اقتصاد۲۴- گمانه زنی‌های انتخاباتی از آغازین فصل ۱۴۰۲ کلید خورده است؛ گمانه‌هایی معطوف به انتخابات اسفندماه ۱۴۰۲ که قرار است یا چرخش در صندلی‌های سبز بهارستان را شاهد باشیم یا درب بر همان پاشنه چهارسال اخیر بچرخد.
از یک سو سیگنال‌های سیاسی به سوی شورای نگهبان فرستاده می‌شود که فضا را به سمت رقابتی شدن ببرد و از سوی دیگر احتمالات بر سر کاندیدا‌های شاخص این دوره از انتخابات پارلمانی بالا گرفته است.
در میان خبر‌های انتخاباتی اخیر، هم فرمان آماده باش برای آغاز تحرکات تشکیلاتی دیده می‌شود، هم نام برخی چهره ها، چون روحانی نیز به چشم خورده و گفته می‌شود او نیز قرار است در قامت یک لیدر پشت پرده وارد گود شود.
اما در چنین فضای سیاسیِ رنگ گرفته با انتخابات، یک دورهمی سیاسی و یک عکس چهارنفره تحلیل‌ها را متفاوت‌تر کرد. دورهمی که برخی آن را کپی کاری قالیباف از روی دست لاریجانی می‌دانند. چه آنکه او نیز در آذرماه سال ۸۷ محفلی با حضور روسای مجلس قبلی برگزار کرد که در آن همایش علاوه بر حداد و ناطق نوری، هم آیت الله هاشمی حضور داشت هم مهدی کروبی.
شیخ لیدر می‌شود، فیلسوف سیاستمدار کاندیدا؟
اما دورهمی سیاسی و مهمانی افطاری قالیباف کافی بود تا باردیگر گمانه زنی‌های سیاسی در اطراف ناطق نوری و لاریجانی داغ شود. دو چهره برخواسته از جریان سنتی اصولگرا که طی سال‌های اخیر بار‌ها به تیغ تندرو‌ها نواخته شده و نصفه و نیمه از صحنه عملیاتی سیاست کنار گذاشته شده اند.
گرچه لاریجانی به مثابه ناطق نوری عزلت سیاسی و سکوت سیاسی را خودخواسته برنگزیده است، اما با ردصلاحیت از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ فاز عملیاتی حذف او از سیاست زده شد؛ هرچند او همچنان تلاش دارد با اظهارنظر‌ها و برخی تحرکات، خود را در صحنه سیاست زنده نگه دارد.
نام این دو چهره نه در انتخابات پیش رو بلکه در ادوار انتخاباتی پیشین نیز در قالب لیدر پشت پرده یا کاندیدای انتخاباتی بار‌ها و بار‌ها مطرح بوده است.
ناطق نوری سالهاست از صحنه تصمیمات اصولگرایان کنار رفته و با وجود اصرار‌های زیاد حاضر به کاندیداتوری در هیچ انتخاباتی نشده، اما در پشت صحنه سیاست نفوذی اثرگذار داشته است.
او در دهه ۹۰ که دلسوزانی از چپ و راست و میانه کنار یکدیگر قرار گرفتند تا خطر روی کار آمدن دولتی شبه احمدی نژادی را دفع کنند در کنار آن‌ها ایستاد و از روحانی حمایت کرد. بعد از فوت آیت الله هاشمی رفسنجانی با اینکه تصور می‌شد نقشی جدی‌تر ایفا کند، اما بازهم بر عهد خود برای کناره گیری از سیاست ماند وتن‌ها در قامت حامی اعتدالیون در صحنه حضور داشت.
نام ناطق نوری در انتخابات ۱۴۰۰ هم مطرح بود، اما او حاضر به پذیرش درخواست‌ها برای کاندیداتوری نشد و حال این روز‌ها که هنگامه انتخاباتی دیگر است، بسیاری بر این انتظارند که شیخ بازهم به مانند دهه نود خطر تندرو‌های نفوذ کرده در ساختار حاکمیت خاصه مجلس را جدی گرفته و نقشی لیدری ایفا کند.
او در این مسیر می‌تواند همراهی برخی، چون لاریجانی و حسن روحانی و حتی کمی آن طرف‌تر سید محمد خاتمی را نیز در کنارخود ببیند. چهره‌هایی که گرچه پیشینه تشکیلاتی آن‌ها یکسان نیست، اما چندین بار در بزنگاه‌های سیاسی برای عبور دادن نظام از خطر تندرو‌ها کنار یکدیگر ایستاده اند.
بنا به روایت‌ها حتی جلسات برخی از این چهره‌ها با یکدیگر نه فقط با بُعد انتخاباتی بلکه برای بررسی فضای سیاسی کشور گاه و بیگاه برگزار می‌شود.
برخی بر این اعتقادند اگر این همنشینی سیاسی شکل بگیرد می‌تواند برخی چهره‌های شاخص دیگر، چون جهانگیری، باهنر و ... را نیز در خود حل کند و خروجی آن لیستی شود که سرلیستی لاریجانی در آن بعید به نظر نرسد.
البته برخی تحلیلگران معتقدند که لاریجانی بعید است باردیگر خود را وارد آزمون انتخابات مجلس کند و برنامه ریزی‌های سیاسی او معطوف به ریاست جمهوری ۱۴۰۴ است.
مسیر سنگلاخی حدادعادل برای تکیه بر کرسی لیدری
اما این دورهمی سیاسی دو مهمان دیگر نیز داشت؛ یک سو قالیباف و سوی دیگر حدادعادل.
دو چهره سیاسی در طیف نواصولگرایان که اگرچه سابقه سیاسی و تشکیلاتی آن‌ها به پای ناطق نوری و لاریجانی نمی‌رسد، اما طیف نزدیک به آن‌ها این روز‌ها در قدرت هستند.
حدادعادل طی روز‌های اخیر فرمان فعالیت تشکیلاتی را به هم طیفان سیاسی خود داد و به نظر می‌رسد تلاش دارد نه در قامت یک کاندیدا بلکه در رأس تحرکات انتخاباتی شورای ائتلاف اصولگرایان نقش آفرینی کند، اما برای ایفای نقش لیدری هم با موانعی روبروست.
لیست انتخاباتی که شورای انتخاباتی متبوع او در انتخابات ۹۸ بست با نقد‌های زیادی رو به رو بود خاصه اینکه نظارتی که وعده داده شده بود بر نمایندگان مجلس داشته باشند عملیاتی نشد و مهم‌تر آنکه سهم دهی به پایداری‌های تندرو چند ساعت مانده به انتخابات با همراهی او و قالیباف با حواشی زیاد و نقد‌های جدی اصولگرایان همراه بود.
او در مسیر لیدری حتی با مانع پایداری‌ها هم رو به روست، چهره هایی، چون آقا تهرانی و محصولی و اخیرا میرباقری می‌توانند دردسری جدی پیش روی او باشند.
دو آزمون سخت پیش روی قالیباف
اما قالیباف روز‌هایی دشوارتری را پیش رو دارد. انتخابات هیات رئیسه در سال چهارم پارلمان برای او می‌تواند سخت‌ترین سال رقابت بر سر کرسی ریاست باشد. اختلافات پایداری‌ها و قالیبافی‌ها در سال آخر اوج گرفته و بعید نیست پایداری‌ها برای خط و نشان کشیدن برای قالیباف تن به ریاست او ندهند و حتی اگر ریاست او را بپذیرند سهم خواهی جدی‌تر از سال‌های قبل داشته باشند.
قالیباف هم در مخمصه‌ای جدی گیر کرده است؛ از یک سو تکرار ریاستش بر پارلمان برای او مسأله‌ای حیثیتی است و از سوی دیگر اگر بدون تکیه به رأی این طیف از تندرو‌های مجلس جلو برود حتی در صورت تکرار ریاستش بر پارلمان یک رئیس مجلس با رأی پایین خواهد بود که سیگنالی منفی برای او در انتخابات اسفندماه خواهد بود.
قالیباف البته نشان داده مرد چرخش‌های سیاسی در دقیقه ۹۰ است. او سال ۱۳۹۸ هم چندساعت مانده به انتشار لیست انتخاباتی اصولگرا تن به خواسته‌های پایداری‌ها داد و در دوران حضورش در مجلس هم بار‌ها و بار‌ها حاضر شد با خواسته‌های پایداری‌ها همراهی کند. این بار هم بعید به نظر نمی‌رسد در پشت پرده با دادن چند سهم بیشتر به پایداری‌ها ریاستش بر پارلمان را تکرار کند و با رزومه ریاست چهارساله بر پارلمان وارد گود انتخابات ۱۴۰۲ شود.
بیشتر بخوانید: واکنش تند مشاور قالیباف به ادعای مطرح شده در نشست رئیسی
در این میان برخی تحلیل‌ها خاصه بعد از دورهمی سیاسی او با ناطق نوری و لاریجانی حکایت از آن دارد که قالیباف با درک شرایط فعلی کشور و جدی شدن نقد‌ها به رویکرد حرکتی دولت و طیف تندرو همراه با دولت تلاش دارد خود را به طیف میانه اصولگرا نزدیکتر کند تا از ترکش‌های انتقادات به دولت و حامیان دولت در امان باشد.
برخی نیز معتقدند قالیباف حتی اگر با میانه رو‌های اصولگرا هم همنشین نشود بعید است که بار دیگر اسیر همراهی با پایداری‌ها شود و تلاش خواهد کرد لیست انتخاباتی خود را منتشر کند. شاید از همین روست که تلاش می‌کند چهره جدیدی از خود در ماه‌های باقیمانده تا انتخابات بسازد، و یک منتقد عملکرد دولت و وضعیت فعلی باشد که به دنبال «حکمرانی نو» است نه حامی بدون قید و شرط دولت و طیف سیاسی حاکم.
روحانی با شرط و شروط می‌آید؟
اما بیرون از کادر سیاسی که قالیباف بانی ثبت آن شده بود، هستند برخی دیگر از چهره‌ها که نام شان این روز‌ها با انتخابات ۱۴۰۲ گره خورده است.
حسن روحانی را باید در لیست این افراد قرار داد. گرچه گمانه زنی درباره کاندیداتوری او دور از واقعیت به نظر می‌رسد، اما تحلیل‌ها حکایت از آن دارد که شاید روحانی هم در پشت صحنه تلاش‌هایی برای بستن لیست انتخاباتی از سوی اعتدالیون و حتی طیفی از اصلاح طلبان داشته باشند.
برخی خبر‌ها نیز در رسانه‌های اصولگرای حکایت از آغاز برنامه ریزی‌های انتخاباتی او داشت که از سوی واعظی رد شد. با این وجود دور از ذهن نیست که روحانی هم یک لیدر سیاسی در انتخابات پیش رو باشد.
او طی هفته‌های اخیر سیگنال‌هایی را به سوی شورای نگهبان ارسال کرده و خواستار رقابتی شدن فضای انتخابات شده است؛ «سال جدید سال «امتحان نظام در انتخابات اسفند ماه» است، چشم دنیا به انتخابات اسفندماه است تا ببینند و ببینیم سالم و رقابتی و آزاد برگزار خواهد شد یا نه. موعد برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی البته اسفند ۱۴۰۲ است، اما لوازم آن را باید از خیلی زودتر فراهم کرد. حفظ جمهوریت نظام در گرو برگزاری انتخابات آزاد است.»
به نظر می‌رسد روحانی برای حضور فعال در انتخابات منتظر مشخص شدن رویکرد و دست فرمان شورای نگهبان است، اگر این شورا به مثابه انتخابات قبل تیغ ردصلاحیتش تیز باشد بعید است چهره‌های میانه رو شانسی برای عبور از فیلتر نظارتی داشته باشند در چنین شرایطی روحانی هم خود را هزینه حمایت از یک لیست با وزنه سیاسی پایین نخواهد کرد.
اما اگر مسیر شورای نگهبان به سمتی باشد که فضای سیاسی برای حضور طیف‌های مختلف باز شود در چنین شرایطی بعید نیست که روحانی فعال‌تر وارد عرصه شود. در این وضعیت، عملکرد انتقادبرانگیز دولت رئیسی از یک سو و مجلس یازدهمی‌ها از سوی دیگر می‌تواند دو پوئن اثرگذار در دست طیف سیاسی نزدیک به روحانی باشد تا با تکیه بر آن وارد گود رقابت شوند و لیست انتخاباتی خود را با حمایت شیخ حسن روحانی منتشر کنند.
جای خالی محسن رضایی در محافل انتخاباتی اصولگرایان
محسن رضایی که در چند انتخابات اخیر تلاش کرد خود را وارد محفل تصمیم گیری اصولگرایان کند و حتی در ردیف اول لیدرهای این جریان در قاب عکس عکاسان جا بگیرد، با ورود به دولت رئیسی کار خود برای تکرار چنین نقشی سخت کرد.
او حال در جمع مدیرانی از دولت قرار دارد که حتی برخی از اصولگرایان هم منتقدش هستند. از سوی دیگر او در قامت یک مدیر دولتی دستش برای حضور محسوس و پررنگ در انتخابات حتی در قامت یک چهره پشت پرده بسته است و به نظر می‌رسد انتخابات ۱۴۰۲ چندان محفلی برای ظهور و بروز محسن رضایی نباشد.