اقتصاد۲۴- مرکز آمار و دیگر سازمان‌های رسمی همچنان آماری از نرخ بیکاری و شاخص‌های بازار کار برای کل سال ۱۴۰۱ منتشر نکرده‌اند، اما برآورد‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری در سال گذشته به ۹ درصد رسیده است.
بر این اساس نرخ بیکاری در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ کمی پایین‌تر آمده، اما نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال در همین بازه زمانی تغییری نکرده است؛ بنابراین وضعیت بازار کار در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۰ اندکی بهبود یافته که قسمتی از آن به علت دوران پساکرونا و خروج از شرایط همه‌گیری بوده است.
با وجود اینکه وضعیت بازار کار در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته‌اش کمی بهتر شده، اما در مقایسه با سال‌های قبل‌تر چنین نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در سال گذشته نسبت به سال ۹۸ بالغ بر ۳ درصد کاهش یافته است. در همین بازه زمانی نیز نرخ اشتغال از بالای ۳۹ درصد به نزدیکی ۳۷ درصد رسیده است. همچنین جمعیت شاغل اقتصاد ایران در ۱۴۰۱ بالغ بر نیم میلیون نفر پایین‌تر از سال ۹۸ بوده است.
در این گزارش به برآورد شاخص‌های بازار کار در سال ۱۴۰۱ و مقایسه آن با سال‌های قبل از آن پرداخته شده است.
عدم تغییر نرخ مشارکت اقتصادی
کل جمعیت حاضر در سن کار (۱۵ سال و بیشتر) در سال گذشته ۶۳ میلیون و ۷۹۴ هزار نفر برآورد شده که از این جمعیت ۲۶ میلیون و ۶۴ هزار نفر تمایل به کار کردن داشته‌اند. بر این اساس نرخ مشارکت اقتصادی در سال گذشته ۴۰.۹ درصد (۴۰.۸۵ درصد) بوده است. به بیان ساده‌تر از هر ۱۰ ایرانی که در سن کار قرار دارد، تنها حدود چهار نفر تمایل به کار دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در ۱۴۰۱ نسبت به این شاخص در سال ۱۴۰۰ تغییری نداشته است. با وجود عدم تغییر این نرخ در دو سال اخیر، نرخ مشارکت در اقتصاد ایران نسبت به سال ۹۸ تغییر محسوسی داشته و از بالای ۴۴ درصد به کمتر از ۴۱ درصد رسیده است. پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی در کشور یکی از مشکلات و مسائل اقتصاد ایران برشمرده می‌شود.
بیشتر بخوانید: چرا مردم خشن‌تر شده‌اند؟
می‌توان گفت که به دلیل نامساعد بودن شرایط بازار کار در ایران، بسیاری از افراد از پیدا کردن شغل ناامید شده‌اند و در نتیجه از جرگه جمیعت فعال اقتصادی خارج می‌شوند. همچنین پایین بودن نرخ مشارکت زنان نیز از جمله دلایل پایین بودن نرخ مشارکت کل در کشور است.
کاهش نرخ بیکاری در ۱۴۰۱
بر اساس محاسبات صورت گرفته، کل جمعیت بیکار کشور در سال گذشته ۲ میلیون و ۳۴۸ هزار نفر برآورد شده است. از تقسیم جمعیت بیکار به جمعیت فعال اقتصادی نرخ بیکاری به دست می‌آید و بر همین اساس نرخ بیکاری ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۹ درصد (۹.۰۱۲) بوده است. به عبارت دیگر از هر ۱۰ نفری که در کشور تمایل به کار کردن دارند، تقریبا یک نفر نتوانسته برای خود شغلی دست و پا کند. نرخ بیکاری در ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۰.۲ درصد کاهش یافته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری برآوردشده برای سال گذشته، پایین‌ترین نرخ بیکاری در ۲۵ سال گذشته به حساب می‌آید؛ اما آیا می‌توان این آمار را به تنهایی خبر خوبی تلقی کرد؟
نرخ مشارکت اقتصادی در سه سال گذشته بالغ بر ۳ درصد و نرخ اشتغال در اقتصاد ایران در همین بازه زمانی بالغ بر ۲ درصد پایین‌تر است. همچنین تعداد شاغلین در ۱۴۰۱ حدود ۵۵۰ هزار نفر پایین‌تر از تعداد شاغلین در سال ۹۸ تخمین زده شده است.
بر همین اساس با وجود روند نزولی نرخ بیکاری در سه سال اخیر، نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال نیز روندی نزولی را تجربه کرده‌اند. به بیان دیگر، قسمتی از کاهش نرخ بیکاری به دلیل نا امید شدن افراد از پیدا کردن شغل و خروج آن‌ها از بازار کار است؛ بنابراین می‌توان گفت که هرچند وضعیت بازار کار در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ کمی بهبود یافته - که قسمتی از آن ناشی از دوران پسا کرونا است -، اما اگر صرفا به این دلیل که نرخ بیکاری ۱۴۰۱ در کف چند سال گذشته قرار دارد بگوییم که وضعیت بازار کار نسبت سال‌های قبل‌تر بهتر شده، چنین نیست؛ زیرا همانگونه که گفته شد، نرخ مشارکت و اشتغال نیز کاهشی بوده است.
نرخ اشتغال در مدار نزول
کل جمعیت شاغل کشور در سال گذشته ۲۳ میلیون و ۷۱۵ هزار نفر برآورد شده است. محاسبات نشان می‌دهد نرخ اشتغال در سال گذشته ۳۷.۲ درصد (۳۷.۱۷۵) بوده است. به بیان دیگر از میان هر ۱۰ ایرانی که در سن کار قرار دارند، چهار نفر هم دارای شغل نیستند. نرخ اشغال در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۰ تغییری نکرده، اما همانگونه که گفته شد نسبت به سال ۹۸ نزدیک به ۲.۵ درصد کاهش یافته است.
در این گزارش از جمعیت بازار کار در فصول سال گذشته میانگین گرفته شده و رقم به دست آمده برای کل سال منظور شده است. به عنوان مثال از جمعیت بیکار در چهار فصل سال گذشته میانگین گرفته شده و رقم کل جمعیت بیکار در سال گذشته به دست آمده است. سپس بعد از به دست آمدن جمعیت فعال، جمعیت حاضر در سن کار، شاغلین و بیکاران برای کل سال، نرخ‌ها محاسبه شده است.