اقتصاد۲۴- زنی عاشق مدگرایی، تزریق و عمل‌های زیبایی بخشی از توصیف شخصیت مهربان علیوا همسر الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان است.
مهربان علیوا ۵۸ ساله همسر الهام علیاف رئیس جمهور آذربایجان و بانوی نخست در این کشور است که در سیاست و تجارت دستی دارد و البته نامش تقریبا در تمامی اسناد مهم افشاگرانه فساد اقتصادی سران کشور‌های جهان نیز دیده می‌شود. البته که خانواده علی اف را باید از استثنائاتی دانست که نام تمام اعضا در اسناد پارادایس، پاناما و پاندورا بار‌ها تکرار شده و مهربان علیوا نیز حضور پررنگی در این اسناد داشته است.
زنی با رگ و ریشه خلخالی
مهربان علیوا در ۲۶ اوت سال ۱۹۶۴ در یکی از قدرتمندترین خانواده‌های باکو به دنیا آمد. اصالت وی، اما به منطقه خلخال ایران باز می‌گردد و او نوه میرجلال پاشایی از روستای اندبیل خلخال است. میر جلال از نویسندگان به نام و صاحب سبک آذربایجان بوده که دارای دکترای زبان شناسی است و بیش از ۷۰ جلد کتاب و داستان‌های کوتاه نوشته است. فرزند میرجلال، حافظ پاشایف، اولین سفیر جمهوری آذربایجان در ایالات متحده، عموی مهربان علیوا بوده و پدر مهربان علیوا، عارف پاشایف نیز رئیس آکادمی ملی حمل و نقل هوایی در باکو بوده است.
خانواده علیوا نیز از نزدیکان دولت باکو هستند، آنچنان که حافظ پاشایف، اولین سفیر جمهوری آذربایجان در ایالات متحده عموی وی، پدرش، عارف پاشایف نیز رئیس آکادمی ملی حمل و نقل هوایی در باکو بود. البته مادر مهربان، آیدا ایمان‌قلیوا نیز یک زبان‌شناس برجسته به شمار می‌رود.
علیوا پس از اتمام دوره متوسطه در سال ۱۹۸۱ میلادی، در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۹۸۳ با الهام علیاف فرزند حیدر علیاف ازدواج کرد.
مهربان علیوا در نهایت پس از ازدواج تحصیلاتش را در دانشگاه علوم پزشکی باکو ادامه داد. سپس از آکادمی سچنوف مسکو در رشته پزشکی در سال ۱۹۸۸ فارغ التحصیل شد و در طول سال‌های ۱۹۸۸-۱۹۹۲ در قسمت چشم آکادمی پزشکی مسکو که توسط دکتر میخائیل کراسنوف رهبری می‌شد، مشغول کار شد.
لس آنجلس تایمز در گزارشی مربوط به سال ۲۰۱۳، مهربان علیوا را یکی از عوامل گسترده در موفقیت شوهرش در پست ریاست جمهوری شمرد و بنا به نوشته مجله ساندی تایمز، مهربان علیوا یکی از پرنفوذترین و قدرتمندترین شخصیت‌ها در دولت باکو بوده است.
بانوی شیک پوش یا همدستی برای فساد
زندگی مهربان علیوا، اما فارغ از تعارفات معمول و آنچه دستگاه رسمی دولت باکو از وی به عنوان زنی خیر، مادری فداکار و همسری همراه می‌خواهد نشان بدهد، ابعاد جالب دیگری نیز دارد.
مهربان علیوا هر چند لابد برای سه فرزندش مادری دلسوز است، اما به نظر می‌رسد با وجود تکرار نامش در اسناد فساد نمی‌توان این صفات را به همه ابعاد زندگی وی نیز تعمیم داد.
در سال های اخیر اسنادی با حجم ۲ و ۶ ترابایت از فعالیت‌های دفتر وکالت موساک فونسکا در پاناما در اختیار روزنامه آلمانی زوددویچه قرار گرفت. این اسناد مربوط به تاسیس بیش از ۲۴۰ هزار شرکت برون‌مرزی است که بیشتر آن‌ها با هدف پولشویی، فرار مالیاتی، مخفی کردن ثروت و اهداف دیگر بوده‌اند و در میان این اسناد نام خانواده علیاف (لیلا، آرزو، مهربان و حیدر) به عنوان دختران، همسر و پسر الهام علیاف مکرر دیده می‌شود.
نام مهربان در اسناد فساد پاناما
طبق نامه‌ای که در سال ۲۰۱۰ به دفتر وکالت موساک فونسکا در پاناما ارسال شده ۵۱ درصد سهام شرکت "آتا هلدینگ" در اختیار شرکتی به نام "Hughson Management" است که نام روسای این شرکت افرادی به نام آرزو و لیلا علیاف (دختران مهربان علیوا و الهام علی اف) قید شده است.
بیشتر بخوانید: بررسی اسناد فساد مالی رئیس جمهوری باکو و خانواده وی/ خانواده علیاف، ستاره درخشان اوراق پاناما و اسناد پاندورا
اما برای اینکه در نهایت صاحبان واقعی "آتا هلدینگ" مشخص نشوند، از روش پیچیده‌ای استفاده شده است. اکثریت سهام این هلدینگ متعلق به یک هلدینک انگلیسی است. خود این هلدینگ انگلیسی نیز متعلق به "اف ام منیجمنت" است که توسط فاضل ممدوف در پاناما تاسیس شده که در واقع تابع "بنیاد یو اف یونیورس" به ریاست مهربان علیوا است.
همچنین این پرونده‌ها نشان می‌دهد که دو سال بعد، در سال ۲۰۰۵، همسر علیاف، بانوی اول شیک پوش آذربایجان، مهربان علیوا، یکی از دو مدیر بنیاد UF Universe در کنار وزیر مالیات، ممدوف، شده است.
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۸ نیز گاردین خبر داده بود که دختر علی اف قصد داشته از طریق پولشویی، یک ساختمان ۶۰ میلیون پوندی در لندن بخرد. ریشه ماجرا را، اما همچنان باید در اسناد پاناما جست و جو کرد.
بخش زیادی از این شرکت‌های پولشویی تحت هدایت مهربان علی اف، همسر علی اف هستند که در «اوراق پاناما» به آن اشاره شده است. کما اینکه سه فرزند، همسر و دو نفر از نزدیکان الهام علی اف از شرکت‌های مخفی دریایی برای خرید پنت هاوس مجلل، فضای اداری تجاری وحتی یک میخانه قدیمی در قلب لندن استفاده کردند. اسناد فاش شده پاندورا نشان می‌دهد که چگونه این املاک توسط یک شبکه متصل به ۸۴ شرکت دریایی نگهداری می‌شده است.
مهربان علیوا در اسناد پاندورا
البته وجود نام مهربان علیوا تنها محدود به اسناد پاناما نیست بلکه با افشای اسناد پاندورا در سال ۲۰۲۱، ابعاد تازه‌ای از فساد اقنصادی این خانواده افشا می‌شود.
بر اساس گزارش گاردین، خانواده علی اف جزء آن دسته از رهبران فعلی جهان است که نام وی در بین ۱۱.۹ میلیون فایل از اسناد فاش شده پاندورا به چشم می‌خورد. بی‌بی‌سی نیز در خصوص حجم فساد مالی علیاف و خانواده وی نوشت که آن‌ها متهم به «غارت» ثروت ملی شده‌اند.
اسناد پاندورا نشان می‌دهد که الهام علی اف و مهربان علی علیوا در سال‌های اخیر نزدیک به ۴۰۰ میلیون پوند از املاک انگلیس را معامله کرده‌اند.
بلوای شایعات درباره مهربان علیوا
اما مساله شایعات گوناگون درباره مهربان علیوا، همسر الهام علی اف و بانوی اول باکو همواره وجود داشته؛ شایعاتی که هیچ گاه از فضای مجازی خارج نشد تا مواردی که به عنوان رسوایی سر از صفحات نسخت مطبوعات در آورد .
برای مثال یک شایعه جنجالی در سال ۲۰۱۰ در مورد مهربان علیوا، اما به شکل عجیبی بار دیگر پس از سال‌ها در شبکه‌های اجتماعی حاشیه‌ساز شد. در دسامبر ۲۰۱۰ مهربان به سوژه بی‌سابقه روزنامه‌های خارجی تبدیل شد و البته این بار دیگر مساله بحران‌های مالی و پولشویی نبود، شایعات رنگ و بوی اخلاقی به خود گرفته بودند.
ابتدا یک روزنامه راست‌گرای ایتالیایی Il Foglio، در دسامبر ۲۰۱۰ مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن از دیپلمات‌هایی ناشناس به عنوان مرجع یاد کرده و گفته بود در برلین دیدار‌هایی غیر‌رسمی، با ماهیت عاشقانه بین مهربان و الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس رخ داده است.
کمی بعدتر در دسامبر همان سال این بار نوبت به گاردین رسید که گزارشی را بر اساس یک سند ویکی‌لیکس منتشر کند؛ مطابق این سند‌ها که توسط یکی از کارکنان سفارت ایالات‌متحده در باکو تهیه شده بود و نفوذ سیاسی و منافع تجاری خانواده‌ی علیوا را توصیف کرده و در مورد احتمال استفاده بانوی اول از جراحی پلاستیک حدس‌هایی زده بود.
بازنشر شایعات و اسناد قدیمی در سال ۲۰۲۲
اتهامات وارد شده از سوی روزنامه Il Foglio، به همراه گالری عکسی با عنوان «خیلی زیبا برای بانوی اول»، مهربان را به صدر خبر‌های جنجالی روزنامه‌ها آورد.
البته که هیچ رسانه‌ای در باکو جرات نکرد کوچکترین خبری از این مسئله منتشر یا اشاره‌ای به این موضوع کند، اما گزارش روزنامه ایتالیایی، بسیاری شهروندان آن سوی ارس را شوکه کرد و انتشار این داستان به یکی از داغ‌ترین موضوعات بحث در باکو تبدیل شد.
سرانجام دولت باکو ناچار شد به شایعات واکنش نشان بدهد. دفتر همسر الهام علی اف ، بیانیه‌ای خشم‌آلود در مورد این شایعات منتشر و آن‌ها را به شدت تکذیب کرد.
نمایندگان روزنامه ایتالیایی، اما هیچ پاسخی به این بیانیه تند ندادند.
سرانجام دولت باکو ناچار شد به شایعات واکنش نشان بدهد. دفتر همسر الهام علی اف ، بیانیه‌ای خشم‌آلود در مورد این شایعات منتشر و آن‌ها را به شدت تکذیب کرد.
نمایندگان روزنامه ایتالیایی، اما هیچ پاسخی به این بیانیه تند ندادند.
اما گزارش مهم‌تر و جالب‌تر نه گزارش روزنامه ایتالیایی که مربوط به اسناد ویکی لیکس بود. سند ادعایی سفارت ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۰، مهربان علیوا را به عنوان نماینده‌ای توصیف کرده بود که هرگز در پارلمان دیده نشده و «در مورد مسائل سیاسی نیز اطلاعات ضعیفی دارد».
این سند همچنین فاش کرد که او «جراحی‌های زیبایی قابل توجهی روی صورتش انجام داده است و به همین دلیل هم نمی‌تواند خیلی از حالات چهره را به درستی نشان دهد.»
لباس‌های او نیز حتی در دنیای غرب، «تحریک‌آمیز» توصیف شده بودند.
لباس‌های او نیز حتی در دنیای غرب، «تحریک‌آمیز» توصیف شده بودند.
عجیب اینکه این گزارش‌ها پس از حدود ۱۲ سال و در سال ۲۰۲۲ بار دیگر سر از شبکه‌های اجتماعی در آوردند و بار‌ها به عنوان روایت‌های تاریخی و یا اسناد تاریخی بازنشر و به اشتراک گذاشته شدند و در نهایت دردسری تازه برای دولت باکو ایجاد کرده بودند.
اما دوگانه مهربان علیوا همچنان وجود دارد. زنی که از سویی شمایل خیری دوست داشتنی به خود می‌گیرد و از سوی دیگر متهم اصلی در پرونده فساد‌های خاندان علی اف است؛ او از یک سو می‌خواهد زنی مستقل و موفق و کاردان جلوه کند و از سوی دیگر وقتی با دستور همسرش به پارلمان فرستاده می‌شود نه در جلسات و نه در بحث‌ها حاضر نمی‌شود.
شاید دقیق‌ترین توصیف از مهربان علیوا همان باشد که در اسناد افشا شده از سفارت آمریکا در باکو به دست آمده است؛ «او جراحی‌های زیبایی قابل توجهی روی صورتش انجام داده و به همین دلیل نمی‌تواند خیلی از حالات چهره را به درستی نشان دهد.»