اقتصاد۲۴- وضعیت بازار مسکن به‌ویژه از چند ماه گذشته در وضعیت بحرانی فرو رفته و اکنون چه در زمینه تولید و چه در زمینه معاملات، دچار رکود است. اما چه عواملی در این زمینه موثر بوده‌اند و در صورت تداوم این وضعیت، بازار مسکن به کدام سو می‌رود؟
محمد مرتضوی، رئیس کانون سراسری انبوه سازان مسکن، در این خصوص گفت: «پیش‌بینی آینده بازار مسکن به عوامل و شرایط متنوعی بستگی دارد به این معنا که باید یک موضوع چندوجهی را دنبال کرد.»
وی با اشاره به عوامل بیرونی موثر بر بازار مسکن و نقش سیاست‌های دولت در تعیین مسیر این بازار افزود: «اولین بحث در بازار معاملات مسکن و قیمت تمام‌شده به این برمی‌گردد که نحوه عمل و تعاملات دولت با کشور‌های دیگر به چه ترتیبی خواهد بود، یعنی نوع روابط ما در حوزه بین‌الملل به چه نوعی شکل خواهد گرفت.»
تاثیر تورم بر بازار مسکن
مرتضوی در ادامه به تاثیر تورم اشاره و بیان کرد: «یکی از اثرگذارترین مباحث چه در حوزه مسکن و چه در کل مباحث اقتصادی، تورم است که در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم؛ به تبع آن نیز گسترش تعدادی ناهنجاری‌های اقتصادی در کشور که حاصل تورم بود و به تحریم‌ها بازمی‌گشت، بر این بازار موثر بوده است.»
او ادامه داد: «زمانی که آسیب تحریم‌ها به اقتصاد کشور رسید ما شاهد بودیم که همه شرایط تغییر کرد و ناگهان اثر تحریم‌ها بر افزایش قیمت تمام‌شده و حتی شتاب در حضور در معاملات، نمایان شد.»
رئیس کانون سراسری انبوه سازان مسکن گفت: «هر زمان که به‌ویژه بر اثر تحریم‌ها پایه پولی افزایش پیدا می‌کند، تورم حادث می‌شود و ارزش پول ملی سقوط می‌کند؛ همواره شاهد بوده‌ایم که این روند تاثیراتی بر بازار معاملات هم داشته است.»
تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد
او همچنین در مورد تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد توضیح داد: «اولین موضوع به این بازمی‌گردد که در حوزه روابط بین‌الملل، سیاست خارجی و نوع نگاه به ایجاد رابطه با کشور‌های دنیا چگونه عمل خواهیم کرد. دولت پیش از این اظهار کرد ما سرنوشت اقتصاد را به تحریم‌ها گره نمی‌زنیم، ولی ما در عمل دیدیم که چنین اتفاقی نشدنی و غیرممکن است و آثار آن را در اقتصاد کشور مشاهده کردیم و کماکان نیز آثار زیان‌بار تحریم‌ها ادامه خواهد داشت.»
مرتضوی بیان کرد: «این موضوع در آینده بازار مسکن بسیار اثرگذار خواهد بود و مباحث دیگری هم در کنار آن قرار می‌گیرد. در واقع حمایت از بازار سرمایه‌گذاری را هم باید در بازار مسکن دنبال کنیم و این حمایت به این بازمی‌گردد که بتوانیم از پیش‌بینی صحیح برخوردار باشیم و آثار تورم را در برخی از بخش‌ها کاهش دهیم.»
مسکن حمایتی بسازیم یا نه؟
رئیس کانون سراسری انبوه‌سازان در مورد کنترل قیمت مسکن گفت: «قیمت‌گذاری دستوری قطعا مورد نظر ما نیست، اما باید افزایش قیمت‌ها را کنترل کنیم به‌نوعی که این موارد اثر کمتری در قیمت تمام‌شده داشته باشند.»
او همچنین در مورد هدفگذاری در بازار مسکن توضیح داد: «باید در بازار مسکن هدفگذاری صحیح داشته باشیم؛ به‌عنوان مثال اگر ما امروز وعده می‌دهیم سالی یک میلیون مسکن حمایتی می‌سازیم باید این را هم در نظر بگیریم آیا سالی یک میلیون مسکن حمایتی از تقاضای موثر هم در کشور ما برخوردار است؟»
مرتضوی تاکید کرد: «مقوله استطاعت‌پذیری مسکن زیر سوال رفته است و ما اول باید خانوار‌ها و گروه‌های هدف را تقویت کنیم و بعد به تولید مسکن حمایتی بپردازیم.»
بیشتر بخوانید: رشد قیمت مسکن در حالت رکود
او ادامه داد: «از آنجا که سرمایه‌های بازار مسکن به سمت ساخت مسکن حمایتی، هدایت می‌شود، بخش‌های دیگر را کمرنگ می‌کند و تولید مسکن توسط بخش خصوصی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
مرتضوی در این باره توضیح داد: «بخش خصوصی هم از تسهیلات مسکن استفاده می‌کند، ولی وقتی تسهیلات مسکن به بخش حمایتی تعلق می‌گیرد یا مشوق‌هایی را برای این بخش داریم و آن را به بخش خصوصی نمی‌دهیم که جریان عادی ساخت و تولید مسکن را دنبال کنند، این رویکرد باعث کاهش و خروج سرمایه از بخش خصوصی خواهد شد.»
رئیس کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن در مورد انحراف در مسیر تولید بیان کرد: «هر چه بسازیم، ولی در توان گروه‌های هدف نباشد باعث می‌شود منابعی را که به این بخش‌ها آوردیم از دست برود که انحراف در مسیر تولید محسوب می‌شود.»
او ادامه داد: «اگر بخواهیم شرایط مسکن در کشور به سمت ایده‌آل شدن برود و در چشم‌انداز‌های ۱۰ ساله و ۲۰ ساله بتوانیم تولید مسکن را بهبود ببخشیم، نیاز است که از طرح‌های بالادستی برخوردار باشیم.»
لزوم وجود طرح‌های بالادستی در حوزه مسکن
مرتضوی توضیح داد: «در حال حاضر بخش مسکن فاقد طرح‌های بالادستی کارآمد است و به‌نظر می‌رسد قبل از تهیه چنین طرح‌هایی حرفی برای ساخت و تولید مسکن در کشور نداریم. بخش دیگر نیز به این بازمی‌گردد که قوانین و آیین‌نامه‌هایی که به طور مداوم در حوزه مسکن وضع می‌شود چه تاثیری بر تولید و بازار مسکن دارند.»
او توضیح داد: «واقعیت این است که من خیلی به دولت امیدوار نیستم، زیرا در روز‌های اخیر می‌بینم سیاست‌های وضع شده است که گفته می‌شود جنبه مبارزه با سوداگری دارد، اما در عمل اتفاقی که می‌افتد ضدتولید است و فعالان این حوزه را نگران می‌کند.»
مرتضوی گفت: «چنانچه در چنین سیاست‌هایی تغییر رویه ایجاد شود و نگاه دولت تغییر و به صورت سازنده اهداف را دنبال کند، می‌توانیم آینده بهتری برای بازار مسکن متصور باشیم. اما اگر چشم را ببندیم و از این شرایط به آسانی عبور کنیم، طبیعتا نمی‌توانیم به آینده بازار مسکن امیدوار باشیم و رکود، کاهش تولید و کمرنگ‌تر شدن معاملات را شاهد خواهیم بود.»
سیاست‌های ناکارآمد در کنار بی‌عملی وزارت مسکن و شهرسازی طی سال‌های اخیر که البته از ابتدای دولت رئیسی وخیم‌تر هم شده، این گمانه را ایجاد کرده است که دولت درک درستی از مشکلات بازار مسکن ندارد و تلاش می‌کند با سیاست‌گذاری‌های سطحی مسائلی را حل و فصل کند که ریشه عمیق آن را در اقتصاد کلان باید جستجو کرد!