اقتصاد۲۴- شاید محوریت اغلب نشست‌های اقتصادی بین‌المللی برگزار شده طی دو سال اخیر در کشور، پایه‌ریزی برنامه مشترک کشور‌ها به‌منظور رشد تجارت غیرنفتی در منطقه بود که در این جلسات ایران نقش مهمی داشت؛ اما در اجرا ایران همچنان از برنامه‌های توسعه‌ای خود عقب مانده است. نکته قابل توجه و نقطه مشترک تمامی این برنامه‌های تجاری، گفت‌وگوی ایران با کشورهای مقابل برای اجرای پروژه‌های مشترک زیرساختی است.
شاید متولیان در ایران در این مدت تلاش کردند تا روابط خود را با کشورهای منطقه توسعه داده و تفاهمنامه‌ها و قرارداد‌های مختلفی را در عرصه حمل‌ونقل و ترانزیت امضا کنند؛ اما بیشتر برنامه‌ها از چرخه اجرا خارج شده است.
اعلام برنامه‌های مشترک ایران و چین برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تکمیل کریدور‌های ترانزیتی ایران، از نمونه‌های بارز این نوع رویکرد مدیران در برقراری رابطه با کشورهای منطقه بود. البته طی روز‌های اخیر باز صحبت از اجرای کریدور ترانزیتی ایران زیاد به گوش می‌رسد.
در روز‌های پایانی سال گذشته همزمان با برگزاری همایش تجاری ایران و قطر نیز اخبار حاکی از آن بود که قطر قصد دارد به عنوان سرمایه‌گذار در بحث توسعه زیرساخت‌های ایران به‌ویژه بستر‌های حمل‌ونقلی در راستای توسعه تجارت خارجی ورود کند.
ورود سرمایه‌گذار خارجی صحت دارد؟
جذب سرمایه‌گذار برای توسعه توسعه کریدور شرق به غرب یا همان مسیر ابریشم معروف، در حالیست که زمان تکمیل کریدور شمال به جنوب هنوز در هاله‌ای از ابهام است. در سال ۱۳۷۹، قراردادی میان ایران، هند و روسیه منعقد شد که بر اساس آن این سه کشور با همکاری یکدیگر، مسیر بین‌المللی موسوم به کریدور شمال-جنوب را در ایران راه‌اندازی کنند.
بیشتر بخوانید: ترانزیت جایگزین نفت؛ خودفریبی بزرگ
با گذشت بیش از دو دهه از این توافقنامه، کریدور شمال-جنوب همچنان حلقه‌های مفقوده زیادی داشته و تکمیل نشده است. حال اخبار حاکی از آن است که دولت در اقدامات جدید خود به توسعه کریدور شرق به غرب توجه کرده است.
شکل‌گیری مسیر‌های ترانزیتی بین‌المللی به کجا رسید
فاطمه مقیمی، فعال بازرگانی در ارتباط با اهمیت کریدور‌ها و مسیر‌های ترانزیتی در جهان در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: شکل‌گیری مسیر‌های ترانزیتی بین‌المللی، از مهم‌ترین فرصت‌های رشد تجارت در منطقه هستند. از این رو تمامی کشور‌ها در نقاط مختلف جغرافیایی تلاش دارند تا بتوانند با همکاری یکدیگر، این مسیر‌ها را شکل داده و از منافع آن‌ها بهره‌مند شوند. در خاورمیانه نیز چنین فرصتی وجود دارد؛ علاوه بر کریدور شمال-جنوب و جاده ابریشم، مسیر‌های مختلف دیگری برای توسعه فعالیت‌های تجاری در منطقه خاورمیانه حائز اهمیت‌اند، اما هنوز هیچ یک راه‌اندازی نشده یا آن‌طور که باید و شاید به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
وی ادامه داد: اتحادیه‌های اقتصادی منطقه‌ای، فرصت خوبی برای انجام همکاری‌ها در حوزه توسعه فعالیت‌های ترانزیتی است. به عنوان مثال در سازمان همکاری اقتصادی (اکو) تلاش شد تا مسیر کریدوری اسلام‌آباد-تهران- استانبول شکل گرفته و خط ریلی این مسیر راه‌اندازی شد. کریدور مذکور، از جذابیت‌ها و منافع بسیار بالایی برخوردار است و تجار می‌توانند از این خط بهره‌برداری‌های خوبی داشته باشند، اما برخلاف تلاش‌های انجام شده، این کریدور ریلی تا به امروز رونق نگرفته و از جمله مهم‌ترین دلایل آن، نبود فعالیت‌های مناسب بازاریابی و معرفی جاذبه‌های تجاری آن به تجار سه کشور پاکستان، ایران و ترکیه است.
این فعال تجاری خاطرنشان کرد: توجه به فرصت‌های ترانزیتی در منطقه و احیای کریدور‌ها و مسیر‌های تجاری که ظرفیت‌های بالقوه توسعه تجارت برای ایران محسوب می‌شوند، مهم‌ترین نگاهی است که باید دولت نسبت به آن اهتمام ورزد.
ظرفیت تعامل‌های سازنده نادیده گرفته شد
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، با توجه به اقدامات انجام شده طی چند مدت اخیر، به نظر می‌رسد ایران تلاش دارد تا از تمامی توانایی‌های کشورهای منطقه، چه مالی و چه تجهیزاتی برای تکمیل و تقویت زیرساخت‌ها و بستر‌های ترانزیتی و حمل‌ونقل خود بهره گیرد؛ اما همچنان در اجرای آن تعلل دارد و یا اینکه نتواند در برابر تحریم به درستی قد بلند کند!
با توجه به این نگاه‌ها، رویکردی میانه آن است که از ظرفیت‌های تعامل با جهان در راستای توسعه اقتصادی کشور استفاده کرده و در نهایت سیاست‌های داخلی در راستای مدیریت صحیح فعالیت‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی باشد.