علی و ریش سفید و چند نفر دیگر که چشم به دهانم دوختند تا خبری خوش را از زبانم بشنوند، رو کرده و می‌گویم: فعلا که مدیران در دسترس نیستند و قول تماس را داده‌اند، فعلا باید منتظر بمانیم.
همین‌طور که راه می‌رویم در کوچه پس کوچه‌های روستا از ریش سفید می‌پرسم، اهالی مشکلی ندارند، می‌گوید: مشکل که همیشه هست، اما خدا رو شکر، نانمان گرم است و کارمان به راه.
خوان پنجم: نعمت انقلاب
می‌گویند گرانی شده، اما ما روستایی‌ها خیلی بابتش نگران نیستیم. ما روز‌های سختی را پشت سر گذاشتیم که در مقابل این گرانی‌ها هیچی نیست، همین خانه‌های روستایی را می‌بینی، قبل انقلاب روستایی‌ها در خانه‌های اربابی مستاجر بودند و بیشتر درآمد کشاورزی و دامداری را به ارباب می‌دادند، الان که بیشتر روستایی‌ها خانه‌دار شدند و سر زمین‌های خودشان کار می‌کنند.
آن روزگار که روستا‌ها گازکشی نشده بودند، چقدر از بچه‌های همین حوالی به خاطر ریختن آب جوش روی چراغ نفتی سوختند، درمانگاه و خانه بهداشت که زیاد نبود، خیلی‌ها به خاطر نبود دارو مردند و داغشان روی دل خانواده‌هاشان ماند.
الان نعمت زیاد داریم، امنیت داریم، خدا رو شکر شب‌ها با خیال راحت سرمان را روی بالشت می‌گذاریم و می‌خوابیم، درست است مشکلاتی وجود دارد، اما ما رهبرمان را دوست داریم، دعا می‌کنیم همیشه سلامت باشند و برایمان پدری کنند.
خوان ششم: پیگیری و پاس‌کاری
پس از دقایقی موفق شدم با مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی لرستان تماس تلفنی داشته باشم.
ماجرا را روایت می‌کنم. او می‌گوید: سفته زنجیره‌ای مصوبه هیات دولت است، در شورای مسکن لرستان نیز این موضوع در حضور تمامی مدیران عامل بانک‌های عامل مطرح شد.
وی ادامه می‌دهد: در جلسه مذکور، معاونین اقتصادی و عمرانی استانداری لرستان خطاب به همه مدیران بانک‌ها عنوان کردند که هر کسی ضمانت زنجیره‌ای را نمی‌پذیرد اکنون بیان کند، همه مدیرعامل بانک‌های استان این موضوع را پذیرفتند.
بیشتر بخوانید: پرداخت وام ۲۰۰ میلیونی مسکن روستایی از هفته آتی
مدیرکل بنیاد مسکن لرستان با بیان اینکه در بعضی شهرستان‌ها، برخی مدیران شعبه بانک در خصوص پرداخت تسهیلات مسکن روستایی سلیقه‌ای عمل می‌کنند، گفت: در مصوبه صراحتا عنوان شده که سفته زنجیره‌ای مورد مطالبه باشد، اما باید صحبت‌های مدیران بانکی را شنید و دلیل این سلیقه‌ای عمل کردن را پرسید، چرا که در تمام جلسات، مدیران عامل می‌گویند که نامه مکتوب را به شعبات برای سفته زنجیره‌ای داده‌اند، اما نمی‌دانم علت این مشکل چیست.
تابعی ادامه می‌دهد: بعضی بانک‌ها می‌گویند نیروی کافی برای پرداخت نداریم، بعضی بانک‌ها به ما می‌گویند هر بانکی برای پرداخت دستورالعمل‌هایی دارد، مثلا اینکه بر اساس دستورالعمل داخلی به افراد تا یک سن خاصی وام دهیم، حال اینکه در دستورالعمل هیات دولت منعی برای معرفی متقاضیان نداریم، اینکه فردی مجرد است و یا اینکه بالای ۶۰ سال سن دارد و نمی‌تواند تسهیلات دریافت کند، اصلا قابل پذیرش نیست.
وی با بیان اینکه بر اساس آمار سرشماری سال ۹۵، حدود ۱۵۳ هزار واحد مسکونی در روستا‌ها داریم، می‌افزاید: از این تعداد، تا کنون ۱۱۱ واحد مسکونی بهسازی شده و ۴۲ هزار واحد نیازمند مقاوم‌سازی و بهسازی است.
مدیرکل بنیاد مسکن لرستان با اشاره به رتبه نخست این نهاد در مقاوم‌سازی مسکن روستایی، تصریح کرد: درصدد هستیم طی ۶ سال این میزان واحد باقی‌مانده نیز بهسازی و نوسازی شود.
مشهدی علی که از رد و بدل شدن حرف‌هایم با تابعی تا حدودی در جریان صحبت‌ها قرار گرفته، می‌گوید: این بنده خدا راست می‌گوید، ما در تشکیل پرونده هیچ مشکلی نداشتیم، من ۷۲ سال عمر از خدا گرفتم، کارم را بنیاد مسکن انجام داد و راهی بانک شدم، مشکلی اگر هست باید از بانک بپرسی.
دقایقی موفق شدن با کریمی رئیس بانک ملی لرستان و رئیس شورای هماهنگی بانک‌های استان تلفنی صحبت کنم.
از او سوال کردم که چرا با وجود مصوبه و صراحت کلام دولت برای پذیرش سفته زنجیره‌ای، اما بانک‌ها به‌گونه دیگر عمل می‌کنند.
او در جواب می‌گوید: قرار بر این نیست که بنیاد مسکن خودش پخش‌کننده پول باشد، اینکه تمامی افراد مجرد یک خانواده بخواهند تسهیلات مسکن بگیرند، همین پول پخش کردن منجر به ایجاد تورم و مشکلات بعدی می‌شود.
کریمی با بیان اینکه تمام مراحل مربوط به شناسایی متقاضی، تشکیل پرونده، نظارت فنی، ارزیابی، تعیین مبلغ بر عهده بنیاد مسکن است، گفت: در خصوص سفته زنجیره‌ای نیز به نظر می‌رسد مدیران بنیاد مسکن از چگونگی شیوه‌نامه پرداخت تسهیلات طرح ویژه بهسازی و نوسازی مسکن روستایی اعتبار ۱۴۰۱ اطلاعی ندارند.
رئیس شورای هماهنگی بانک‌های لرستان ادامه می‌دهد: در ماده ۳ شرایط اعطای تسهیلات ذکر شده، در بند اول این ماده، سقف تسهیلات فردی مشخص و عنوان شده که با تضمین سفته زنجیره‌ای و تضامین لازم در دستورالعمل اعطای تسهیلات خرد ابلاغیه اردیبهشت ۱۴۰۱ بانک مرکزی انجام شود.
وی با بیان اینکه بر اساس این دستورالعمل، متقاضیان دارای امتیاز اعتبارسنجی هستند، می‌افزاید: در اصلاحیه اعطای تسهیلات با روش‌های مختلفی مشخص شده است.
کریمی در پاسخ به این سوال که چرا در بین بانک‌ها در پذیرش و عدم پذیرش سفته زنجیره‌ای اختلاف وجود دارد، گفت: حتما بانک دقت لازم را نسبت به بخش‌نامه نداشته، وگرنه علاوه بر سفته زنجیره‌ای، تضامین لازم را نیز بر اساس امتیاز اعتبارسنجی از متقاضی دریافت خواهد کرد.
رئیس شورای هماهنگی بانک‌های لرستان بیان داشت: هیچ بانکی اجازه تعیین نوع متقاضی را ندارد و هر کسی را بنیادمسکن معرفی کند، بانک باید بپذیرد.
تا اینجای کار که مدیران توپ مشکلات را به زمین یکدیگر انداختند، هر کدام حق را به خود داده و دیگری را مقصر می‌دانند، تا زمان حل مشکل فعلا میان مصوبات و دستورالعمل‌ها باید سرگردان بمانید، این‌ها را به مشهدی علی می‌گویم و برای دست یافتن به نتیجه مشخص به احسان کرم زاده مدیرکل دفتر فنی استانداری تماس می‌گیرم.
وی با اشاره به ابلاغ بخش نامه هیات وزیران در تاریخ ۱۴۰۱/۰۹/۰۸ به بانک مرکزی و تمامی بانک‌های عامل مبنی بر پذیرش سفته زنجیره‌ای برای پروژه‌های نهضت ملی مسکن، گفت: متاسفانه در استان برخی بانک‌ها در این خصوص همکاری نمی‌کنند.
کرم‌زاده بیان داشت: در ذیل شورای مسکن، استاندار لرستان به صورت هفتگی جلسه‌ای در خصوص پایش مسکن ملی را برگزار می‌کند، و حتی پس از انعکاس این اقدام، وزیر کشور به سایر استان‌ها به صورت بخش‌نامه انجام این گونه جلسات را پیشنهاد داد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری لرستان با بیان اینکه بخش‌نامه هیات وزیران در جلسه روز پنج‌شنبه گذشته مجددا برای مدیران بانکی مطرح شده، می‌افزاید: مقرر شد معاونت اقتصادی موضوع سفته زنجیره‌ای و همکاری بیشتر بانک‌ها را پیگیری کند.
وی با تاکید بر اینکه مصوبه هیات وزیران برای همه بانک‌ها لازم‌الاجرا است، تصریح کرد: امید می‌رود بانک‌ها هر چه زودتر بحث سفته زنجیره‌ای را بپذیرند.
کرم‌زاده ادامه می‌دهد: یکی از دغدغه‌های دولت بحث نهضت ملی مسکن است، شرایط خاصی را برای تسهیل در دریافت تسهیلات همچون سفته زنجیره‌ای را برای روستاییان فراهم کرده است، دستورالعمل دولت باید اجرا شود و بخش‌نامه کاملا واضح و اخذ سفته زنجیره‌ای به صراحت عنوان شده است.
خوان هفتم: به کجا می‌برد این امید ما را..
مشهدی علی خسته از تلفن بازی‌ها، گوشه‌ای زیر سایه بلند دیوار نشسته است، ریش سفید می‌پرسد: با پیگیری‌هایی که کردی، آیا امیدی هست برای حل مشکل رفیق قدیمی و خسته این روزهایم.
با سوالش به فکر فرو می‌روم، روستایی‌ها می‌خواهند خانه‌هایشان را نو نوار کنند، دولت با هموار کردن مسیر دریافت وام هم‌پایشان شده، این وسط، اما بانک‌ها از قضا باید مجری مصوبات دولت باشند ساز ناکوک زده و مصوبه ابلاغی دولت را قبول نمی‌کنند و حالا مردم مانده‌اند میان این اختلاف و منتظرند که مشکل حل شود.
امید می‌رود با توجه پیگیری مسوولان این گره‌ها هر چه زودتر باز شده و مشکلات حوزه مسکن روستاییان باز شود و در گزارش بعدی بتوانیم اقدامات مثبت انجام شده در این زمینه را منعکس کنیم.