اقتصاد۲۴- مبادلات تجاری ایران و عراق، مدت‌ها است که در شرایط ویژه‌ای قرار داد. تعهد بانک مرکزی عراق به خزانه‌داری ایالات متحده برای اصلاحات در بخش بانکی و مبارزه با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم، امروز شرایط را پیچیده‌تر کرده است.
عراق، با حجم ۱۴ میلیارد دلاری تجارت رسمی، بزرگترین شریک‌های تجاری ایران در منطقه است. محدودیت‌هایی که خزانه‌داری آمریکا بر نحوه نقل‌وانتقال دلار‌های حاصل از فروش نفت بر نظام بانکی عراق اعمال کرده، حالا مبادلات این کشور با ایران را ببیش از پیش، با مشکلاتی مواجه کرده است.
هم‌زمان با هشدار خزانه‌داری آمریکا به عراق برای پذیرش تبعات مبادله با کشورهای تحت تحریم آمریکا، پیش‌بینی می‌شد که مراودات تجاری این کشور با ایران، به زودی تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت و چنین نیز شد؛ حالا، نشریه «میدل ایست آی» به نقل از منابع آگاه خبر داده که عراق، برای پرداخت بدهی دوساله‌اش به ایران به جای دلار از دینار استفاده کرده است.
این خبر درحالی منتشر شده که بازار ارز در ایران همچنان ملتهب است و چشم‌انداز واضحی نیز از آینده آن در دست نیست. پرسشی که خلق شده این است که تسویه بدهی‌های کشور در قابل دینار عراق چه معنایی برای اقصاد تجارتی ایران دارد؟
«فراز» این باره با «علی شریعتی»، عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفتگو کرده است.
شریعتی در توضیح چرایی پرداخت بدهی با دینار عراق گقت: «در عراق، حالا به دلیل تحولاتی که بعد از هماهمانگی‌ها و قول‌وقرار‌هایی که مقامات بغداد، ماه پیش در ترکیه با معاون خزانه‌داری آمریکا گذاشتند، فرایند‌های حرکتی دلار در این کشور سخت شد.
بر اساس شنیده‌ها، حدود ۱۰۰ کارشناس مرتبط با خزانه‌داری آمریکا، پرداختی‌های دلاری عراق را ردگیری می‌کنند. روزانه حدود ۳۵۰میلیون دلار از فروش نفت وارد عراق می‌شود و کارشناسان خزانه‌داری آمریکا این حجم از پول را ردگیری می‌کنند. به همین دلیل نقل‌وانتقالات دلاری در عراق بسیار دشوار شده است».
تسویه بدهی عراق با دینار و یوان
او در ادامه گفت: «دینار در اختیار بانک مرکزی عراق است. اما طبق مذاکراتی که احتمالا اتفاق افتاده، آمریکا روی دلارهایش حساس است. ما در گذشته تبادلات دلاری زیادی با عراق داشتیم، اما پس از اتفاقات اخیر، در مبادله دلاری مشکل‌هایی ایجاد شد. عراق بزرگترین شریک تجاری همجوار ما است و ۱۰میلیارد دلار تبادل غیر نفتی عدد کمی نیست. این رقم سنگینی است و در سبد ارزی کشور نقش بسیاری مهمی دارد. حالا اگر این را به دنیار داده باشند، شاید به خاطر این باشد که مشمول حساسیت‌های نظارتی سخت‌گیرانه آمریکا نباشد».
این عضو اتاق بازرگانی با بیان اینکه عراق مقداری از بدهی‌هایش را با یوآن چین نیز پرداخت می‌کند گفت: «چین یکی از شرکای تجاری بزرگ عراق است و تعدادی از مبادلات این دو کشور با ارز چینی انجام می‌شود. عراق به مدت دوماه دچار تورم شد و قیمت هر ۱۰۰دلار در بازار آزاد به ۱۸۰هزار دینار رسید و بازار سقوط کرد. چون آستانه تحمل و توان مردم عراق مثل ما نیست که قیمت دلار در یک هفته ۴۰درصد نوسان داشته باشد. به همین خاطر، بعد از مذاکراتی که عراق در ماه گذشته با ایالات متحده داشت، قیمت هر ۱۰۰دلار در بازار دوباره به ۱۵۵هزار دینار بازگشت و ثبات نسبی ایجاد شد».
افزایش هزینه انتقال دلار در عراق
علی شریعتی با بیان اینکه هزینه انتقال ارز در عراق نسبت به گذشته بیشتر شده، گفت: «در گذشته هزینه انتقال هر ۱۰۰هزار دلار، ۴۰۰ دلار بود. امروز به دلیل ردگیری‌های آمریکا، هزینه انتقال هر ۱۰هزار دلار به ۴۰۰دلار رسیده است. بازار عراق، بازاری است که حجم شِبه پول در آن زیاد است و همه تراکنش‌ها در صرافی انجام می‌شود.
به همین دلیل، سیاست‌هایی در نظر گرفته شده که با استفاده از مزیت ارز دولتی، مردم را به استفاده از سوئیفت سوق می‌دهند. یعنی به افرادی که مدارک‌شان تمیز و بدون مشکل است، ارز دولتی ۱۳۳هزار دیناری اختصاص می‌دهند. این‌ها از جمله سیاست‌های تشویقی است که دولت عراق برای کاهش تمایل مردم به بازار حواله‌ای و کاهش سوءاستفاده‌ها در نظر گرفته است».
در موضع انتخاب نیستیم
او در پاسخ به این پرسش که پرداخت بدهی‌های ایران به دینار چه تبعاتی خواهد داشت، گفت: «ما امروز در شرایطی نیستیم که بخواهیم انتخاب کنیم یا بگوییم این اتفاق خوب است یا بد؛ یکی از دلایل جهش نرخ دلار، همین قطع شدن جریان ورودی منابع ارزی ما از عراق بود.»
شریعتی افزود: «دوستان گفته‌اند که به روسیه وصل شده‌ایم و از طریق روسیه به ۴۰ بانک در جهان متصل شدیم، اما خود روسیه امروز تحریم است. حال و هوای روسیه امروز مثل حال و هوای ما در دوران آقای احمدی‌نژاد است. هنوز داغ است، منابع دارد، تحریم را یک بازی می‌بیند و هنوز تحریم‌ها برایش آنقدر جدی و پیچید نشده که فشار ناشی از آن را لمس کند. عراق اما، اثر بسیار مهمی در مبادلات ما داشت. حالا این وسط دوستان دوری هم زدند و موج‌سواری هم کردند و کسری بودجه‌ای هم جبران شد. همه دولت‌های ما این فن را در آستین دارند. اما دلیل عمده نوسانات ارزی ما کمبود منابع ما بود که به دلیل قطع شدن ورودی بود. حالا این ورودی اگر دوباره جریان پیدا کند، به هر صورتی اگر باشد باید با آن ساخت».