اقتصاد24 - گذری در بازار لوازم‌یدکی خودروهای داخلی و خارجی حاکی از عرضه چند‌نرخی، رونق بازار روغن و لوازم‌یدکی تقلبی و زیان چندجانبه مشتریانی است که با دریافت این‌گونه قطعات و خدمات سعی دارند خودرو خود را سرپا نگه دارند.
رشد قیمت روغن موتور، یاتاقان خودرو، لنت ترمز، دیسک و صفحه‌کلاچ، انواع شمع، تسمه‌پروانه و تسمه تایم شرایطی را رقم زده که شاید تا چندی دیگر بسیاری از مالکان خودرو عطای سفر با خودروهای شخصی را به لقای هزینه‌های سنگین انجام تعمیرات و دریافت خدمات آن ببخشند.
نوسانات ارزی از سال گذشته تا‌کنون موجب اختلال در وضعیت بازار شد و این بالا و پایین آمدن نرخ ارز موجب شد بازار لوازم‌یدکی نیز در بلاتکلیفی قیمتی به سر ببرد و در چنین شرایطی و در سایه عدم نظارت، قیمت‌ها به طور ناگهانی و بی‌ضابطه افزایش یافته است. با وجود تولید خودروی ملی و مونتاژ برخی خودروها در کشور و ساخت لوازم‌یدکی و جانبی آنها افزایش چند‌برابری قیمت لوازم‌یدکی و قطعات خودرو به بهانه تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز دلیل کافی برای افزایش چند‌برابری قیمت لوازم‌یدکی نیست که رفع این مشکل و کنترل بازار توجه و نظارت دقیقی را می‌طلبد.
این در حالی است که براساس گزارش گمرک، در بخش صادرات و واردات خودرو، قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری و همچنین قطعات یدکی به ترتیب شاهد افت ۵۸ و ۵۹ درصدی به نسبت مدت مشابه سال گذشته هستیم. در این ماه در مجموع، ۲۹ میلیون و ۳۹۰ هزار و ۹۰۰ دلار انواع خودرو، قطعات منفصله و لوازم یدکی از طریق گمرکات به کشور وارد شده است. این میزان واردات در شرایطی است که شاهد بودیم طی مدت مشابه سال ۹۷، در مجموع ۶۸ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۵۲۰ دلار انواع خودرو و قطعات مرتبط با آن به کشور وارد شد. بنابراین به نسبت سال گذشته شاهد افت ۵۹ درصدی در بخش واردات خودرو و قطعات متعلق به آن بوده‌ایم. این در حالی است که بر اساس آمارهای گمرک تنها در هفت ماه سال ۹۷ ارزش واردات قطعات بیش از یک میلیارد و ۵۷۹ میلیون ۷۹ هزار دلار بوده است.
بی‌توجهی مسوولان به بحران بازار
سخنگوی انجمن فروشندگان لوازم‌یدکی خودرو پیشتر علت رکود حاکم بر بازار را ازجمله دلایل مهم گرانی لوازم و قطعات یدکی خودرو دانست و معتقد بود نوسانات نرخ ارز، از یک‌سو موجب شده واردکنندگان ثبت سفارش‌های خود را متوقف کنند و از سوی دیگر منجر به کاهش میزان تولید محصولات داخلی تا زمان تثبیت اوضاع شده است و همین موضوع رشد بیش از ۳۰۰ درصدی قیمت اکثر قطعات خودرو در سال گذشته را در پی داشت که به گفته سیدمهدی کاظمی، بازار قطعات خودرو نیز همانند سایر بازارها از افزایش نرخ ارز تاثیر گرفته است تا جایی که بسیاری از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان را در بلاتکلیفی قیمت‌گذاری قرار داده است.
در این میان متاسفانه هیچ‌گونه نظارتی بر بازار خرید و فروش قطعات یدکی خودرو اعمال نمی‌شود و با وجود اینکه انجمن فروشندگان لوازم‌یدکی خودرو از ابتدای سال گذشته به‌صورت کتبی در مورد افزایش قیمت‌ها در بازار قطعات یدکی خودرو هشدار داده بود اما مسوولان توجهی به این موضوع نداشتند.
قطعات دست دوم هم دیگر جوابگو نیست
اگر قرار باشد وضعیت بازار لوازم یدکی با همین مدیریت پیش برود دیگر نمی‌توان خودرویی را تعمیر کرد و مردم مجبور به پیاده‌روی در سطح شهر هستند و این برای یک کشور نفت‌خیز و ثروتمند بسیار تاسف‌بار است. سیانتی، صاحب تعمیرگاهی در مرکز شهر تهران با گلایه از وضعیت موجود بازار لوازم‌یدکی به «جهان‌صنعت» می‌گوید: از سال گذشته تا‌کنون بازار لوازم‌یدکی روز خوبی نداشته است تا جایی که دیگر نمی‌توانیم قطعات و لوازم‌یدکی خودرو را با قیمت مناسب برای خودروهای مشتریان تهیه کنیم.
به اعتقاد این فعال اقتصادی، نابسامانی در این بازار هر روز وخیم‌تر می‌شود. امسال نسبت به سال گذشته هم لوازم و قطعات گران‌تر شده و هم بی‌کیفیت‌ها بیشتر در بازار جولان می‌دهند. سیانتی گفت: متاسفانه هیچ نظارتی روی بازار نیست و گویا هیچ‌کس نمی‌خواهد علت این بلبشویی را بیان کند. این صاحب تعمیرگاه با تاکید بر اینکه اگر وضع به همین طریق پیش برود دیگر قطعات دست دوم نیز جوابگوی تعمیر خودروها نیست ادامه داد: در این تعمیرگاه ۱۰ نفر مشغول به کار هستند و باید هزینه معاش این تعداد فراهم شود اما اکنون با توجه به نبود لوازم و قطعات مورد نیاز تعمیر مجبور به تحمیل بیکاری کارگران در طی روز شده‌ایم. سیانتی با انتقاد از وضع موجود ادامه داد: اگر قرار باشد وضعیت به همین روال پیش برود دیگر نمی‌توان خودرو مردم را تعمیر کرد و در نهایت آنان در نبود وسیله نقلیه عمومی به اندازه نیاز جمعیت شهر تهران، مجبور به پیاده‌روی در سطح شهرها هستند و این برای یک کشور نفت‌خیز و ثروتمند بسیار تاسف‌بار است.
بی‌کیفیت‌ها هم کمیاب شدند
شاید امروز مردم برای تهیه لوازم‌یدکی خودرو خود حاضر به پرداخت هزینه‌های سنگین باشند اما باید بر این باور تاکید داشت که این روند همیشگی نیست چراکه اکثریت مردم دارای خودروی تولید داخل هستند و نمی‌توانند از سبد هزینه‌ای خانوار خود رقم بیش از حد انتظار برداشت کنند چون سایر هزینه‌های زندگی کم نشده که هیچ هر روز افزوده‌تر هم شده است.
عبادت‌پیشه یکی از لوازم‌یدکی‌فروشان شهر تهران در خصوص گرانی بازار لوازم‌یدکی می‌گوید: افزایش بی‌رویه قیمت خودرو و به دنبال آن افزایش قیمت لوازم یدکی، بازار خرید و فروش خودرو و حتی تعمیر خودرو را تحت تاثیر قرار داده و کساد کرده است. این فروشنده لوازم‌یدکی تصریح کرد: امروز دیگر موضوع بی‌کیفیتی قطعات و لوازم‌یدکی مهم نیست چراکه همین قطعات بی‌کیفیت نیز کمیاب شده است و برای تهیه یک قطعه باید هزینه زیادی پرداخت شود. به اعتقاد عبادت‌پیشه، ترس از اینکه شاید بازار جوابگوی تعمیر خودروها نباشد باعث شده بسیاری از همکاران بخشی از لوازم‌یدکی خودرو را در انبار نگهداری کنند که این موضوع بیشترین آسیب را به بازار می‌زند.
این فروشنده لوازم‌یدکی خودرو وجود واسطه‌های متعدد در عرضه و فروش قطعات پرمصرف خودرو مانند روغن موتور، لنت ترمز، دیسک صفحه کلاچ و فیلترها باعث افزایش حدود بیش از ۷۰ درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است. وی با تاکید بر اینکه بیشتر لوازم‌یدکی بازار، جنس چینی و کم‌کیفیت است گفت: افزایش قیمت ۵۰ درصدی لوازم‌یدکی و جانبی ماشین با وجود داشتن کیفیت پایین نیازمند نظارت دقیق مسوولان ذی‌ربط است. عبادت‌پیشه با اشاره به اینکه کمبود عرضه لوازم‌یدکی در بازار وجود دارد، تصریح کرد: کیفیت قطعات خودرو هم کاهش یافته و برخی از کارخانه‌های قطعه‌ساز به علت نیامدن مواد اولیه به دلیل تحریم‌ها از ارائه قطعات به بازار خودداری می‌کنند.
به گفته عبادت‌پیشه، شاید امروز مردم برای تهیه لوازم‌یدکی خودروی خود حاضر به پرداخت هزینه‌های سنگین باشند اما این روند همیشگی نخواهد بود و باید برای این بحران فکری کرد.
بازتعمیری به جان تعمیر خودرو افتاد
آزاد پژو یکی از صاحبان تعمیرگاه در شما‌ل تهران با گلایه از نحوه مدیریت و توزیع در بازار لوازم‌یدکی و قطعات خودرو طی یک سال گذشته تا‌کنون به «جهان صنعت» می‌گوید: از ابتدای سال گذشته با نوسانات نرخ ارز هر روز به قیمت خودرو افزوده شد و این حرکت تاثیر زیادی بر قیمت لوازم یدکی گذاشت.
وی تصریح داشت: صاحبان خودرو که جهت تعمیر خودروی خود به تعمیرگاه مراجعه می‌کردند با ابزار نارضایتی از افزایش قیمت‌ها و همین‌طور نبود قطعات تعمیری از همکاران شکایت داشتند. آزاد پژو ادامه داد: سال گذشته را با هر مشکلی بود گذراندیم به امید اینکه امسال بتوانیم وارد فضای آرام اقتصادی شویم اما متاسفانه وضعیت بازار لوازم یدکی در سال‌جاری به مراتب وخیم‌تر از سال گذشته شده است.به گفته این صاحب تعمیرگاه، صاحبان خودرو به دلیل گرانی قطعه و نبود بخش زیادی از لوازم‌یدکی درخواست بازتعمیری قطعات را دارند که با توجه به کاهش یا اتمام عمر این قطعات، دیگر نمی‌توان تعمیر و نصب کرد.
آزاد پژو یاد‌آور شد: اگر این بحران که به دنبال گران شدن روزبه‌روز خودرو و نوسانات نرخ ارز است هرچه سریع‌تر از بین نرود نمی‌توان پیش‌بینی خوبی از وضعیت تعمیر خودروهای مردم داشت و اگر هر فاجعه‌ای اتفاق بیفتد نمی‌دانم چه کسی می‌خواهد پاسخگوی این بی‌نظمی و افسار‌گسیختگی باشد.
چند نکته درباره واردات
این افت در بخش واردات خودروی CBU پررنگ‌تر است. در اولین ماه سال‌جاری شاهد هستیم که ۳۳۵ دستگاه انواع خودروی سواری از گمرکات کشور ترخیص شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته در مجموع هزار و ۲۶ دستگاه انواع خودروی سواری به کشور وارد شده بود. بنابراین در بخش واردات خودرو به کشور در اولین ماه سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال ۹۷، شاهد افت ۵/۶۷ درصدی هستیم. دلیل اصلی این مساله ممنوعیت واردات خودرو به کشور است که از ابتدای تیرماه سال گذشته اعمال شده است. از دیگر نکات با‌اهمیت در ارتباط با واردات خودرو، قطعات منفصله و قطعات یدکی، خروج این بخش از فهرست اقلام عمده وارداتی به کشور است. پیش از این همواره شاهد بوده‌ایم که خودرو و قطعات منفصله برای تولید خودروهای سواری با ساخت داخل کمتر از ۳۰ درصد در رتبه اول تا سوم فهرست کالاهای عمده وارداتی به کشور قرار داشت.
اما در اولین ماه سال‌جاری مشاهده می‌شود این دست از کالاها جایی در میان لیست اقلام عمده وارداتی ندارند. خروج خودرو و قطعات منفصله از لیست اقلام عمده وارداتی بی‌ارتباط با کاهش تولید خودروهای مونتاژی در خطوط تولید دو خودروساز بزرگ کشور و همچنین افت ۹۲ درصدی تولید شرکت‌های خصوصی که اکثرا محصولات برندهای چینی را مونتاژ می‌کردند، نیست.
البته جدول ارائه شده توسط گمرک مرتبط با واردات، حاوی اطلاعات دیگری نیز هست. به عنوان نمونه در شرایطی که صنعت خودروی کشور سایه تحریم را بالای سر خود می‌بیند و خطوط تولید خودروسازان در این شرایط خلوت شده وزارت صمت به عنوان سیاستگذار کلان بخش خودرو افزایش عمق داخلی‌سازی را به عنوان راهکار مقابله با کاهش افت تولید در دستور کار قرار داده است. حال آنکه آمارهای گمرک از وابستگی خودروهایی همچون پراید و تیبا به قطعات خارجی حکایت دارد. به طور مثال شاهد هستیم که در فروردین‌ماه سال‌جاری ۸۹ هزار و ۸۸۰ کیلو‌گرم پلوس تیبا وارد گمرکات کشور شده است.
منبع: جهان صنعت