اقتصاد۲۴-اصطلاح بیکاری به موقعیتی اشاره دارد که یک شخص به طور فعال به دنبال کار و استخدام شدن است، اما موفق به یافتن آن نمی‌شود. افزون بر این، بیکاری یکی از معیار‌های اصلی برای ارزیابی سلامت یک اقتصاد تلقی می‌شود.
نرخ بیکاری که با تقسیم تعداد افراد بیکار بر تعداد کل نیروی کار یک کشور به‌دست می‌آید، یکی از پرکاربردترین معیار‌های مربوط به اقتصاد است. در بسیاری از کشور‌ها به بیکارانی که واجد شرایط معینی باشند بیمه بیکاری نیز تعلق می‌گیرد.
بیکاری یک شاخص مهم اقتصادی است، چراکه نشان می‌دهد نیروی کار یک کشور چقدر در یافتن یک شغل درآمدزا توانایی دارد و چقدر می‌تواند به بازدهی اقتصاد کشور خود کمک کند. به عبارتی تعداد بیشتر افراد بیکار، به این معنی است که یک اقتصاد بهره‌وری کلی کمتری دارد. البته تعریف بیکاری مشمول افرادی نمی‌شود که به دلایلی از جمله بازنشستگی، کسب تحصیلات بالاتر و ناتوانی جسمی نیروی کار را ترک می‌کنند.
بیشترین و کمترین نرخ بیکاری مربوط به کدام کشورهاست؟
ایران در مقایسه با همسایه‌های خاکی و آبی خود نرخ بیکاری متوسطی (البته به استناد آمارهای رسمی داخلی) دارد. در جدول زیر که بر اساس آخرین آمار سایت اقتصادی Trading Economics تنظیم شده، نرخ بیکاری در ایران با کشور‌های همسایه آن مقایسه شده است. البته آمار اعلام شده برای ایران و ترکیه مربوط به زمستان ۲۰۲۳ و برای سایر کشور‌ها به جز افغانستان مربوط به سه ماه پیش از آن یعنی پاییز سال ۲۰۲۲ است. آخرین آمار در دسترس از این نرخ در افغانستان مربوط به اواخر سال ۲۰۲۱ است.
نرخ بیکاری در ایران و کشور‌های همسایه
بر اساس این آمار، قطر در میان کشور‌های همسایه و همچنین جهان کمترین نرخ بیکاری را دارد و دلیل آن ظرفیت این کشور برای پذیرش نیروی جوان در بخش دولتی عنوان شده است.
بیشترین نرخ بیکاری در میان کشور‌های جهان به ترتیب مربوط به نیجریه با ۳۳.۳ درصد، آفریقای جنوبی با ۳۲.۹ درصد و آنگولا با ۲۹.۶ درصد است. این نرخ در کشور‌هایی مانند سنگاپور و سوئیس که از گران‌ترین و مرفه‌ترین کشور‌های جهان هستند به ترتیب ۱.۸ و ۱.۹ درصد است. نرخ بیکاری ایالات متحده نیز به‌عنوان بزرگترین اقتصاد جهان ۳.۷ درصد است.
جمعیت بیکار یک کشور باید در طول زمان بیکاری خود حداقل در سطح امرار معاش، مصرف کالا و خدمات داشته باشند که به این معناست که اقتصادی با سطح بیکاری بالا، بازدهی کمتری خواهد داشت بدون اینکه در نیاز مصرف‌کنندگان به نسبت آن کاهشی صورت گیرد. نرخ بیکاری بالا و پایدار، می‌تواند نشانه آشفتگی جدی اقتصادی باشد و حتی منجر به تنش اجتماعی و سیاسی شود.
از سوی دیگر نرخ بیکاری پایین به این معنی است که اقتصاد یک کشور احتمالا می‌تواند بهره‌وری نزدیک به ظرفیت کامل خود داشته باشد. همچنین سطح پایین بیکاری بازدهی اقتصاد را افزایش می‌دهد، موجب افزایش دستمزد‌ها می‌شود و استاندارد‌های زندگی را به مرور زمان بالاتر می‌برد.
اما سطح بیکاری بسیار پایین از طرفی می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت نابسامان اقتصاد، فشار‌های تورمی و شرایط نابسامان برای کسب‌وکار‌هایی است که به نیروی کار اضافی نیاز دارند.