اقتصاد۲۴- در حالی سیل سال گذشته، استان تهران بیش از۴۳ کشته داد و بیشترین تلفات انسانی در ایران را بیخ گوش مسئولان مدیریت بحران در پایتخت تجربه کرد که عدم تخصیص اعتبار برای ساخت سیل بند‌ها و ترمیم زیرساخت‌های مقابله با سیل در شهر‌ها و روستا‌های در معرض سیل در طول سال ۱۴۰۱ بار‌ها از سوی نمایندگان در قالب تذکرات به دولت تکرار شده بود.
تذکراتی که در یک‌سال گذشته، از سوی نمایندگان مجلس به‌رئیس جمهور و وزرایش برای عمل نکردن به وعده‌ها به سیل‌زدگان داده بودند. وعده‌هایی که می‌توانست درصورت عمل به آن‌ها، نجات جان بسیاری از هم‌وطنان را قبل از وقوع سیل به‌همراه داشته باشد.
ترک فعل‌هایی که بار‌ها از سوی نمایندگان مجلس، به دولت تذکر داده شده است؛ یکی از نکات مهم در بررسی تذکرات مجلس به دولت، درخواست نمایندگان مجلس از دولت برای ارائه گزارش کارشناسی، درباره سیل‌ها رخ‌داده و علل و عوامل وقوع آن و نقش دستگاه‌های مختلف در پیش‌گیری از وقوع آن بوده است که تاکنون گزارش‌های ملی درباره سیل در دولت سیزدهم تهیه و منتشر نشده است.
وعده‌های بر زمین مانده به سیل‌زدگان
در ۲۱ ماه گذشته و از ابتدای آغاز دولت سیزدهم، ابراهیم رئیسی در سفر به استان‌ها وعده‌های قابل توجهی به سیل‌زدگان داده است. اما حالا مشخص شده وعده‌های رئیسی بر زمین مانده و وزرا و هیات دولت علی‌رغم تذکرات نمایندگان مجلس، یا اقدامی در این خصوص انجام نداده‌اند و یا موانعی هم‌چون عدم تامین اعتبارات از جانب سازمان برنامه‌و بودجه مانع از اجرای وعده‌ها شده است. چه آن‌که در دو مورد به‌صراحت نمایندگان مجلس، سازمان برنامه‌و بودجه را مانع اصلی در جبران خسارات سیل به سیل‌زدگان دانسته‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای تشکیل دولت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیش از ۳۰ تذکر درباره وعده‌های بر زمین مانده به دولت سیزدهم داده‌اند، اما علی‌رغم دستورات صریح رئیسی، دولت نتوانسته اعتبار لازم برای عمل به وعده‌ها را محقق کند.
حرف درمانی در وعده‌ها به مردم سیل‌زده
نمایندگان مجلس از ابتدای تشکیل دولت به‌طور مستمر به دولت درباره عدم اجرای وعده‌ها و شعار‌ها تذکر داده‌اند. وعده‌هایی که در نهایت در کلام باقی مانده و حالا مشخص شده هر وعده به روستائیان و مردم مناطق محروم صرفا جنبه روانی و حرف درمانی داشته و دولت سیزدهم در مرحله اقدام و عمل به وعده‌ها عمل نکرده است.
در ویدئویی که فروردین سال ۱۴۰۱ از حضور ابراهیم رئیسی بین سیل‌زدگان فیروزکوه منتشر شد، فردی که اعضای خانواده خود را از دست داده از ابراهیم رئیسی خواهش می‌کند مثل حضور قبلی‌اش صرفا وعده ندهد و به وعده‌هایش عمل کند.
تحلیل تذکرات نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دولت سیزدهم نشان می‌دهد درباره ۲۳ درصد وعده‌ها به سیل‌زدگان، پرداخت خسارات صورت نگرفته و در ۲۰ درصد موارد، اساسا تامین اعتبار صورت نگرفته و یا در مواردی جالب توجه، اعتبارات مدیریت بحران در محل دیگری به‌جز امور سیل‌زدگان صرف شده است. این در حالی است که ۳۳ درصد خسارت‌دیدگان تا به امروز کمکی از دولت دریافت نکرده‌اند. مخاطب چهار مورد از تذکرات، شخص رئیس جمهور است و مشخص نیست اساسا ابراهیم رئیسی از تذکراتی که نمایندگان به او در صحن علنی داده‌اند مطلع شده است یا نه. گواه این موضوع، تکرار تذکراتی است که نمایندگان مجلس در سال گذشته داشته‌اند و در مواردی به‌دلیل قصور دولت در عمل به وعده‌ها، مجددا این تذکرات در صحن علنی مطرح شده است.
سوء مدیریت دولت سیزدهم در مقابله با سیل
وقوع نخستین سیل در استهبان استان فارس در ۳۱ تیرماه که به ۲۰ کشته و ۵ مفقودی ختم شد، نشانه‌ای قوی برای هوشیاری سایر استان‌ها و مدیریت بحران وزارت کشور بود تا تدابیر پیش‌گیرانه برای جلوگیری از تلفات در سایر استان‌ها را اتخاذ کنند. موضوعی که نه‌تن‌ها محقق نشد بلکه بعد از آن موجب ۷۶ کشته در ۱۹ استان، ۳۸ شهر، ۱۰۶ شهرستان و ۳۰۱ روستا و۳۲ محور شد که ۴۳ کشته آن مرتبط با استان تهران بود. استانی که ستاد مدیریت بحران کشور در آن قرار دارد و این موضوع باعث نشد تا از بعد از سیل استهبان، پیش‌گیری از وقوع سیل با هدف جلوگیری از کشته شدن افراد، صورت پذیرد.
بررسی تحقیقی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد، سوء مدیریت مدیران دولت، عامل اصلی در افزایش تعداد فوتی‌ها به‌ویژه در استان تهران بوده است. بازبودن مسیر‌ها و رستوران‌ها و تفرجگاه‌ها با وجود هشدار سیل، بازبودن امام‌زاده داوود و عدم هشدار به زائران و گردشگران، عدم لایروبی مسیر رودخانه و کانال‌های هدایت آب و مسیل از سال ۹۸ تاکنون و فقدان مدیر بحران مشخص در جریان سیل فیروزکوه و امام زاده داوود به دلیل خارج بودن از محدوده شهر تهران، از مهم‌ترین دلایل غفلت مسئولان و مدیران دولت است. این درحالی است که سیل سال ۱۳۹۸ که قدرت تخریبی آن به‌مراتب بیشتر از سیل ۱۴۰۱ بوده با تلفات کمتری روبه‌رو شده است.
تجهیزات پیش‌بینی آب‌و هوا در گرو تحریم
رئیس سازمان هواشناسی کشور در سال ۱۳۹۴ اعلام کرده بود هر رادار هواشناسی در دوره تحریم‌ها به قیمت ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیارد ریال خریداری می‌شد، اما با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، هزینه‌های سازمان هواشناسی برای خرید این دستگاه به نصف و هزینه خرید سایر تجهیزات به یک سوم کاهش پیدا کرد. اما این مقام مسئول در سال۱۳۹۸ و بعد از انتقاد‌ها به سازمان هواشناسی درخصوص عدم پیش‌بینی سیل در استان‌ها به موانع تحریم‌های آمریکا برای ورود تجهیزات پیش‌بینی آب‌و هوا اشاره کرد
موضوعی که در سیل امسال نیز توجه دیوان محاسبات را به خود جلب کرد. مهرداد بذرپاش رئیس وقت دیوان محاسبات گفته بود «علی‌رغم گذشت ۵ سال از تصویب قانون هوای پاک، مطابق ماده ۲۶ قانون، سازمان هواشناسی مکلف بود ظرف دوسال شبکه ملی هشدار و پیش آگاهی رخداد‌های سیل، طوفان و گردوغبار را تکمیل کند، این مهم انجام نشده است.» موضوعی که به‌نظر می‌رسد دلایل عدم اجرای آن بی‌ارتباط با تحریم‌ها نیست.
بی‌تدبیری مدیران؛ مخرج مشترک ترک فعل‌ها در سیل
بعد از سیل در استان تهران، تصاویر حضور مدیرانی که با صفت جهادی و انقلابی شناخته می‌شوند در حالی که با کت‌و شلوار در گل به‌جای مانده از سیل عکس یادگاری می‌گیرند، انتقاد افکارعمومی را به‌دنبال داشت. اغلب منتقدان معتقد بودند بعد از سیل استهبان، دولت فرصت کافی برای اتخاذ تدابیر پیش‌گیرانه برای جلوگیری از تلفات سیل را داشته، اما به آن بی‌توجهی کرده است.
موضوعی که در تلفات سیل استان تهران برجسته بوده و بیشترین میزان کشته‌ها را در پایتخت کشور رقم زد؛ جایی که ستاد مرکزی مدیریت بحران در آن قرار دارد. نکته دیگر در تحمیل خسارات سیل، عدم عمل به وعده‌ها متاثر از کمبود اعتبارات بوده است. وعده‌هایی از سوی ابراهیم رئیسی داده شده که برای تحقق آن اعتباری وجود ندارد. این موضوع موجب شده تا در سیل‌های بعدی به‌دلیل عمل نکردن به وعده‌های داده شده، خسارات ناشی از سیل افزایش یابد. وعده‌هایی که نمایندگان مجلس به‌طور مداوم آن‌را به دولت متذکر شده بودند.
حالا باید دید با در پیش بودن باران‌های سیل‌آسا در بهار ۱۴۰۲، چه میزان تاخیر در عمل به وعده‌ها برای ساخت سیل‌بند‌ها و لایروبی کانال‌ها و رودخانه‌ها به‌تداوم چرخه سیل و خرابی‌های آن منجر خواهد شد؟ دوم فروردین ۱۴۰۲، سازمان هواشناسی از بارش‌های شدید در ۱۱ استان خبر داده و برای ۲۸ استان هشدار طغیان رودخانه‌ها، کولاک برف، رانش زمین و خسارت به کشاورزان صادر کرد.